Tesisat Dergisi 309. Sayı (Eylül 2021)

112 Tesisat / Eylül 2021 MAKALE ayırma işlemi gerçekleşir [1]. Havada genel olarak 78% azot, 21% oksijen, 1% argon gazı bulunur [2]. Havadaki bu gazlar kaynama noktasına ulaşıncaya kadar soğutulur, sıvı bir faz elde edilir ve sıvı saf azot üretimi bu şekilde gerçekleşmiş olur. Kriyojenik damıtma yöntemi ile yüksek saflıklarda azot elde edilebilir. Fakat çok düşük derecelerde gerçekleşen bir üretim olduğundan dolayı saklama ve nakil durumlarında özel saklama tanklarına ihtiyaç oluşu ve zaman içerisinde azotun buharlaşmasından kaynaklı üretim kayıpları kriyoje- nik azot üretim yöntemini geri plana atmaktadır. Kriyojenik damıtma yöntemi ile ayırma işlemi yapmaktansa istenilen zamanda, istenilen saflıkta, debide azot üretimini memb- ran ve basınç salınımlı adsopsiyon yöntemleri ile de elde etmek mümkündür. Membran yöntemi <99.5% saflıkta azot ihtiyacının olduğu yerlerde kullanıma uygunken basınç salı- nımlı adsopsiyon yöntemi ile 95 %- 99.999 % saflıkta azot üretilebilir. 2. BASINÇ SALINIMLI ADSORPSİYON YÖNTEMİ Basınç salınımlı adsorpsiyon yöntemi (PSA); düşük enerji gereksinimi, yüksek saflıkta ve uygun maliyette gaz ayırma işlemini yapabilmesinden ötürü günümüzde sıkça tercih edilir. PSA yönteminde yüksek derecede saf azot üretimi içerisindeki adsobant malzeme sayesinde gerçekleşir. Adsor- bant malzeme seçimi ayrıştırılmak istenen gaz çeşidine, dayanım özelliklerine, kalite ve ekonomik özellikleri baz alı- narak seçilmelidir. Aşağıdaki Tablo 1’de absorbant malzeme çeşitleri ve o adsobanta özgü ayrıştırılan komponentlerin listesi gösterilmektedir [3]. DEOXO PROSESİ İLE YÜKSEK SAFLIKTA AZOT ELDESİ TUĞBA MEMİLİ Mikropor Mak. San.Tic.A.Ş. Ar-Ge Takım Lideri BURCU ASLI ÖZGÜMÜŞ Mikropor Mak. San.Tic.A.Ş. Ar-Ge Dokümantasyon Sorumlusu ÖZET S oluduğumuz havanın 78%’ini oluşturan azot gazı endüstri uygulamalarında sıkça kullanılır. Saflaştırıl- mış azot genellikle basınç salınımlı adsopsiyon (PSA) yöntemi ile üretilir. Bu üretim yöntemiyle üretilen azot saflığı 95 % ile 99.999 % arasındadır. PSA ile üretilen 99.999% saflıktaki azot üretiminde Hava: Azot oranı 8-9 arasındadır. Basınç salınımlı adsopsiyon yöntemi ile üretilen 99.5% veya 99.9% saflıktaki azotu, azot saflaştırıcı deoxo üniteleri ile 99.999% saflığa çıkarabilmek mümkündür. Azot jeneratörü sistemine ek olarak kurulan bu yöntemle Hava: Azot oranı 3.0’a kadar düşmektedir. Bu da endüstri uygulamalarında çok daha düşük kapasitede kompresör, kurutucu, filtre ve separatör seçimlerinin sağlanması demektir. Böylece yatırım maliyetleri önemli oranda düşürülerek yüksek enerji tasar- rufu sağlanabilir ve aynı zamanda 99.999 % saflıkta azot üretilebilmektedir. 1. GİRİŞ Azot; havada bolca bulunması, inert özelliği, kolay üretim yöntemlerinden dolayı endüstride lazer kesim uygulamala- rında, gıda-içecek paketleme proseslerinde, elektronik devre üretim tesislerinde, plastik enjeksiyon vb. uygulamalarda uygun atmosferik ortamı sağlamak için sıklıkla kullanılır. Endüstri uygulamaları için kullanılan azot kriyojenik damıtma, membran ve basınç salınımlı adsorpsiyon yöntemleri ile üretilebilmektedir. Kriyojenik damıtma yönteminde havada bulunan gazların farklı kaynama noktalarına sahip olmasından yararlanılarak