Tesisat Dergisi 301. Sayı (Ocak 2021)

74 Tesisat / Ocak 2021 tesisat.com.tr gelen korozyon riskleri ve etkilerine karşı her yıl milyar dolar mertebesinde harcama yapılmak durumunda kalınmaktadır. Türkiye’de çelik doğal gaz hatlarında korozyon kaynaklı gerçekleşen örnek olay fotoğrafları aşağıda gösterilmektedir. Türkiye’de doğal gaz iletim, dağıtım ve üretim hatla- rında korozyon kaynaklı çok sınırlı sayıda hasar meydana geldiği bilinmektedir. Akıllı pig uygulaması yapılabilen boru hatlarında analiz sonuçlarında iç ve dış korozyon etkileriyle karşılaşıldığı bilinmektedir. Ancak korozyon kaynaklı olay- lara ilişkin sektörel bir data bulunmamaktadır. Ölçülemeyen veri sağlıklı değerlendiremez ve çözüm için uygun şartlara odaklı geliştirmeler yapılması çok olanaklı değildir. Bu yüz- den Türkiye doğal gaz endüstrisinde karşılaşılan olaylar detaylı şekilde kayıt altına alınmalı, kaza araştırması ve kök neden analizi kurumlarda iş kültürü haline gelmeli, istatistiki veriler tutulmalı, izlenmeli ve gerekli iyileştirme aksiyonları programa alınmalıdır. • Doğal gaz altyapı şebeke işletme ömrünün arttırılması, kaynakların korunması ile şebekelerin güvenli şekilde işletilebilmesi açısından yüksek performanslı katodik koruma uygulamaları hayati derecede önemlidir. • Korozyon etkileri ve risk azaltımı, katodik koruma perfor- mansının izlenmesi ve ölçümlerin yorumlanarak değer- lendirilmesi gibi konularda sektörel farkındalığın arttırıl- ması gerektiği sektör profesyonellerinin de malumudur. Katodik koruma sisteminin ilgili boru hattı bölümüne göre yapımı ne kadar iyi seviyede olursa olsun, gerekli periyodik kontrol ve bakım işlemleri yapılmadan, dış etkileri analiz edilmeden, işletme performansı sürekli izlenmeden ve gerekli tedbirler alınmadan şebekede sürpriz olumsuzluklarla kar- şılaşılması kaçınılmaz olacaktır. Ülkemizde sürekli büyüyen ağ uzunluğu ile elektrikle beslenen raylı sistemler, metro, yüksek hızlı tren vb. ulaşım hatlarının doğal gaz çelik hatlar üzerinde kaçak akım korozyonu şeklinde tedbir alınması gereken yüksek riskli bir etki potansiyeli söz konusudur. Bunun dışında kontrolsüz kazı işlemlerinin yoğun şekilde gerçekleştiği ülkemizde, çelik hatlarda izolasyon ve katodik koruma performansının testine dair teknolojilerin kullanılması zaruri hale gelmiştir. Doğal gaz dağıtım kuruluşları katodik koruma projelen- dirme ve yapımı konusunda genellikle Türkiye’de sayısı çok az olan yüklenici firmalar veya danışmanlık şirketleri aracılığıyla hizmet almak durumunda kalmaktadırlar. Hizmet alınan yüklenici firmaların bünyesinde TS EN ISO 15257 standardı çerçevesinde yetkilendirilmiş, yeterli sayıda Katodik Koruma Uzmanı ve Eksperi bulunması önemlidir. 2003 tarihli TS 5141 EN 12954 Katodik Koruma stan- dardı iptal edilmiş, yerine hali hazırda Türkçeye çevrilmemiş 30.09.2019 tarihli TS EN 12954 standardı (Katodik koruma - Gömülü veya suya daldırılmış metalik yapılar için - Boru hatları için genel prensipler ve uygulama) yayınlanmıştır. Ayrıca 2017 tarihinde yayınlanan TS EN ISO 15257 Katodik koruma - Katodik koruma personelinin uzmanlık seviyeleri ve belgelendirilmesi standardı mevcuttur. Dağıtım Kuruluşlarında görev alan teknik personel ve uzmanların yanı sıra, EPDK adına kontrol görevi bulunan Kontrol Şirketi çalışanları ve uzmanlarının katodik koruma konularında kapsamlı eğitim ihtiyacı ve tecrübe eksikliği bulunduğu açıktır. Türkiye’de kilometrelerce uzunluktaki gömülü çelik boru hatlarıyla akışkan (su, petrol, gaz, vb.) taşınan boru hattı büyüklüğü dikkate alındığında korozyon ve katodik koruma konularında uluslararası standartlar, bilimsel araştırmalar, uygulamalar ve teknolojik gelişmeler ışığında, gerek doğal gaz dağıtım kuruluşları, diğer altyapı hizmet kuruluşları, yüklenici firmaları, gerekse Üniversiteler, Türk Standartları Enstitüsü gibi kuruluşlarla iç içe çalışabilecek, gerektiğinde katkı sunabilecek Türkiye Korozyon Derneği ve benzeri kuru- luşlara da büyük işler düşmektedir. Türkiye’de korozyon kaynaklı yaşanan örnek boru hattı olay fotoğrafları MAKALE