Tesisat Dergisi 310. Sayı (Ekim 2021)

74 Tesisat / Ekim 2021 HAVALANDIRMA PERFORMANSI ÖLÇÜMLERININ DURUMU 2014 yılından bu yana, çeşitli bilimsel araştırma projeleri nedeniyle havalandırma performansı konusunda ilerleme kaydedilmiştir. Önerilen performansa dayalı yaklaşımlar, öncelikle iç mekânda üretilen kirletici konsantrasyon sevi- yelerine (genellikle CO₂) ve yoğuşma riskine maruz kalmayla ilgili ölçümleri dikkate alır [2]. Bu yaklaşımlar aşağıdaki sınır- layıcı koşulları sağlayan ventilasyon stratejilerini belirlerler: • Konutun büyüklüğüne, oturanların sayısı ve tipine veya bunların kombinasyonlarına dayalı fabrikasyon olarak ayarlı hava akışları; • Kullanılmayan dönemlerde minimum hava akışları; • Yemek pişirme, duş alma, temizlik vb. faaliyetler tarafın- dan üretilen esas kirleticileri seyreltmek ve uzaklaştırmak için kısa süreli zorunlu hava akışları. Birçok ülke, ulusal düzenlemelerinde performansa dayalı yaklaşımları kullanmaya şimdiden hazırlanmaktadır. Genel olarak, bu havalandırma performansı MATHIS, CONTAM veya COMIS çok bölgeli modelleme yazılımı kulla- nan simülasyonlarla gösterilir. Ancak önerilen maruz kalma eşikleri değerleri (IAQ-göstergeleri _iç ortam hava kalitesi göstergeleri _indoor air quality indcators) ülkeler arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Örneğin Fransa 2000ppm CO₂ eşik sınırı kullanır ve ısıtma sezonunda he oda için 2000 ppm’nin üzdrinde top- lam 400 kppmh CO₂ maruz kalma sınırına müsaade eder. Son EPB standardı EN16798-1:2019’a göre bu 2000 ppm CO₂ eşik değeri en düşük performans kategorisi IV’e kar- şılık gelmektedir. 400 kppmh kümülatif maruz kalma sınırı 2000’in üzerinde ortalama 200 ppm aşım olan durumu ifade etmektedir. Konsantrasyon seviyeleri her odada 2000 saat 2000 ppm eşik değerini aşabilir (bu da hemen hemen ısıtma sezonunun yarısı demektir!). İspanya 1600 ppm CO₂ olan bir eşik değerini kabul etmektedir (EN16798-1’e göre performans kategorisi III’e karşılık gelmektedir) ve her odada tüm yıl boyunca 1600 ppm’nin üzerinde kümülatif maruz kalma sınırı değeri olan 500 kppmh’ı ifade etmektedir bu da İspanya’nın 1600 ppm CO₂ üzerindeki değerler uzun süre maruz kalınmasına izin verdiğini de göstermektedir. Hollanda 1200 ppm CO₂ eşik değeri ve ısıtma sezonu süresince her kişi için 1200ppm’nin üzerinde 30 kppmh sınır maruz kalma kullanmaktadır (EN16798-1’e göre performans kategorisi II’ye karşılık gelmektedir) ve her odada tüm yıl boyunca 1200 ppm’nin üzerinde kümülatif maruz kalma sınırı değeri olan 30 kppmh’ı öngörmektedir. 1200 ppm’nin üzerine örneğin farklılıklar olduğunu göstermemiş, ayrıca mevcut bina yönet- meliklerinin yeterli havalandırma performansını sağlaması için yeterli olmadığını de göstermiştir. Genel olarak bina yönetmelikleri, her odaya kurulması gereken (doğal veya mekanik olarak tahrik edilen) havalandırma kapasitesini belir- tir ancak bu kapasitelerin gerçekten ihtiyaç duyulduğunda gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği bir konu başlığı değildir ve bina yönetmeliğinde ele alınmamıştır. 1 Kullanım Aşaması Etkileri _ Use-phase Impacts' hakkın- daki rapor, yetersiz havalandırmanın insan sağlığı ve üret- kenliği üzerindeki etkisi hakkında bilgi verir ve zayıf iç ortam hava kalitesinin yıllık 500.000 erken ölümde çok önemli bir rol oynadığını göstermiş ve iki milyonun üzerinde sağlık- sız geçirilmiş yaşam süresi (DALYs _disability adjusted life years) hava kirliliğine bağlanmıştır. Ayrıca ofis çalışanlarının algılama fonksiyonlarını ve üretkenliğini de olumsuz etki- ler. Açıkçası, bu etkiler büyük ekonomik maliyetlere neden olmaktadır. Bugüne kadar, havalandırma performansındaki bu farklı- lıklar ele alınmamış ve pazarla paylaşılmamıştır. Genel olarak, bina yönetmeliklerine uymanın yeterli bir havalandırma per- formansı ile sonuçlandığı dolaylı olarak varsayılır. Teknolojiler üzerine hazırlamış ‘Task 4’ olarak adlandırılan görev raporu, üreticilerin son beş ila altı yıl içinde havalandırma sistemlerini ve ilgili kontrolleri daha da geliştirmek için özenle çalıştığını ve yukarıda özetlenen durumun farkında olduklarını göster- mektedir. Bazı üreticiler pazar yaklaşımlarını bile ayarlamıştır. Bazıları bir sistem elemanını üreten ve toptancıya teslim eden bir şirketten, tüm kritik havalandırma sistemi elemanlarını temin eden ve havalandırma sisteminin tesisatını yaparak devreye alan şirketlere kadar uzanmaktadır. Hepsinin amacı iyi çalışan bir havalandırma sistemi sağlamaktır. Ne yazık ki, üreticiler iyileştirilmiş havalandırma performansı olan bu sistemleri satarken zorluklarla karşılaşmaktadır. Yenileme ve yeni bina projelerinden sorumlu proje geliştiricileri genellikle bina yönetmeliğine uyumlu daha ucuz ve daha basit sistem- leri tercih eder. Yasal olarak bu yeterlidir ve havalandırma performanslarının zayıf olduğu gerçeği genellikle bilinme- mektedir ve hatta ileride o mekanı kullanacaklar için bir konu olarak kabul edilir. Mevzuat rehberliği olmadan, bu satın alma modelleri devam edecek ve yetersiz havalandırma sorunu çözülmeden kalacaktır. 1 Bir toplumda bir hastalık veya sağlık koşulu için “DALYs ” erken ölüm nedeniyle kaybedilen yılların toplamıyla hastalık veya sağlık koşulları nedeniyle sağlıksız olarak yaşanan yılların toplamıdır. ÇEVİRİ