Tesisat Dergisi 294. Sayı (Haziran 2020)

tesisat.com.tr T esisat / Haziran 2020 53 cevabı bu kısa yazı içine sığmaz, fikir vermek amacı ile aşa- ğıda birkaç örnek ile konuyu anlatmaya çalışacağız. Su tesisatında veya su ile ilgili cihazlarda suyun tama- mının buharlaştığı yerler veya noktalar bulunur, bu nok- talarda su içinde bulunan ve H₂O molekülü olamayan her madde katınkristal oluşturur; örneğin büyük klima cihazı rutubetlendiricileri gibi, soğutma kulesi gibi, buhar kazanı gibi, buhar ile ısıtılan ısı eşanjörleri gibi. Bu durumu daha iyi anlamak için deniz tuzu üretimi yapılan tuzlaları kafamızda canlandırmalıyız. Deniz Tuzlası ve Konya Gölü gibi yerlerde, tabii güneş ışınları ile suyun tamamı buharlaştığında geri kalan katılara “kireç” demeyip de “tuz” diyorsak, ayni paralel düşünce ile tesisatta suyun buharlaştığı yerlerde oluşan katılara da “tuz” demek daha doğrudur. Böyle noktalardaki katıları “kireç” sanarak işletmeye “kirece karşı” cihazlar satın almak doğru bir çözüm olamaz, bu katılara “tuz” teşhisi koyduğumuzda, yapılacak yatırım sudaki tuzları sudan ayıran ters ozmoz cihazı olmalıdır. Tabii “tuz” Aslında bize okullarda öğretildiği gibi yalnızca saf NaCl maddesi değildir. Örneğin Ege Denizi suyunun sert- liği 600 Fr civarındadır, yani bir litre deniz suyunda 0,6 gram sertlik yapan kireç ve magnezyum minerali bulunur. Ege Denizi suyunu buharlaştırıp tuz ürettiğimizde, bu tuz içinde yalnız NaCl değil, kireç ve magnezyum ve deniz suyunun içerdiği birçok tabii mineralin de bulunduğunu bilmeliyiz. İşletmelerde “kireç” olarak anılan ve işletmecinin derdi olan mineral kristalleşmesine birkaç örneği aşağıda dikka- tinize sunuyoruz. ÖRNEK 1: Buhar kazanına verilen besi suyu içinde yüksek miktarda “Silikat” varsa, besi suyunu yumuşatarak buhar kazanına versek dahi, buhar kazanı içinde “Silikat” kristalle- rinin oluşumunu engelleyemeyiz. Silikat (SiO₂) buhar kazanı içinde kristal üretip taşlaştığında bunu sökmek son derece zordur çünkü silikat camın hammaddesidir ve sıradan asitler ile çözülmez. ÖRNEK 2: Buhar jeneratörü buhar kazanına göre daha sorunlu bir cihazdır, çünkü buhar jeneratöründeki borulara bir taraftan su girer, borunun diğer ucundan buhar çıkar. Tuz üretimi yapılan tuzladaki gibi, su içindeki her mineral buhar üretim borusu içinde kristalleşir. Adı üzerinde, yalnızca “saf H₂O buharı” üreten buhar jeneratörüne, H₂O’dan başka madde verildiğinde, tabii ki cihaz içinde oluşan tuzların getirdiği sorunlara katlanmaya mecburuz. Su içindeki H₂O olmayanları en ucuza gideren cihaz ters ozmoz cihazıdır ve buhar jeneratörü besi suyu ters ozmoz ile üretildiğinde sorun en aza iner. ÖRNEK 3: Soğutma kulesi dolgusu üzerinde oluşan katı- lar da yalnız kireç değildir. Soğutma kulesi ilk iki örnekten farklıdır çünkü soğutma kulesine gelen su içindeki mineral- lere ek olarak, soğutma kulesine havadan gelen milyonlarca katı madde de kristallerin irileşmesine yardımcı olur. Bu sebeple soğutma kulesi içinde oluşan katıları azaltmak için besi suyu olarak yalnızca ters ozmoz suyu kullanmak dahi yeterli değildir, havadan gelen katıları sudan ayırmak için soğutma suyunu sürekli olarak iyi bir filtreden geçirerek su içindeki katıları sudan ayırmak en doğru çözümdür. Soğutma Kulesini Koruyan Frekans Jeneratörü Plakalı Isı Eşanjöründe Oluşan Kristaller Kule Dolgusunda Oluşan Kristaller