Tesisat Dergisi 294. Sayı (Haziran 2020)

T esisat / Haziran 2020 57 tesisat.com.tr 6.2 Evaporatör Hava Tarafında Hız Ölçümü Hahn ve Broyles (1968) [7], bir ev tipi buzdolabının buz çözme döngüsünün hava akışı izlemeye dayanarak başlatıl- dığı bir teknik kullanmıştır. Buzdolabında iki ayrı ve paralel hava akış yolu oluşturuldu: bir hava akış yolu buharlaştırıcıyı içerdi, diğer hava akış yolu (referans kanalı) hiçbir engelden yoksundu. Bu iki akış yolu arasındaki akış hızı farkı, akış yol- larının her birine yerleştirilen ısıtılmış elemanların sıcaklığı ölçülerek izlendi. Evaporatör kanalı içerisindeki hava akışı, don oluşumuna bağlı olarak azaldıkça, evaporatör akış yolundaki algılama elemanının sıcaklığı artar. Ek olarak, referans kanal- dan geçen hava akışı, evaporatör kanalından akış azaldıkça artar. Böylece, referans kanaldaki algılama elemanının sıcaklığı azalır. Algılama elemanlarının sıcaklıkları arasında önceden belirlenmiş bir fark bulunduktan sonra buz çözme döngüsü başlatılır. Buz çözüme döngüsü, evaporatörün sıcaklığı, tüm donun giderildiğinden emin olmak için yeterince yüksek bir değere ulaştığında sonlandırılır. Hahn ve Broyles [7], hem buzdolabında hem de sahada ev buzdolabında buz çözme sistemini test etti. Sistemin yüksek sıcaklık ve yüksek nem koşullarında günde üç kez buz çözme döngülerini başlattığını ve düşük nem ve çok düşük kullanım koşullarında 15 günde bir nadiren başlattığını buldular. Hava hızı duyargası yardımıyla evaporatör serpantini üzerinden geçen hava hızı ölçülür (Şekil-8). Bu hız değeri, evaporatör yüzeyleri temizken alınan maksimum değerin önceden belirlenmiş oranda altına düştüğünde buz çözme rölesine sinyal gönderilir. Buz çözme esnasında evaporatör fanları durdurulur ve buz çözme işlemi sıcaklığa bağlı olarak sonlandırılır. 6.3 Evaporatör Yüzeyi ve Hava Tarafı Arasındaki Sıcaklık Farkının Ölçümü Sıcaklık diferansiyel buz çözme sistemi günümüzde en yaygın kullanılan buz çözme sistemidir. Bu, dış hava serpantininin hava akışına bir sıcaklık duyar- gası monte eder ve diğeri, serpantinin soğutucu hattına monte edilir. Bu tip iki duyarga arasındaki sıcaklık farkını ölçer. Serpan- tin donma ile tıkandığı için, serpantin sıcaklığı ortam duyar- gasına göre azalır. Duyargalardan biri evaporatör hava giriş tarafına yerleştirilir. Bu duyarga aynı zamanda kompresörün AÇ/KAPAT olarak kontrol edilmesi için sıcaklık ayar değeri için referans alınır. İkinci duyarga evaporatör boru yüzeyi üzerine yerleştirilir (Şekil-9). Soğuk odalarda yüzey sıcaklığı ile hava dönüş sıcaklığı arasındaki fark normal çalışma koşullarında 4°/7° C arasında olmalıdır. Bu değer 10°/12° C değerlerine çıkıyorsa evaporatörde buzlanma veya bazı arıza durumları söz konusu olabilir. Bu arıza durumları sistemde soğutucu akış- kan eksikliği, her türlü sıvı hattı ve genleşme valfi tıkanmaları vb. olabilir. Sıcaklıklar ayarlanan fark değerlerine ulaştığında kontrol cihazı tarafından buz çözme döngüsü başlatılır. Buz çözme yine yüzey sıcaklık duyargası ile sıcaklık +4°/+10° C’ye ulaştığında sonlandırılır. Bu buz çözme yöntemi ticari tip soğutucularda yaygın olarak kullanılır. 6.4 Soğutucu Akışkan Debisi Ölçümü Lawrence (2004) [10] ve Lawrence ve Evans (2008) [11], kontrol sisteminin buz çözme gerekip gerekmediğini belirlemek için bir evaporatörden soğutucu akışkan akışındaki değişimi tespit ettiği bir talep buz çözme tekniğini tanım- lamaktadır. Bir buharlaştırıcıda don biriktikçe, buharlaştırıcı tarafından çıkarılabilen ısı miktarı azalır. Don birikimi nihayet Şekil 7. Diferansiyel basınç duyargası [6] Şekil 8. Hava hız duyargası [8 Şekil 9. Çift sıcaklık duyargalı defrost [9] Şekil 10. Buz çözme sonlandırma duyargası