Tesisat Dergisi 309. Sayı (Eylül 2021)

84 Tesisat / Eylül 2021 tesisat.com.tr ÇEVİRİ Nem, havada bulunan mekanik partiküller ve mesafe gibi çevre faktörleri UV tertibatlarının performansını etkileyebilir (Amerikan Hava ve Su, 2021). Örneğin, COVID-19’a neden olan korona virüs UVGI’ye hassastır, bu nedenle belli bir süre yayılması halinde etkisiz hale gelir. Üç hava dezenfeksiyon uygulaması piyasada mevcuttur. Bir uygulama üst-oda mikrop öldürme sistemleridir ve diğer uygulama HVAC sistemlerinde ve taşınabilir hava temizleyicilerinde kullanılan UVGI temiz- leyicilerdir. Üst-oda sistemleri havadaki aktif virüs miktarını çok daha düşük enerji maliyeti ile açık alan havasını saat başına 10 veya daha fazla kez hava değişimine eşit oranda düşürebilir (Riley ve ark. 1976). HVAC sistemlerindeki UVGI temizleyiciler olan diğer uygulama virüsleri hava akışı aracılığı ile cihazdan geçerken imha etmek/etkisiz hale getirmek için tasarlanmıştır. Taşınabilir hava temizleyiciler hava filtresi aracı yüzeyinde kalan virüsleri yok etmek ve atmak için sıklıkla UV-C lambalarını kullanır. UV-C lambasına sahip UVGI’nin SARS-Cov-2’ye karşı uygulanabilir muhtemel bir temizleme yaklaşımı olduğuna ilişkin iyi kanıtlar vardır, örneğin boş oda- larda (SAGE- Çevre ve Modelleme Grubu, 2020). İlave olarak UV yayılımı mikroorganizmanın DNA’sının bozulmasına neden olabilir ve ölümüne veya etkisiz hale gelmesine neden olur (Liltved, 2000). Ayrıca, etkisiz hale getirme mikroorganizmaların türüne ve sıcaklık ve nem gibi çevre şartlarına bağlıdır. Laboratuar şartlarına UVGI havada influenzayla mücadelede bakteriofaja karşı etkilidir ve viral aerosollere yönelik artan nemle aktivasyon azalır (McDevitt ve ark., 2012). Bazı taşınabilir cihazlar piyasada mevcuttur ve hepsi iyi tek geçiş verimliliği göstermektedir; fakat bir oda- daki verimlilikleri odanın büyüklüğüne oranla akış oranlarına bağlıdır. Birçok cihaz pratikte verimli olmak için yetersiz hava akışına sahiptir. Birçok araştırmacı yüksek düzeyde kontrol edilen ameliyat ortamlarında UV-C’nin toplam ve değişken partikül sayılarını düşürmede etkililiğini bildirmiştir (Davies ve ark., 2018). HEPA filtrasyonu ve UV-C dezenfeksiyon tek- nolojisini bir arada kullanan hava filtrasyon ve dezenfeksiyon üniteleri hasta enfeksiyonuna karşı potansiyeli düşürebilir. İlave olarak, yüzey ve hava dekontaminasyonuna yöne- lik UV-C kullanıldığında sağlık ve güvenlik hususlarının göz önünde bulundurulması gerekir. Bazı UV-C lambaları aracılığı ile cilt ve gözlerin direk olarak UV-C radyasyonuna maruz kalma acı veren göz yaralanmasına ve yanmaya benzer cilt reaksiyonlarına neden olabilir. Bu nedenle, UV lambalarının kapalı veya kalkanlı cihazlara yerleştirilmesi veya kimsenin bulunmadığı zamanlarda çalıştırılması gerekir (SAGE – Çevre ve Modelleme Grubu, 2020). Şekil 4. Elektromanyetik spektrumu, UV spektrumu ve görülebilir spektrum vurgulanarak (Violet Defense, 2017) https://static1.squarespace.com/ static/58d3f70c4402432cd581ffa9/t/59a866cacd39c3c6849209 4c/1504208589083 Guide+to+Understanding+UV+Light.pdf Gama Işınları X Işınları Ultraviyole Görülebilir İnfrared Mikro dalgalar Radyo dalgaları Vakum UV Kısa dalgalar (UV-C) Orta Dalgalar (UV-B) Uzun Dalgalar (UV-A) Dalga boyu l (nm) Dalga boyu l (nm)