Tesisat Dergisi 294. Sayı (Haziran 2020)

18 Tesisat / Haziran 2020 tesisat.com.tr GÜNCEL YORUM Muhittin Tekman Makina Mühendisi - MBA B2B Medya Yayın Danışmanı İKLIMLENDIRME SISTEMLERIMIZ VIRÜS SALGININA KARŞI NE KADAR UYGUN? leyecek bir organizasyon kuruldu mu? Kimler ve ne şekilde denetim yapacak, hangi yaptırımlar uygulanacak vb. pek çok soru henüz yanıtlanmamışken bu kararın alınması ne kadar doğru? Sadece ekonomi mi önemli? Ya insan sağlığı? Bu konuyu teknik açıdan inceleyecek olursak, örneğin bir AVM’de ziyaretçile- rin dolaştıkları, oturup dinlendikleri veya yemek yedikleri ortak alanlar ve bazı büyük hacimli mağazalar klima santral- leri ya da paket klimalar ile çözümlenmiş, yoğun taze hava kullanımına sahip alan- lar olmasına karşın küçük ve orta büyük- lükteki hacimleri olan mağazalarda ise ağırlıklı olarak kullanılan cihazlar iç üni- teli ısı pompası ya da fancoil cihazlardır. Bu mağazalar bazı durumlarda yüzde 10-20 civarında da taze hava beslense bile ağırlıklı olarak iç hava ile iklimlen- dirilmektedir. Aynı sorun cadde üzerin- deki kapalı ortamları olan tüm mağaza, lokanta vb. işyerlerinde de geçerlidir. Bu durumda alınabilecek tek önlem bu iklimlendirme sistemlerinin içinde ya da havalandırma kanallarında virüsün öldürülmesini sağlayacak ama insan ile teması olmayacak şekilde konumlandı- rılmış bir UV-C ışık yoğunluğunu verecek güçte bir lamba uygulanması olabilir. Bilindiği kadarıyla mor ışık yayan örneğin 200-280 nm aralığındaki bir UV-C lamba bu dalga boyu özelliği ile virüsün etkilendiği 265 nm. dalga boyu değerini sağlayabilmekte ve dolayısıyla yaydığı bu ışık ile virüsler etkisiz bir 2 019 yılının son günlerinde gör- sel ve yazılı medyadan haberdar olduğumuz coronavirus COVID- 19 salgını içinde bulunduğumuz 2020 yılının Haziran ayında henüz aşısı ve ilacı bulunamamış ölümcül bir tehlike. Alınmış olan pek çok önlem sonu- cunda bu virüsün bizler üzerindeki kötü etkilerini aza indirmek, yayılımını düşür- mek mümkün olabildi ve sonunda bazı önlemler gevşetildi. Bu gevşetmelerden biri de AVM’lerin, mağazaların, lokanta- ların açılması oldu. Buralarda hem de sıcak yaz günle- rinin yaşanmaya başladığı bu günlerde iklimlendirme zorunlu olduğundan kul- lanılan sistemlerin nasıl çalıştırılması gerektiği de önemli bir konu olarak gündeme oturdu. Doğal havalandırmanın yapılama- dığı veya yeterli olamadığı bu kapalı ortamlarda kullanılan mekanik iklimlen- dirme sistemleri nasıl çalışmalı ki burada bulunacak olanlar her hangi bir virüsün onlara bulaşması riskinden uzak kala- bilsinler? Bu sorunun ilk yanıtı; kullanılan sis- temlerin %100 taze dış hava ile çalışması. Dolayısıyla sadece bu sistemi kullanabi- len AVM vb. kapalı ortamlı işyerlerinin müşterilerine hizmet verebileceği belir- tildi. Ancak acaba bu sistemle çalışabilen yerler tüm hizmete açılan yerlerin hepsi mi? Yoksa bu sistemin kullanılmadığı yerler de hizmete açılan yerler gibi hiz- met verebilecek mi? Bu ayrıntıyı denet- duruma gelmektedir. Ancak bu UV-C ışığı verecek olan lambanın da doğru teknik detayları belirlenerek, cihaz veya kanal kesit alanında doğru hava geçiş hızı ile virüsün öldürülmesini sağlaya- cak şekildeki bir uygulamayla çözülmesi çok önemlidir. Bu çözümlerin de orada kullanılan veya kullanılacak olan iklim- lendirme sisteminin üreticisi tarafından belirlenmesi, uygulanması ve hatta bakım ve onarımlarının da onlar tarafın- dan yapılması çok önemlidir. Ayrıca tüm iklimlendirme sistemle- rinde kullanılmakta olan filtrelerin de ne kadar çok önemli olduğu, HEPA filtre- lerin dışındaki filtrelerden yeterli verim alınamadığı da bir başka gerçek olarak göz önünde bulundurulması gereken bir konu olduğunu belirtmeliyiz. Sonuç olarak, artık iklimlendirme sis- temlerinde önemli olan eskisi gibi sadece enerji tasarrufu ve enerji verimliliği değil, bu cihazların bulunduğu ortamlardaki insanların sağlığının da olduğu görül- müştür. Bu pandemi günlerinden önce, ortam havasının hijyenik özellikleri denince sağlıkla ilgili ortamlar, örneğin ameliyathaneler, özel bakım odaları vb. yerler aklımıza gelirken bundan sonra tüm ortamlarda hijyeni sağlamak gele- cek. Bu da yeni bir bakış açısıyla her şeyi yeniden ele almamızı, ürün ve ortam tasarımlarını ve yeni ürünleri yeniden değerlendirmemizi, üretmemizi gerekli kılacak. n NOT: Amerikan ASHRAE ve Avrupa EUROVENT klima dernekleri, yaptıkları yazılı açıklamalar ile klimaların çalışmasının virüs bulaşına sebep olduğuna dair bir bulgu olmadığını belirtmişlerdir. Bu konuda tam tersi klima çalıştırılmayan durgun havalı ortamların daha zararlı olduğunu yayınları ile belirtmişlerdir.