Tesisat Dergisi 296. Sayı (Ağustos 2020)

72 Tesisat / Ağustos 2020 tesisat.com.tr MAKALE kapasite verilerini Denklem 2.1’de verilen performans katsayı- ları üzerinden benzerlik kurarak devir hızının belli bir oranda değiştirdiğimizde sağlayacağı kapasiteyi belirleyebiliriz. Tablo 3’de devir hızının %5 oranında, yani 2900 rpm hızdan 2755 rpm hıza düşürülmesi durumundaki belirlenen H – Q kapasite verileri verilmiştir. Bu verilere göre H – Q eğrisi Şekil 6’da gös- terildiği gibi çizildiğinde sistem eğrisi ile kesiştiği nokta, yani ÇN’nın tam ihtiyaç olan 42 m3/h debiyi verdiği görülmektedir. Bu sonuç devir hızının %5 oranında düşürülerek pompanın mevcut sistemde 2755 rpm hızda çalıştırılması tam istenen kapasiteyi sağlayacağı anlamına gelir. Devir hızının düşürülmesinin sağlayacağı en büyük avan- taj enerji tüketimidir. Denklem 2.1’de verilen güç boyutsuz parametresi üzerinden görüldüğü üzere devir hızının %5 düşürülmesi pompanın harcayacağı gücü yaklaşık %14,26 oranında azaltmaktadır. Çünkü güç, devir hızının küpü ile orantıdır. Diğer taraftan, benzer pompaların verimleri aynıdır, yani pompanın devir hızını değiştirdiğimizde değişen Q – H kapasitesine karşı sergileyeceği verim değişmez. Fakat sistem şartlarına göre sergileyeceği verim değişir. Ancak, devir hızı düşümü eğer %20’den az ise sistemde sergileyeceği verimdeki değişim ihmal edilebilecek seviyelerdedir. Dolayısıyla seçilen pompanın devir hızının %5 kadar düşürülmesi verimini dikkate değer ölçüde değiştirmeyecektir. Bunlara ilaveten devir hızının düşürülmesi kavitasyon performansını da iyileştirmektedir. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Bu çalışmada uygun pompa seçiminin enerji verimliliği ve kavitasyon performansı açısından tüm performans paramet- releri değerlendirilerek nasıl yapılması gerektiği uygulamalı bir şekilde ele alınmıştır. Pompalar enerji tasarrufu ve dolayısıyla enerji verimliliği sağlama potansiyeli yüksek makinalardır. Pompaların sistemde sağlayacağı debi ve basınç kapasitesini tasarımı ve boyutları yanı sıra sistemde karşılaşacağı direnç belirler. Sistemde ihtiyaca uygun kapasiteyi yüksek verim- lerde karşılayacak pompa seçmek haliyle enerji verimliliği ve pompanın ömrü açısından büyük önem arz etmektedir. Diğer taraftan optimum çalışma noktasında kullanılması ve bunu hız kontrol cihazı ile devir hızını ayarlayarak yapmak dikkate değer ölçüde enerji tasarrufu sağlamaktadır. Devir hızının %5 düşürülmesi pompanın enerji tüketimini yaklaşık %14,6 ora- nında azaltmaktadır. Sonuç olarak pompaların dünya elektrik tüketimindeki ağırlığının %20 gibi yüksek bir oran olduğu değerlendirilirse yüksek verimli pompalar kullanmak yanı sıra optimum çalışma noktasında ve yine sistemde yüksek verimlerde çalışacak şekilde kullanılması ile küresel ölçekte %6’lara varan oranda enerji tasarrufu sağlanabilir. KAYNAKLAR 1. Pump Handbook, Grundfos Industry, 2004. 2. European Commission, Study on Improving the Energy Efficiency of Pumps, 2001. 3. Europump and Hydraulic Institute, Pump Life Cycle Costs: A Guide to LCC, Elsevier Advanced Technology, Oxford, 2001. 4. Europump and Hydraulic Institute, Variable Speed Pumping: A Guide to Successful Applications, Elsevier Advanced Technology, Oxford, 2004. 5. Lakshminarayana B., Fluid Dynamics and Heat Transfer of Turbomachinery, A Wiley-Interscience Publication, 1996. 6. Calpeda Creative Technology Catalogue, C139-5/2, 2006. n Tablo 3. A pompasının devir hızı %5 düşürülerek vereceği H - Q kapasite verileri Q 1 , m 3 /h 0 10 20 30 40 50 60 H 1 , m SS 54 54,5 55 54 52,5 50 45 Q 2 , m 3 /h 0 9,5 19 28,5 38 47,5 57 H 2 , m SS 48,7 49,2 49,6 48,7 47,4 45,1 40,6 Şekil 7. Santrifüj tip bir pompanın devir hızı düşürüldüğünde sistemde gösterdiği performans