• M a k a I e ' ' bu giderleri birbirini etkileyen ve büyük çoğunluğu tasarım safhasında verilmiş kararların bir sonucudur. Sistem, başında tasarlanıp ve buna göre tesis edildikten sonla 'iııahkum olduğu bu işletme kaderi vardır; bu tecili olmayan bir mahkumiyettir. Bu bakımdan toplam işletme maliyeti tasarım safhasında aldığımız bir kararın, seçtiğiniz bir cihazın kaçınılmaz sonucudur. 2.2. TASARIM Tasarımın ilk kademesinden tasarım kabullerinden başlarsak: birinci durak ' iç/dış sıcaklıkların tesbitidir. Şüphesiz ısıtmada en ucuz işletme dış sıcaklığın en yüksek, iç sıcaklığın en düşük; soğutmada ise bunun tersi dış sıcaklığın en düşük iç sıcaklığın en yüksek olduğu sistemlerdir. Dış sıcaklığı meteorolojik veriler, iç sıcaklığı ise biyolojik veriler tayin ettiği için bu konuda yapacak fazla bir şey görünmüyorsa ela, bazı konfor aralıklarında tasarımcının takdir hakkı vardır. Bu konuda yıllardır süren diğer konu sürekli çalışan yapılar ile gündüz yapılarını aynı dış sıcaklık değerleri ile projelemiş olmaktır. İstanbul'da bir ofis ısıtma tesisatını -3° C'ye göre dizayn etmekle +6° C'ye dizayn etmek arasında iç sıcaklığı ortalama 20° C kabul etsek 1.00-14/23, %39 bir fark vardır. Tasarımdaki diğer önemli bir karar havalandırmada kişi başına dış hava miktarıdır. Petrol krizi clönminde Amerika'da bu değer yarıya, üçte bire indirilmiştir. Konunun ne kadar ciddi bir kalem olduğunu bu örnekten açıkça anlamak mümkün. Mimari kararlarda, tesisat mühendisinin etkinliği başlığını bir kenara bırakarak, yapı verilerinin, mimarinin işletme ekonomisini etkileyen başlıklarını da şöyle sıralayabiliriz: a. Yapı Termik İzolasyon b. Pencere Büyüklükleri c. Cam Cinsi d. Yapı Yönlendirilmesi e. Tesisat Hacimlerinin Büyüklüğü ve Yeri f. Şaftlar g. Asma Tavan Boşluğu Ana meseleye sistem seçimine gelirsek: tesisat sistemlerini üç grupta özetleyebiliriz: -lsı Üretimi - lsı Nakli - lsı Transferi/ lsı Dağıtımı ısı üretiminin üç ana etkeni ise: - Kullanılan Yakıt (Enerji) - Cihaz Verimi 106 - Üretimin Şekli l<ullanılacak yakıt konusunda, bugün Türkiye'deki enerji türlerini ucuzdan pahalıya doğru sıralarsak: 1. Ağır Fuel-Oil 2. Doğal Gaz 3. Hafif Fuel-Oil 4. İthal Kömür 5. Dökme LPG 6. Yerli l<ömür 7. Motorin 8. Elektrik şeklinde bir tablo görünüyor. Bu konuda söylenecek en kolay prensip, en ucuz enerjiyi kullanmak. Ancak her enerjinin, Türkiye'nin hatta bir şehrin her noktasında bulunması mümkün olmuyor; bazen emniyetle bulunması mümkün olmuyor. Doğal gaza göre projelediğiniz bir sistemi, o arada inşaat sonunda bu bölgeye geleceği söylenmiş doğal gaz gelmediği için veya ileride geleceği için dökme LPG veya akaryakıtla çalıştırmak zorunda kalıyorsunuz. Gelsin ek yatırım maliyetleri. 2.3. CİHAZLAR lsı üretiminin diğer önemli bir başlığı: cihaz verimi. Yani bir kazan birim yakıtla üretebildiği ısıtma enerjisi; bir soğutma grubunun birim elektrikle, bir kilowatla ürettiği soğutma enerjisi. Cihazın olabildiğince yüksek verimli seçilmesi sorunun cevabı gibi gözüküyor ama yetmiyor. Verilen değerler birer laboratuvar, birer test odası değeri. Hani otomobil alırken, bakarsınız. 90 km/h. hızda 9.73 lt/h yakıt tüketimi. Siz hayatınızda direksiyonda geçirdiğiniz yüzlerce, belki binlerce saat içinde hiç sabit 90 km. hızla gittiğiniz bir saat gerçekleştirebildiniz mi? Bizim projelecliğimiz sistemlerde ana cihazlar pik yüke göre 0ne kadar faktör kullanmış olursak olalım- seçilmiş olduğu için ortalama olarak %40 - %60 veya %50 - %70 aralığında çalışıyor genellikle. lsı üretimindeki ekonominin ana prensibi ısı tüketimi ne miktarda ise o kadar, yalnızca o kadar ısı üretimi yapmaktır. Bu yüzden ısı üretimi on-off sistemlerden, kademeli sisteme, ardan da oransal sistemlere doğru gelişmiştir. O halde ısı üretimindeki ekonomik karar üretimin oransal, olamıyorsa en azından kademeli olmasıdır. Ve seçilen cihazın kısmi yükte, part-load'ta olabildiğince yüksek verimlerde çalışan cihazlar olmasıdır. Bir sistemin çektiği yükün, sarf yükünün değişmesi iç/dış Şortlarının değişmesi ile olabildiği gibi sistem içinde yer alan farklı sistemlerin - veya farklı yapıların - farklı saatlerde devreye girmesinden de ortaya çıkabilir. Bu durumda farklı hizmet veren sistem veya yapıların farklı üretim kaynaklarına bağlanması, eğer bu. sistemler yeterli
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=