Tesisat Dergisi 295. Sayı (Temmuz 2020)

68 Tesisat / Temmuz 2020 tesisat.com.tr Uygulama a. Doğrudan negatif emiş Pompa debisine göre emme ve basma boru çapları belir- lenerek tesisat detayları oluşturulmalıdır. Emme borusu için pompa emiş flanşı ölçüsünden en az 1 boy daha büyük boru kullanılmalıdır. Pompa emiş flanşı ile ilk dirsek arasında mut- laka yatay düz boru bulunmalıdır. Yatay boru uzunluğunun en az çapının 5 katı uzunluğunda olması tavsiye edilir. Eğer dirsek pompa emişinin hemen sonrasında olur ise pompa girişindeki akış, türbülans yaratabilir. Bu da vibrasyona, akabinde de deformasyona sebep olabilir. Emiş borusu ile pompa arasındaki bağlantıda hava boşluğu kalmaması için mutlaka eksantrik redüksiyon kullanılmalıdır. Hava boşluğu yaratmamak için alınabilecek bir önlem de emişteki düz borunun pompaya doğru yükselecek şekilde (%6) eğimli montajlanmasıdır. Pompa beton kaide üzerinde çelik şaseye montajlanmalı, kaplin var ise kaçıklık ayarı mutlaka müsaade edilen tolerans değerleri içinde kalacak şekilde ayarlanmalı- dır. Pompa emme ve basma flanş bağlantılarına kompanzatör konulmalıdır. Emiş hattı üzerinde vana ve pislik tutucu kullanılmama- lıdır. Emiş borusunun su içinde kalan ucuna süzgeçli tip dip klapesi kullanılmalıdır. Bu sayede pompa dursa bile emiş borusu ve pompa gövdesi içinde su kalacak ve tekrar çalış- tırma öncesi yeniden dolum yapma ihtiyacı gerekmeyecektir. Emiş borusu, havuz yan duvarlarından boru çapının en az 3 katı kadar mesafede olacak şekilde montajlanmalıdır. Emiş borusunun su içinde kalan ucunun havuz zemininden en az 1 boru çapı kadar yukarıda kalması gerekmektedir. Havuz dibinde çamur vb. katı partikül çökelmesi olması durumunda klapenin tıkanmasını önlemek için bu yükseklik artırılabilir. Klape su yüzeyine çok yaklaşır ise su akışı yüzeye ulaşan bir girdap oluşturarak emiş borusu içine hava almaya başlayabilir. Bu da vibrasyona, gürültüye, kavitasyona ve performans düşüklüğüne, akabinde de deformasyona yol açabilir. Bu durumun önüne geçmek için su yüzeyi ile emiş borusu ucu arasında olması gereken minimum seviye aşa- ğıdaki formülden hesaplanabilir; S= D+Q / D 1,5 / 1069 S= D+Q / D1,5 / 1069 S: Emiş borusu ucu ile su seviyesi arası mesafe (m) D: Emiş borusu çapı (m) Q: Debi (l/s) Örneğin yukarıda seçimini yapmış olduğumuz 180 m3/h- 25 mSS değerlerinde çalışacak pompa için minimum su seviye yüksekliği ve boru çaplarını tespit edelim; Pompa modeli: NSCS 100-135/185 Pompa emiş flanşı: DN125 Pompa basma flanşı: DN100 180 m 3 /h akışın emiş borusundaki hızının 1,59 m/s olması için boru çapı DN200 (8”) olmalıdır. 180 m 3 /h akışın basma borusundaki hızının 2,83 m/s olması için boru çapı DN150 (6”) olmalıdır. Hız değerleri boru sürtünme kayıp tablolarından alınabilir. S= 0,2 + 50 / 0,21,5 /1069 S= 0,7 m Yani emiş borusu ucu su seviyesinden 0,7 m aşağıda, havuz zemininden en az 0,2 m yukarıda, duvarlardan 0,6 m uzakta olmalıdır. Tüm montaj şartları sağlandığında pompayı çalıştırma- dan önce pompa gövdesinin ve emiş borusunun tamamı su ile doldurulmalıdır. Bunun için pompa gövdesi üzerindeki doldurma tapasından yararlanılabileceği gibi, basma hattına dolum için harici bir su girişi yapılabilir. b. Paralel bağlı birden fazla pompa ile negatif emiş uygulaması Bu durum için tüm hesaplamalar bir önceki bölüm ile aynıdır. Dikkat edilmesi gereken konu pompaların emiş hatlarının müstakil olması gerektiğidir. Pompa emişlerinde kolektör kullanılmamalıdır. Emiş boruları arasında en az 3 çap ölçüsünde mesafe olmadır. Bir önceki sayısal örnek için bu mesafe en az 0,6 m’dir. c. Kendinden Emiş Tankı uygulaması Doğrudan negatif emiş yapan sistemlerde karşılaşılan olumsuz durumlar sebebiyle emiş tesisatı üzerine konula- cak bir emiş tankı ile hem dip klapesi kullanımı zorunluluğu ortadan kalkacak hem de pompa gövdesinde sürekli su Şekil 3. Negatif emiş yapan pompaların montaj detayı. MAKALE