Tesisat Dergisi 309. Sayı (Eylül 2021)

78 Tesisat / Eylül 2021 tesisat.com.tr mektedir, çünkü filtre maliyetini üç faktör belirlemektedir: ilk yatırım ve bakım, enerji kullanımı ve atma. İlk yatırım ve bakım bir filtrenin çalıştırılması açısından maliyetin yaklaşık %18.5’ini temsil etmektedir, diğer yandan enerji kullanımının payı %81 ve atmanın maliyeti %0.5’tir. (Ulusal Hava Filtrasyon Birliği, 2021). Sıklıkla HEPA filtreleri taşınabilir hava temizleyicilerde kullanılmaktadır. HEPA malzemesi partikülatın %99.97’si, duman, 0.3 pm ebadındaki mikroorganizmalar dahil partikül- leri toplayabilmektedir. Filtrasyon verimliliği hem 0.3 pm’den düşük hem de daha büyük partikül çaplarında artar. Örneğin bir HEPA H13 filtresi maksimum penetrasyon ebadına sahip partiküllerin %99.95’ini toplayabilmektedir. EN-1822’ye göre, filtrelerin maksimum penetrasyon ebadına sahip partikülle test edilmesi gerekir. Her bir filtre için en fazla geçen partikül ebadı 0.12 ile 0.25 pm arasındadır (EN 1822, 1998). COVID-19’a neden olan korona virüsün ebadının 0.12 ile 0.16 pm arasında olduğu tahmin edilmektedir ve SARS-CoV-2’yi içerebilen solunum partikülünün maksimum ebadı yaklaşık 4.7’den büyüktür. İlave olarak, partikül yüzeyindeki suyun buharlaş- masından dolayı partiküllerin ebadı azalır (Lee, 2020). Bu nedenle, HEPA filtresine sahip taşınabilir hava temizleyiciler SARS-CoV-2’ye yönelik aerosol yayma riskini azaltabilir. Söz konusu cihazların oda veya kullanılacakları yerin ebadı için yeterli büyüklüğe sahip bir CADR’ye sahip olması gerekir. HEPA filtrelerini kullanan yüksek performanslı hava temiz- leyicilerin laboratuar testlerinde iyi sonuçlar almasına rağmen bunların tipik ikamet amaçlı binalardaki verimliliği daha net değildir. Çeşitli çalışmalar ikamet amaçlı binalarda kullanılan HEPA filtresine sahip taşınabilir hava temizleyicilerin ortalama kapalı mekan PM2.5’ini yaklaşık %29 ile %62 arasında azaltabi- leceğini göstermiştir (Afshari ve ark., 2011; Allen ve ark., 2011) Ward ve ark. (2005) hava temizleyicilere sahip olmayan kapalı mekanlarla kıyaslama yaparak açık alan ve kapalı alan- ların partikül konsantrasyonu açısından hava temizleyicilerin verimliliğini değerlendirdi. Araştırmacılar, açık alan kökenli partiküllere maruz kalma açısından hava temizleyicilerin göreli verimliliğinin ısıtma türü, havalandırma, ve hava şartlandırma (HVAC) filtresi, HVAC çalışması, bina hava değişim oranı, partikül ebadı ve artmış kapalı alan partikül konsantrasyonu dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olduğunu tespit etti- ler. Tek bir hava temizleyicisinin olmadığı duruma kıyasla, tek başına çalışan üç hava temizleyici çalıştığında %90’lık maksimum partikül azalması öngörülmekte ve tek bir hava temizleyici çalıştığında %50’lik bir azalma öngörülmektedir (Ward et al., 2005). ABD ve Hong Kong’da Hastane Kurumu, HVAC sistemi- nin yeterli hava değişimi sağlayamadığında veya sistemler tamirde iken kliniklerde ve diğer sağlık tesislerinde taşınabilir HEPA temizleyicilerini tavsiye etmiştir (CDC, 2003). Qian ve ark. (2010) simüle edilmiş bir hastane koğuşunda taşınabilir HEPA hava temizleyicinin partikül atma verimliliğini incelemiştir. Sonuçlar HEPA filtresinin partikül konsantrasyon düzeyini etkili bir şekilde düşürebileceğini ortaya koymuştur. HEPA filtresi tarafından sağlanan etkili hava değişim oranı (yalnız partikül atımı için) koğuşta 2.7 ile 5.6 ACH arasındadır. Araştırmacılar hava akış oranı yaklaşık 535 m3/s iken test edilen HEPA filtresinin test odasında (Hava değişim oranı 6.7 m x 6 m x 2.7 m’lik bir odada 4.9’dur) global hava sirkü- lasyonu oluşturduğunu bulmuşlardır ve koğuştaki hava akışı neredeyse tamamen karışıktı. Araştırmacılar güçlü HEPA filtresi hava akışının koğuşun orijinalde tasarlanan hava akışı modelini tamamen yok ettiği sonucuna varmıştır. Filtre verimliliği 10 pm’den daha büyük partiküller için %98, 5 ile 10 pm ebadına sahip partiküller için %95, ebadı 1 ile 5 pm arasında olan partiküller için %80 ve 1 pm’den daha küçük partiküller için %53 olmuştur. Elektrostatik Tutucular (ESP) Elektrostatik tutma, partikülleri gaz akışından ayırmak ÇEVİRİ İnce bir filtredeki lifler (© REHVA Kılavuz Kitabı No. 11 HVAC sistemlerinde hava filtrasyonu) Alerjenler polenli kedi tüyü. (© REHVA Kılavuz Kitabı No. 11. HVAC sistemlerinde hava filtrasyonu)