Tesisat Dergisi 302. Sayı (Şubat 2021)

T esisat / Şubat 2021 69 tesisat.com.tr kullanılamıyorsa ve bir soğutma ihtiyacı da varsa trijeneras- yon sistemleri kurulmalıdır. Isı enerjisi ve soğutma ihtiyacının birlikte görüldüğü tesislerde, seçim yaparken tasarruflar hesaplanmalı, hangisinden daha çok tasarruf edilebilecekse kurulum mantığı o tarafa kaydırılmalıdır. Temel felsefesi tasarruf sağlamak olan bu sistemlerin etkin ve verimli hizmet vermesi için öncelikli olarak sis- tem kapasitesinin doğru belirlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde verimsiz, hatta atıl tesislerin oluşması kaçınılmaz olacaktır. Kapasite seçiminde elektrik, ısı veya soğutma tüke- timleri incelenirken uygulanması gereken yöntem en az bir yıllık geriye dönük tüketimlerin ay bazında incelenmesidir. Soğutma Sistemlerinde • Atık ısı enerjisi açığa çıkması ve soğutma gereksinimi- nin ısıtma gereksiniminden önemli düzeyde daha fazla olması durumunda, elektrikli soğutuculara kıyasla, soğur- malı soğutucular tercih edilmelidir. • Absorbsiyonlu soğutucuların kısmi yük verimi yüksek ve çok az sayıda hareketli parçalarının olması nede- niyle bakım giderleri düşüktür. Bununla birlikte, yatırım giderleri kısmen yüksektir. Diğer taraftan, sıkıştırmalı soğutucular kısmi yüklerde iyi çalışmazlar, bakım giderleri kısmen yüksek, işletme giderleri ise yüksektir. Yatırım giderleri düşüktür. 2.4. Uygulama Alanları Kojenerasyon ve trijenerasyon uygulamalarına ait örnek- lere, hastane ve sağlık hizmetlerinde, otellerde, sinemalarda, okullarda, her türlü ticari, endüstriyel mekânlarda, üniversi- telerde ve kamu hizmetlerinin sunulduğu yerlerde her geçen gün daha sık rastlamak mümkündür. Bununla beraber, birleşik ısı-güç üretiminin önemli fay- dalarının, tecrübe ile anlaşıldığı değişik sektörlerde, genelde tercih edilen tipler aşağıda açıklanmaktadır: Kimya Sektörü Bu sektörde önemli miktarlarda tüketilen ısı enerjisi, buhar olarak ısıtma ve kaynatma proseslerinde kullanılmak- tadır. Mevcut olan çok sayıdaki işletme, tek çevrim veya gaz ve buhar türbinli kombine çevrimlere dayalıdır. Avrupa’da; eczacılık, inorganik kimya ve lastik gibi sektörlerde çok sayıda ve değişik tür uygulamalar mevcuttur. Kağıt Sektörü En önemli ısı enerjisi tüketimi ise 5-10 bar basıncında buhar olarak, kağıt kurutma makinelerinde olmaktadır. Elekt- rik enerjisi ise, proseste kullanılan makinelerde ve aydın- latmada kullanılmaktadır. Kağıt üreten kuruluşların enerji tüketimleri ve imalatları yıl boyunca süreklilik arz etmektedir. Petrokimya Sektörü Isı, genellikle 20 bar civarında buhar olarak, petrol ürün- lerinin ayrıştırılması işlemlerinde tüketilmektedir. Bu işlemler sırasında, genellikle yan ürün olarak yanıcı atık gazlar açığa çıkmakta, bunlarda çoğunlukla yakılarak imha edilmekte- dir. Yakıt olarak atık gazların kullanılması bu tip sistemleri oldukça ekonomik hale getirmektedir. Gıda Sektörü Isı tüketimi genellikle düşük basınçta buhar, sıcak su ve kurutma prosesleri için sıcak hava elde etmek amacında yöneliktir. Isıtmanın yanı sıra bu sektörde soğutma da önemli bir yer almaktadır. Tekstil Sektörü Tekstil sektöründe, boyama ve apre bölümleri buhar ve sıcak suyun en çok kullanıldığı yerlerdir. Kurutma işleminde de sıcak su kullanılabilmektedir. Seramik Sektörü Bu sektördeki fabrikalar ısı enerjisini, sprey kurutucular ve fırınlar gibi bölümlerde kullanırlar. Elektrik ise, ağırlıklı olarak preslerde ve değirmenlerde kullanılır. Sprey kurutucuların ısı tüketimlerinin yüksek olması ve burada 500ºC civarında sıcak gazlara ihtiyaç duyulması sebebiyle egzoz gazlarının direkt olarak kullanılabilmesinden dolayı, gaz türbinli tesisler bu işletmeler için en uygun yöntem olmaktadır. Kurutucu- larda girişteki gaz sıcaklığının düşük olması (200-250ºC) ve ısı tüketiminin de az olması sebebiyle buralarda pistonlu motorlu tesislerin kullanılması daha uygun olmaktadır. Tuğla ve Toprak Sanayi Isı enerjisi pişirme ve kurutma işlemlerinde, elektrik ise değirmenlerde preslerde tüketilmektedir. Kurutma için