Tesisat Dergisi 309. Sayı (Eylül 2021)

T esisat / Eylül 2021 61 tesisat.com.tr için kullanılan kısma vanasından oluşur. Sisteme genleşme tankı ilave edilmesi ayrıca tavsiye edilir. Ayrı bir pompa sistem ile akışkanı kapalı çevrim dönen sistemin toplam akışkan tarafı basınç kaybı mevcut ısıtma soğutma sisteminden bağımsız seçilmeli verimliliğe uygun olarak tanımlanmalıdır. Seri bağlanan Run around bataryaların toplam basınç kaybı ortalama olarak 100-150 kpa değerine kadar çıkması olağan bir sonuçtur. Pompa seçimi su debisi ve basınç kaybı dikkate alınarak seçilmelidir. Çevrimsel ısı geri kazanım sistemlerinde taze hava ve egzoz bataryaları birbirinden ayrı ve uzakta olabilirler. Bu bir sistem avantajı olup sistemin yenilenmesini mümkün kılar. Sistemin diğer bir avantajı ise glikollü su karışımı veya su taze hava ve egzoz hava akışları arasında nem ve egzoz havasındaki muhtemel kirleticileri taşımaz. Bu yüzden iki akışkan için sızdırma problemi yoktur. Bu avantaj sayesinde hastanelerde ve hijyenik kriterlerin ön planda olduğu uygulamalarda özellikle bu sistemin kul- lanılması gereklidir. Yakın zamanda inşa edilen hastane projelerinde Run around sistemli ısı geri kazanımı uygulaması kullanılmakla birlikte, tasarlanan ısı geri kazanım cihazlarının verimlilik- leri bu ürün grubu için belirlenmiş minimum %68 verimli- liğin çok altındadır. Hastane gibi enerji yoğunluğunun çok yüksek olduğu yerlerde, enerji verimliliği yüksek sistemler kullanılması dünya kaynaklarının korunmasında da önemli bir adımdır. Bu kapsamda ECO-DESIGN kriterleri Çevre ve teknoloji bakanlığı tarafından 25 Mayıs 2021 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır. Bu tebliğin resmi olarak uygulamaya geçeceği tarih 1 Ekim 2021 belirlenmiştir. Özellikle hastaneler gibi yüksek enerji yoğunluğu içeren uygulamalarda kullanılacak olan run around bataryaların amortisman süresi, bataryaların günlük çalıştığı saate de bağlı olarak 1 yıldan az bir süre olabileceği için uzun vadede standart klima bataryalarına oranla önemli bir işletme mali- yeti tasarrufu sağlanacaktır. İş Merkezi, alış-veriş merkezi, hastane ve fabrika benzeri yapılarda ısı geri kazanımı için uygun sistem seçimi taze / egzoz havası giriş sıcaklığı, bağıl nem, hava debisi, batarya lamel ve boru malzemesi, lamel kalınlığı, lamel iç uzunluğu, boruların geometrik dizilimi, boru sayısı, sıra sayısı ve devre sayısı gibi parametrelerle ilişkilidir. Bu parametreler kullanı- larak yapılacak olan hesaplamalar sonucunda elde edilecek verim değeri ısı geri kazanım miktarını ifade etmektedir. Isı geri kazanım sistemlerinin verimlilik alt sınıfı değeri Avrupa Birliği ECO-DESIGN Direktifi (Directive 2009/125/EC) gereği belirlenen değer 1 Ocak 2018 tarafından %68’e çıkarılmıştır. Sistem akışkanlarının parametrelerine de bağlı olarak, uygun tasarlanan ısı geri kazanım bataryaları ile bu değerin yakalanması hatta üstüne çıkılması mümkündür. Isı geri kazanım bataryalarında tasarım yaparken, stan- dart bataryalardan farklı olarak çok yüksek sıra ve pas sayılarında tasarım yapılmasının sistem verimini arttıracağı unutulmamalıdır. Yapılan deneysel çalışmalara göre ısı geri kazanım bataryaları 2,5m/s hava hızında 14-16 gibi yüksek sıra sayılarında en verimli sonuçları vermektedir. Özellikle Avrupa’da hastaneler başta olmak üzere nere- deyse bütün ısı geri kazanım uygulamalarında %68 verimlilik kriteri sağlanarak tasarım yapılmaktadır. Ülkemizde de yapılması gereken uygun yazılımlar ile doğru tasarımları yaparak ürünlerin geri ödeme periyodunu kısaltmaktır. Friterm olarak ısı geri kazanım bataryalarında Eurovent sertifikası almak için çalışmalar yürütülmekte olup, run around bataryaların ve çevrimsel (run around coil) yazı- lımımızın testleri yeni laboratuvarlarımızda yapılmaktadır. Isı geri kazanım bataryalarında dizayn EN 13445 stan- dardına uygunluk göstermeli, dizayn hesapları, bu hesaba uygun imalat resimleri, kaynak/lehimleme detayları ve kay- nak/lehimleme haritaları bir dosya halinde müşteriye iletil- melidir. Malzemeler EN 13445 standardı dahilinde atfedilen malzemelerden seçilmeli, malzemelerin mekanik özellikleri (akma gerilmesi, çekme gerilmesi, sertlik değeri vb.) ile kim- yasal bileşenlerinin açıkça gösteren kalite sertifikaları beyan edilmelidir. Dizayn sıcaklığı ve basıncı, minimum çalışma sıcaklığı, üretici firma ve üretim yılını gösteren ürün etiketi ürün üzerinde kolayca görüşebilecek bir yere monte edilmeli, ürün etiketinin bir görüntüsü üretim resmi ana sayfasına iliştirilmelidir. Isı geri kazanım bataryalarında boru malzemesi bakır veya paslanmaz çelik olmalıdır. Lamel malzemesi, alümin- yum magnezyum alaşımlı alüminyum, epoksi kaplı alümin- yum, hidrofilik kaplı alüminyum ve bakır olmalıdır. Kolektör malzemesi bakır, elektrostatik toz boyalı karbon çeliği veya paslanmaz çelik olmalıdır. Kaset malzemesi temizlenebilir, Şekil 2. Run Around Isı Geri Kazanım Sistemi ve Bataryası