Tesisat Dergisi 290. Sayı (Şubat 2020)

70 Tesisat / Şubat 2020 tesisat.com.tr MAKALE HİDROLİK HESAPLARDA YAPILAN HATALAR VE KONTROL KRİTERLERİ ERSİN SAYIN Norm Teknik A.Ş. Satış ve Mühendislik Departman Ekip Lideri 1. GIRIŞ H idrolik hesap yöntemi 1970’li yılların sonunda kulla- nılmaya başlanmış ve daha öncesinde boru çaplarını belirlemek için kullanılan tablo metodunun kullanımı sınırlandırılmıştır. Hidrolik hesaplarda, sistemin bir bölümü suyun en zor ulaşacağı alan kritik alan olarak tanımlanır. Bu alan içinde yer alan tüm sprinklerden aynı anda su boşalacağı simülasyonu ile beklenen en kötü durum yaratılır. Hidrolik hesaplar en kritik alan için ihtiyaç duyulan boru çapını belirler. Hidrolik hesaplar çoğunlukla bu amaçla geliştirilmiş bir- çok yazılım kullanılarak yapılmaktadır. Mevcut yazılımlar, genellikle hidrolik hesap sonuçları üzerinde herhangi bir uyarı veya hata işaretlemesi yapmamaktadır. Bu nedenle, giriş bilgilerinin ve elde edilen sonuçların değerlendirilmesi ve kontrolü gerekmektedir. 2. HİDROLİK HESAPLARDA YAPILAN HATALAR Hidrolik hesapların her adımında, giriş yapılan verilerin doğruluğu hidrolik hesap sonucuna etki eden en önemli parametredir. Hidrolik hesaplarda çoğunlukla hata yapılan konular aşağıdaki alt başlıklarda ele alınarak, hatalı veri giri- şinin hidrolik hesap sonucu üzerine etkisi incelenmektedir. 1- Hidrolik hesap yapılacak mahalin tespiti 2- Yoğunluk ve operasyon alanı tespiti 3- Minimum debi ve basıncın belirlenmesi 4- Sürtünmeye bağlı basınç kayıpları 5- Yükseklik farkına bağlı basınç kayıpları 6- Yangın pompa eğrisi 7- İlave su ihtiyaçları 2.1. Hidrolik HesapYapılacak MahalinTespiti Sprinkler sistemlerinde hidrolik analizin ilk adımı, sprink- ler ile korunan en tehlikeli, en uzak ve en yakın bölgelerin tespitidir. Bu bölgelerin tehlike sınıfı belirlenerek, gerekli debi ve basıncın sağlanması durumunda, su beslemesindeki değerlerin istenen düzeyde koruma sağlayıp sağlamadığı hidrolik hesap ile kontrol edilir. Her zaman en uzak bölge kritik hesap sonucunu vermez. Aynı zamanda en tehlikeli, en uzak ve en yakın bölgelerin hesap sonuçlarına da bakıl- ması gerekmektedir. Bu konuda yapılan en büyük hata, TS-EN12845’te zorunlu olmasına rağmen, hidrolik açıdan en yakın alan için hesabın ihmal edilmesidir. Bu hesabın amacı, pompanın hidrolik olarak en çok su gerektiren alan içinde de gerekli debi ve basıncı karşılayabilmesidir. 2.2 Tasarım Yoğunluğu ve Operasyon Alanının Tespiti Sprinkler sistemi için tasarım yoğunlukları Tablo 1’de verilmiştir. Tasarım kriterleri uluslararası kabul gören tüm standartlar arasında değişiklik göstermektedir.