Tesisat Dergisi 294. Sayı (Haziran 2020)

56 Tesisat / Haziran 2020 tesisat.com.tr MAKALE DOÇ. DR. HÜSEYİN BULGURCU Teknosav Ar-Ge Danışmanı 6. TALEP KONTROLLÜ BUZ ÇÖZME KONTROL STRATEJİLERİ Soğutma sistemlerinde talep kontrollü buz çözme baş- latma teknikleri aşağıdakileri içerir: • Evaporatör boyunca hava basıncı farkı ölçümü • Evaporatörde hava akış hızı ölçümü • Hava ve buharlaşma yüzeyi arasındaki sıcaklık farkı • Soğutucu akışkan debisi ölçümü • Fan gücü ölçümü • Buz kalınlığının farklı yöntemler ile ölçümü • Yapay zekâ temelli buz çözme kontrol sistemleri. Bu talep buz çözme tekniklerinin birçoğunun bir tartışması aşağıda verilmektedir. 6.1 Evaporatör Hava Tarafında Basınç Farkı Ölçümü Buz çözme, şartlanmış alandan ısı alma veriminde bir azalma olduğundan, mümkün olduğunca az yapılmalı ve yine de donu serpantinden uzak tutmalıdır. Zaman-sıcaklık defrost kontrolünün verimsizlikleri göz önüne alındığında, don aslında sadece serpantin üzerindeyken buz çözecek bir dizi başka çözüm denenmiştir. Yöntemlerden biri hava basıncı farkıdır. Bu yöntemle, dış fan ile serpantin arasına bir hava basıncı algılama borusu yerleştirilir. Serpantin üzerinde don biriktikçe havanın ser- pantinden geçmesi zorlaşır. Bu, serpantin ve fan arasında daha düşük bir vakumla sonuçlanır. Vakum uygun miktara ulaştığında, ünite buz çözme işlemine geçer. Zaman-sıcaklık yönteminde olduğu gibi, serpantin sıcaklığı 0° C'nin altında olmadığında ve belirli bir süre geçinceye (genellikle 1 saat) kadar ünite buz çözemez. Hava kuru ise bu kontrol muhtemelen çok düşük sıcaklık- larda buz çözme işlemine giremez. Jarrett (1972) [5], evaporatör üzerindeki don birikimini tespit etmek ve buz çözme döngüsünü başlatmak için evapo- ratördeki hava basıncı farkını izleyebilen bir sıvı amplifikatörü tasarlamıştır. Sıvı amplifikatörü ev tipi bir buzdolabında test edildi ve cihazın, evaporatördeki basınç farkına dayanarak buz çözme ihtiyacını tespit edebildiği gösterildi. Ev buzdolabına takılan orijinal zamanlanmış buz çözme kontrolörü yedi saatte bir buz çözme işlemini başlattı. Sıvı yükselticisi talep buz çözme kontrolörü ile, buz çözme döngüleri arasındaki aralık, buzdolabının veya dondurucunun kapısı açılmadığında ve buzdolabında veya dondurucuda hiçbir yük bulunmadığında, zamanlanmış buz çözme aralığının üç veya dört katı kadar uzatılabilir. Evaporatör kabinine yerleştirilecek bir fark basınç anah- tarı (presostat) vasıtasıyla iç kısımdaki negatif basınç izlenir (Şekil-7). Evaporatörün ısı transfer yüzeyi karlanma nedeniyle tıkanmaya başladığında kabin içindeki negatif basınç düş- meye devam başlar. Basınç düşmesi ile buzlanma kalınlığı arasında bir ilişki kurulabilir. Normal çalışma basıncı ile tam tıkalı haldeki negatif basınç farkının belli bir oranı defrost başlangıcı için referans alınabilir. Önceden belirlenmiş bir negatif basınç değerine inildiğinde buz çözme işlemi için buz çözme rölesine sayısal sinyal gönderilir. Röle bu sinyal ile buz çözme işlemini başlatır. Buz çözme işlemi sıcaklığa bağlı olarak sonlandırılabilir. Diferansiyel basınç duyargalı buz çözme sistemleri çatı tipi ısı pompalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. SOĞUTMA SİSTEMLERİNDE TALEP KONTROLLÜ DEFROST YÖNTEMLERİ 2. BÖLÜM