Tesisat Dergisi 301. Sayı (Ocak 2021)

72 Tesisat / Ocak 2021 tesisat.com.tr törü için özel uzmanlık gerektiren önemli ve kritik konular olduğu açıktır. a) Katodik Koruma ve Topraklama Tesisi İşletme Operatörlüğü Talimatlar ve prosedürlere uygun olarak katodik koruma ölçümlerini etkin şekilde yapabilen, ölçüm ve gözlem veri- lerinden katodik koruma performansını, boru hattı kaplama izolasyon hatası test işlemlerini yapabilen, hataların neden- lerini ve güvenlik sorunlarını anlayabilen, katodik koruma sisteminin işletme, periyodik kontrol, bakım ve arıza onarım işlemlerini yürütme kabiliyetine sahip Tekniker veya Teknis- yen personel olarak nitelendirilebilir. Doğal gaz dağıtım kuru- luşlarının her işletme bölgesinde bünyesinde yeterli sayıda bu yeterliliğe sahip personel bulunması faydalı görülmektedir. b) Katodik Koruma ve Topraklama Tesisi Uzmanlığı Korozyon teorisi, elektrik ilkeleri, katodik koruma tasarımı, kurulumu, devreye alma, test ve performans değerlendirmesi, Scada sisteminden izlenmesi, yorumlaması hakkında ayrıntılı bilgiye sahip ve Ar-Ge çalışmalarında da bulunan uygun alan- daki mühendis (Makine, Kimya, Metalurji, Elektreik-Eletronik vb.) olarak nitelendirilebilir. Doğal gaz dağıtım kuruluşlarının hizmet bölgelerinde ve hizmet aldığı Kontrol Şirketi bünye- sinde her işletme bölgesinde bünyesinde yeterli sayıda bu yeterliliğe sahip personel bulunması faydalı görülmektedir. İHTIYAÇ NEDENLERINE DAIR DAYANAKLAR: Türkiye doğal gaz iletim, dağıtım şebekesinin diğer ülke- lere nazaran daha genç işletme yılına sahip olması, katodik koruma konusunda şebekelerde asgari gereklilik ve şartla- rın proje ve yapım süresinde uygulanması nedeniyle kısa vadede büyük çaplı olaylarla karşılaşılmadığı görülmektedir. Ancak ileriki yıllarda ülkemiz dışında uzun yıllardır doğal gaz şebeke işletmeciliği yapan ülkelerdeki teknik ve eko- nomik açıdan yaşanan olumsuz durumlarla karşılaşmamak için öncelikle sektörel bilinç düzeyinin arttırılması gerekiyor. Boru hatlarında korozyonun zararlı sonuçlarının ortaya çık- ması genellikle uzun zaman alır. Bu olgu, metalik yapıların tasarımında ve işletme parametrelerinde korozyonun göz ardı edilmesinin başlıca nedeni olmaktadır. Bazı tahminlere göre, korozyonun bir ulusa maliyeti gayri safi milli hasılanın % 3,5-5’ine ulaşmaktadır. Türkiye için bu değerin % 4.5 'dan daha az olmadığına ilişkin tahminler vardır. Çevre kirliliği ve emniyet ile ilgili endişelerin giderek arttığı günümüzde, bilim insanlarına, mühendislere, sektör yöneticilerine, mesleki eği- tim kuruluşlarına ve düzenleyici kurumlara korozyonun etkin kontrolünü sağlayacak tekniklerin geliştirilip uygulanması için görevler düşmektedir.Günümüzde yaşanan en önemli sorun- lardan biri, korozyon ve ortaya çıkardığı sonuçlar hakkındaki bilgi yetersizliğinin endişe verici boyutta sürüp gitmesidir. Bu konuda doğrudan ve dolaylı ilgili tüm kurum ve kuruşların yer aldığı uyumlu bir yaklaşımı içerisinde başarıya ulaşabilecektir. Korozyon kaynaklı yaşanan veya yaşanması muhtemel kazaların etkisi çok büyük seviyededir. Dünya genelinde, işletilen doğal gaz çelik iletim ve dağı- tım hatlarında korozyon kaynaklı küçük ve büyük çaplı bir- çok ciddi kaza yaşanmaktadır. Ciddi seviyedeki büyük çaplı kazalara örnek vermek gerekirse; 13 Eylül 2010 tarihinde Sun Bruno’da doğal gaz yüksek basınç hattında korozyon kaynaklı yaşanan olayda 7 ölü, 50’den fazla yaralı ile 53 konut ve 123 işyeri yangın nedeniyle hasar görmüştür. 11 Aralık 2012'de, Amerika Kolombiya’da Sissonville'de 20” çapındaki yüksek basınçlı bir doğal gaz çelik boru hattında yaklaşık 6 m. uzunluğundaki bir boru parçası dış korozyon kaynaklı yırtılma sonucu hattan koparak yangın çıkmış, eyaletler arası karayolu üzerindeki asfalt yol yüzeyine ağır hasarlar oluşmuş, üç evin tamamen yanması, kırılma alanından yüzlerce metre ötedeki evlerin dış cephe- lerinin hasar görmesiyle sonuçlanmıştır. 19 Ağustos 2000 yılında Carlsbad New Mexico’da çelik iletim hattında koroz- yon kaynaklı hasarda 12 kişi yüksek alev sıcaklığı sebebiyle iç organ yanığı ve karbonmonoksit zehirlenmesinden hayatını kaybetmiş, 3 araç da tamamıyla yanmıştır. Örneğin, 2011 yılından bu yana Amerikan Boru Hattı ve Tehlikeli Malzemeler Güvenlik İdaresi, 9.000 mil uzunluğun- daki Texas Doğu İletim doğal gaz boru hattı boyunca yakla- şık olarak yarısı korozyondan kaynaklanan, 38 adet "ciddi" seviyede olay raporu kayıt altına alınmıştır. ABD doğal gaz endüstrisinde, boru hatlarında meydana Dünya’da korozyon kaynaklı yaşanan örnek boru hattı olay fotoğrafları MAKALE