Tesisat Dergisi 300. Sayı (Aralık 2020)

T esisat / Aralık 2020 87 tesisat.com.tr tavsiye edilmektedir. Örneğin, bir koridorun hasta bekleme alanı olarak kullanılması riskli olabilir; çünkü bir koridordaki havalandırma / hava akışları, koridoru kullanmak zorunda olanlar da dahil olmak üzere, enfeksiyon riski oluşturan virüs aerosollerini dağıtabilir. Bulaşma en yaygın olarak üç yolla olmaktadır. Bunlar, yakın mesafeden damlacık yayılması, yüzey teması yayılması ve aerosol yayılmasıdır. İnsanların, viral aerosollerin birikebileceği yetersiz hava- landırılan alanları paylaştığı durumlarda aerosol bulaşma riski en yüksektir. Aynı paylaşılan havada geçirilen zamana bağlı olarak risk artar. Risk genellikle bulaştırıcı kişiye yakınlıkla artar, ancak bu yakınlığın ötesinde hassas bir kişinin maruz kalacağı aerosol konsantrasyonu odadaki havalandırmaya bağlıdır. Aerosol ile iletim, özellikle havalandırma zayıfsa ve yeterli maruz kalma süresi varsa, aynı kapalı alanda 2 metreden fazla mesafelerde de gerçekleşebilir. Farklı odalardaki insanlar arasında (havalandırma sistemleri aracılığıyla) aerosol geçi- şinin gerçekleşmesi olasıdır. Virüs taşıyan aerosollerin yüksek oranda seyreltilmiş olması ve virüsün UV inaktivasyonu nede- niyle açık havada aerosol bulaşma riskinin çok düşük olduğu düşünülmektedir. SALGINI NE KADAR TANIYORUZ? Bu korkunç salgın hepimiz, sağlık çalışanları ve diğer uzmanlar için yenidir. Şimdi, salgının başlangıcında bildiği- mizden daha fazlasını biliyoruz, ancak bilgimizde hala büyük boşluklar var, etkili tedavi yöntemimiz az ve henüz aşı yok. Tıpta ve bilimde genel olarak kanıtlar, yani bilimsel yön- temle doğru olduğu kanıtlanan ve güvenilebileceklerini doğ- rulamak için uzmanlar tarafından "meslektaş incelemesi" (kontrolu) yapılan gerçekler tarafından yönlendiriliriz. Kanıt yüksek kaliteli (örneğin randomize kontrollü çalışmaların-R- CT’lerin- sistematik incelemelerinden) veya düşük kaliteli (örneğin gözlemsel çalışmalardan) olabilir Kanıtları değer- lendirmenin çeşitli yolları vardır; Oxford'daki Kanıta Dayalı Tıp Merkezi, kanıt seviyeleri için yararlı bir kılavuza sahiptir. Sınıflandırma sistemi ile, araştırmacıların yaptıkları tavsiyelerin güvenilirliğini başkalarına iletmesine izin verilirken, yüksek güven, orta, düşük veya çok düşük güven olduğu belirtilir. İdeal olarak, yaptığımız her müdahale için yüksek kali- teli kanıtlarla rehberlik etmek istenir, ancak bu her zaman mümkün değildir ve Covid-19 için bu konuda belirli zorluklar vardır. Oldukça bulaşıcı ölümcül bir patojendir, bu nedenle RCT'ler çok zordur. Bir grup insanı kasıtlı olarak virüse maruz bırakıp onları maruz kalmamış başka bir kontrol grubuyla karşılaştıramayız. Pandemi sırasında kanıtlar hakkında bu kadar çok tartışmanın olmasının bir nedeni de budur. Bir diğeri, asemptomatik olanlar da dahil olmak üzere çeşitli şekillerde yayılan ve yaşlı insanlar için ölümcül olan ancak çoğu çocuğu mucizevi bir şekilde koruyan yeni bir virüsü incelemenin zorluğudur. Bu zorluklar nedeniyle, kendimizi bazen zayıf, sınırlı ve hatta doğrudan kanıta dayalı olmayan kararlar almak, politi- kalar ve müdahaleler uygulamak zorunda buluyoruz. "Zayıf" kanıttan bazen, kanıtın sıfır veya yanlış olduğu anlaşılmaktadır. Böyle anlaşılmamalıdır, bunun yerine şu ana kadar bazı sınırlı kanıtlar olduğu anlaşılmalıdır. Bu nedenle, özellikle çok acil durumlarda bu sınırlı kanıtlara göre hareket etmemiz, mantıklı olarak neyin işe yarayacağını düşündüğü- müz en iyi muhakememizi dahil etmemiz gerekebilir. Aynı zamanda, her halükarda net bir kanıt olmadığında, bazen bir müdahale hakkında belirleyici faktör olması gere- ken, özünde " güvenli olmak, özür dilemekten daha iyidir " anlamına gelen "ihtiyati ilke" de vardır. Örneğin, yüz koruyu- cularını savunanlar, bu ilkeyi kendi argümanları lehine kullan- dılar, çünkü çok az zarar kanıtı olduğu, buna karşın potansiyel olarak çok fazla fayda sağlandığı düşünülüyordu. Covid-19'un üç olası yayılma yoluna bakarsak, virüsün düşündüğümüz şekilde yayıldığını doğrulayan kanıtların sis- tematik bir incelemesi yok. 2m sosyal mesafe kuralı [şimdi en az 1 metre], el yıkama ve yüz maskelerinin kullanımı gibi uygu- ladığımız müdahalelere baktığımızda, benzer şekilde bunların hiçbiri için altın standart bir kanıt yoktur. Örneğin el yıkamayı ele alırsak, bunun Covid-19'un kendisinin temas yayılmasını azaltmada etkili olduğunu doğrulayan hiçbir çalışma yoktur; bunun yerine el yıkamanın bakterileri öldürdüğünü, SARS 1'e karşı etkili olduğunu ve 2001 yılında askerlerde solunum yolu enfeksiyonlarını azalttığını gösteren bir çalışmaya güveniyo- ruz. Covid-19'a karşı çalışıyor mu? Neredeyse kesinlikle evet, bu yüzden hepimiz yapıyoruz. 2m kuralı, genel olarak büyük damlacık davranışı hakkında bilinenlere ve diğer solunum yolu patojenlerine ne olduğuna dayanmaktadır. RCT kanıtı yok, almamız da muhtemel değil; ancak kuralı benimsiyoruz çünkü mantıklı, var olan kanıta uyuyor ve işe yarıyor gibi görünüyor. Kanıtın Olmaması, Yokluğun Kanıtı Değildir Bu, bilimde eski bir sözdür, yani bir şeye dair kanıtımızın olmaması, o şeyin olmadığı veya gerçekleşmediği anlamına gelmez. Bunun örneği olarak, Covid-19'un yayılmasını azalt- mak için halk tarafından yüz koruyucularının giyilmesi ile ilgili olarak İngiltere'de haftalarca tartışıldığını gördük. Hükümet defalarca bunun tavsiye edilmediğini çünkü "kanıtların zayıf olduğunu" söyledi. Evet, yüksek kalitede doğrudan kanıt yoktu, ancak diğer ülkelerden çok büyük miktarda destek- leyici kanıtın yanı sıra hava akışına vb. uygulanan genel fizik