Tesisat Dergisi 309. Sayı (Eylül 2021)

86 Tesisat / Eylül 2021 tesisat.com.tr ÇEVİRİ Taşınabilir Hava Temizlemenin Enerji Tasarrufu Yönü Filtreler hava akışına direnci arttırabilir, enerji kullanımını sistemin çalışma maliyetini arttırır ve düzenli bakım gerek- tirirler. Eurovent 4/11 kılavuzlarına uygun olarak, hava filtre- lerinin yıllık enerji kullanımı hacimsel akış oranının işlevi, fan verimliliği, çalışma süresi ve ortalama basınç düşüşü olarak belirlenebilir. Belli bir süre içinde ilgili enerji kullanımı ortalama basınç düşüşünden hesaplanabilir. Çeşitli hava temizleme teknikleri arasında lifli hava filtrasyonu en yaygın kullanılan ve gelişmiş hava temizleme yöntemidir. Stephens ve ark. (2009) test edilen bir evde iki klima sisteminin ayrıntılı enerji takibini dört ay boyunca yapmış ve sonuçları sunmuştur. Araştırmacılar yüksek verimliliğe sahip bir filtrenin toplam sistem basıncını %40 arttırması halinde, sonuçların enerji kullanımının düşük verimliliğe sahip filtre- lere kıyasla yüksek verimliliğe sahip filtrelerde genel olarak farklılık göstermediğini ve filtre seçiminde diğer faktörlere dikkat edilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Bu sonuçlar yüksek verimliliğe sahip filtrelerin evde kullanılan HVAC sistemlerinde düşük basınçlı filtrelere kıyasla daha fazla enerji gerektirdi- ğini varsayma konusunda dikkatli olunması gerektiğini ifade etmektedir. Parker ve ark. (1997) standart kullan at filtreler yüksek verimliliğe sahip katlanmış filtrelerle değiştirildikle- rinde %4 ile %5 arasında bir hava akışı düşüşünü ölçmüştür. Kim ve ark. (2009) filtre kaynaklı hava akış azalmasının oranı- nın tavsiye edilen hava akış oranlarından %5 ile %10 arasında düşük olduğunu bulmuştur. Zuraimi ve ark. (2016) iki taşınabilir hava temizleyiciyi incelemiştir: biri karbon ön filtre ve HEPA filtresine sahip olanı ve biri ESP bazlı dayanan ürün. Araştırmacılar enerji performansı ile ilgili hususların büyük ölçüde fan tasarımı ve fan hız kontrolü ile bağlantılı olduğunu bildirmişlerdir. Sonuç- lar HEPA-karbon bazlı filtrenin ortalama başlangıç çalışma gücünün 125.6 W olduğunu bu değerin filtrenin ömrünün yarısından sonra ilk değerinin %12’sine düştüğünü ortaya çıkarmıştır. Ortalama hava akış oranı filtrenin ömrünün yarı- sına gelindiğinde ilk değerinin %49’una düşmüştür. ESP bazlı ürün için, çeşitli yükleme aralarında ölçülen ortalama çalışma gücü fark edilebilir bir oran olmaksızın birbirine yakındır. Yük- lemeler arasında hava akış oranları neredeyse aynıdır, ancak ömrünün yarısında hava akış oranında biraz azalma vardır. Shaughnessy ve ark. (1994) bir ESP cihazının akış oranının sigara içilen bir ofiste sürekli altı aylık çalışmadan sonra aynı kaldığını bildirmiştir. Hava iyonizeleri ile ilgili olarak, bir bitki tesisinde kıvır- cığın büyümesi üzerine hava anyonlarının etkisi hakkında bir çalışma yapılmıştır. Song ve ark. (2014) filizlenmiş kuru ağırlığa dayanarak hava anyon işleminin enerji kullanım verim- liliğinin analiz edildiğini bildirmiştir. Dört haftalık işlemden sonra hava anyon işleminin toplam enerji kullanımı 55. kW’dir. Filizlenmiş kuru ağırlığa dayanarak toplam enerji kullanım verimliliği 0.59 mg/W olmuştur. Hava iyonizeri yeterli filtrasyon verimlilikleri sağlarken ve enerji maliyetlerini düşürürken filtrelerin basınç düşüşünü azalmak için orta sınıf filtrelerle (M5-F9) birlikte kullanılmıştır (Agranovski ve ark., 2006; Shi, 2012). Araştırmacılar orta sınıf filtrelerle birlikte kullanılan iyoni- zasyonun havada bulunan partiküllerin, aeroalerjenlerin, ve havada bulunan mikroorganizmaların uzaklaştırılması için orijinal filtrasyon verimliliğini arttırabileceğini ve göz ardı edilebilir bir basınç düşüşüne sahip olduğunu göstermişlerdir. Fakat, performansın güvenilirliği ve yan ürünlerin potansiyel oluşumu (örn. ozon) bu uygulama ile ilgili kritik problemlerdir. UVGI ile ilgili olarak, UVGI sisteminin enerji kullanımı göz önünde bulundurulması gereken bir faktördür. Lee ve ark. (2009) bir UVGI hava dezenfeksiyon sisteminin bir binanın enerji kullanımını en az dört şekilde etkilediğini bildirmişler- dir: lambanın çalışması ile ilgili direk enerji tüketimi, azalan soğutma enerjisi tüketimi, azalan ısınma enerjisi tüketimi ve temin edilen hava sıcaklığındaki değişimden kaynaklanan fan enerji tüketimi ve hava akımında bulunan UVGI bileşenlerinin neden olduğu ilave basınç düşüşü. SAGE’ye göre – Çevre ve Modelleme Grubu, 2020, çalıştırılacak olan odaya bağlı olarak UV döngüsel cihazları tipik olarak 20 ile 45 dakika çalıştırıl- maktadır, fakat gölge etkilerini yenmek için taşıma ve ilave işlem gerektirebilmektedir. Foarde ve ark. (2006) sekiz üretici tarafından sağlanan kanal içi UVGI ekipmanlarını test etmiştir. Sistemlerin çoğunda basınç düşüşünün 8 Pa’dan daha az olduğunu bulmuşlardır. Bu ilave en yüksek basınç düşüşünün tipik tedarik fanının toplam statik basıncının muhtemelen %1 ile %2’si arasında olduğu göz önünde bulundurulduğunda, fan gücündeki ilgili farklar göz ardı edilebilir niteliktedir. Dikkati çeker şekilde, UVGI lambaları tarafından kullanılan enerjinin ir kısmı ısı oluşumuna çevrilmiştir. Noakes ve ark. (2015) dört farklı ebatta iki cihazın düz ortalama irradyans (W/m²) ve enerji performans katsayı- sını hesaplamıştır. Tablo 1 araştırmacılar tarafından elde edi- len sonuçları göstermektedir. Enerji performans katsayısı ɳ aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır: ɳ = E düz A/W, burada E düz düz ortalama iradyanstır, A bölgenin alanı ve W verilen güç kullanımıdır. Tüm sınıflarda, havalandırmanın mekanik araçlarla sağ- landığı ve hem havalandırma hem de UV sistemlerinin sürekli olarak çalıştığı varsayılmıştır. Noakes ve ark. (2012)’ye göre havalandırma enerji hesapları: fan enerjisinin 2 W/l/s (56.6 W/