Tesisat Dergisi 309. Sayı (Eylül 2021)

82 Tesisat / Eylül 2021 tesisat.com.tr ÇEVİRİ şartlarında kullanılması arasında boşluklar vardır. ESP’lerin odalarda kısa süreli kullanımı ile ilgili çalışmalar (bir hafta- dan daha az) ESP’lerin UFP’ler için %50’den fazla verimliliğe sahip olabileceğini göstermiştir (Kinzer ve Moreno, 1997). Ardkapan ve ark. (2014) temizleyicilerin UFP’leri uzaklaştırma konusunda verimliliğini belirlemek amacı ile 300 m³/s’lik hava akışına sahip ESP’ler dahil olmak üzere taşınabilir beş adet hava temizleme teknolojisini değerlendirmiştir. Ölçümler bir test odasında yapılmıştır. Araştırmacılar ESP’lerin UFP’leri uzaklaştırma verimliliğinin %38 olduğunu bildirmiştir. Zuraimi ve ark. (2011) temizleyicilerin UFP’leri uzaklaştırma konusunda verimliliğini belirlemek amacı ile 800 m3/s’lik hava akışına sahip ESP’ler dahil olmak üzere taşınabilir 12 adet hava temiz- leme teknolojisini değerlendirmiştir. Araştırmacılar ESP’lerin UFP’lerin %95’ini etkili bir şekilde uzaklaştırdığını bulmuştur. Morawska ve ark. (2002) 0.018 ile 1.2 pm arasındaki parti- küllere karşı verimliliği tespit etmek amacı ile bir ASHRAE test tertibatında iki kademeli ESP filtresinin performansını incelemiştir. Araştırmacılar 0.1 pm’den daha küçük partikül- ler için %60 ile %90 arasında tek geçiş verimliliğini tespit etmişlerdir ve yüksek hızlarda daha düşük verimlilik tespit edilmiştir. Shaughnessy ve ark. (1993) bir ESP’yi sigara içilen bir ofiste test etmiştir. ESP ile CADR’nin %38 oranında düş- tüğünü bildirmişlerdir. Hava İyonizerleri ‘hava iyonizerleri” olarak adlandırılan hava temizleyicileri ESP’lerle benzer bir şekilde çalışmaktadır. İyonizerler iyonizer veya hava molekülleri içinden geçen partikülleri elektrikle yüklemek için (genellikle negatif) yüksek voltaj kullanırlar (Şekil 3). Pozitif olarak yüklenmiş iyonlar katyonlar olarak adlandırılmaktadır, negatif olarak yüklenmiş iyonlar anyonlar olarak adlandırılmaktadır. Bu yüklü moleküller iyon olarak adlandırılmaktadır ve iyonlar ters yüklü yüzeyleri veya parti- külleri çekmektedir ve bunları havadan aşağı düşen veya statik elektrik aracılığı ile pozitif yüklenmiş olan halı veya perde gibi yüzeylere tutunan daha büyük parçacıklara dönüştür- mektedirler (Tanaka ve Zhang, 1996). Bir elektrostatik hava temizleyicide negatif yüklü partiküller pozitif yüklü toplayıcı plakaya çekilmektedir, fakat normal bir iyonizerde toplama plakası yoktur. Hava iyonizasyonu partikülleri ve gazları azaltarak kapalı bir alanda havayı temizlemek için kullanılmaktadır (Daniels, 2007). Fakat, Waring ve Siegel (2011) 27 m³’lük bir oturma odasında iyon jeneratörünü incelemiştir. Araştırmacılar kendi araştırmasında kullanılan iyon jeneratörünün UFP’, ozonu ve biraz daha az olmak üzere formaldehit ve nonanal konsant- rasyonunu arttırdığı sonucuna varmışlardır. İyonlar aynı zamanda antibakteriyel etkilere sahiptir ve havada mikroorganizmaları ve alerjenleri azaltabilir (Good- man ve Hughes, 2004). Hava iyonizasyonunun istenmeyen etkileri arasında ikincil organik aerosoller, karboniller, karbok- silik asitler ve serbest radikaller oluşturmak için terpenlerle reaksiyona girebilen ozon (O3) emisyonları vardır. Araştırma- cılar, bir koronanın kullanılmasının iyon jeneratörlerinin 0.056 ile 13.4 mg/h arasındaki bir ölçülmüş oranda ozonun yaratıl- masına neden olduğu sonucuna varmıştır. Araştırmacılar aynı zamanda taşınabilir iyon jeneratörleri için CADR’lerin 0 to 90 m³/s arasında olduğunu ve bunun HEPA temizleyicilerin temizleme büyüklük sırası ile aynı olduğunu bildirmişlerdir. Daniels (2001) büyük iyon jeneratörlerinin tasarımı ve çalışmasındaki son zamanlardaki gelişmelerin enerji verimlili- ğine sahip cihazların ticari olarak mevcut olmasını sağladığını bildirmiştir. Bu cihazlar artık istek üzerine spesifik iyonların kontrollü çıkışlarını sağlarken ozon gibi istenmeyen yan ürün- lerin oluşmasını minimize etmektedirler. Mikrop Öldürücü Ultraviyole Mikrop öldürücü ultraviyole (UVGI) mikroorganizmaları etkisiz hale getirmek için (200 nm ile 280 nm arasındaki) UV-C dalga boyuna sahip ultraviyole ışığını kullanmakta- dır. Birçok sistem, yaklaşık 254 nm’de en yüksek emisyon sağlayabilen düşük basınçlı cıvalı lambaları kullanmaktadır. UV-C’nin verimliliği yoğunluk ve maruz kalma süresi ile direk olarak bağlantılıdır. Şekil 3. Atmosferde iyon partikül oluşumunun ilkeleri (Cernecky ve Pivarciova, 2015). Toz partikülü, su buharı molekülü, hava aerosolü Kozmik kökenli iyoninazyon yayılımı veya UV yayılımı Stabil pozitif iyon (hız 1.4 cm/s) Ağır büyük pozitif iyon (hızı 0.001 cm/s) Ağır büyük pozitif iyon (hızı 0.001 cm/s) Stabil olmayan pozitif küçük iyon (hız 1.9 cm/s) Çok yüksek hızlı serbest elektron Stabil negatif iyon Nötr gaz molekülü Toz partikülü, su buharı molekülü, hava aerosolü