Tesisat Dergisi 290. Sayı (Şubat 2020)

Tesisat / Şubat 2020 63 tesisat.com.tr fanlara odaklanıldığı ise aşağıdaki grafikten açıkça ortaya çıkmaktadır. Grafik 1’de, dünyada tüketilen elektrik enerjisinin elektrik motorlarına göre dağılımı görülmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere özellikle havalandırma cihazlarında kullanılan 0,75-30kW aralığındaki fanlar enerjinin %68’ini tüketmektedirler. 327/2011 sayılı regülasyonun ikinci aşaması ise 2015’de yürürlüğe girmiş olup fanlarla ilgili asgari verim gereklilikleri zorlaştırılmıştır. Bunun sonucunda da birçok ürün piyasadan çekilmiş ve yerlerine yeni ve daha verimli modeller sürülmüştür. 1253/2014 VE 1254/2014 SAYILI REGÜLASYONLAR 1 Ocak 2016’da ise ErP direktifinin son aşaması devreye girmiştir. Buna göre bir binada veya binanın bir kısmında, havayı dış hava ile değiştiren tüm havalandırma cihazları regülasyon kapsamında tanımlanmıştır. Kanal, çatı tipi veya hücreli fanlar, konut tipi klima santralleri ve modüler klima santralleri bu regülasyon kapsamına dahildir. Direktif kap- samında bu cihazlar mekanik uygulamacı kapsamında da olabilmek kaydıyla kesinlikle minimum 3 hızlı bir kumanda devresine de sahip olmalıdır. Daha önce devreye girmiş olan 327/2011 sayılı regülasyon ise sadece komponent üreticilerini etkiler durumda kalmıştır. HANGI ÜRÜNLER ETKILENIYOR? 30W’ın üzerinde elektrik gücüne ihtiyaç duyan her tip- ten AC motorlu fan direktiften etkilenmektedir. EC motorlu fanlar ise hali hazırda günümüz gerekliliklerinin tamamını karşılamaktadırlar. MOTORLAR İÇIN DE AYRI BIR REGÜLASYON VAR. “MOTOR DIREKTIFI”NIN FARKI NEDIR? 640/2011/AT sayılı ErP uygulama regülasyonu daha önce- den 2011’de girmiştir. Bu regülasyon elektrik motorlarının IEC standartlarına göre minimum verimliliklerini belirlemektedir. Regülasyon sadece motorlar ile ilgili olup 2011 yılından iti- baren ülkemizde de geçerlidir. Buna göre 2015 yılı itibariyle 7,5-375kW arası motorlar direkt sürülecek ise minimum IE3 verim sınıfı aranmakta, hız kontrolü olması durumunda ise IE2 verim sınıfında motor kullanımına izin verilmektedir. KONUT DIŞI VE KONUT TIPI HAVALANDIRMA CIHAZLARI İÇIN 1253/2014 SAYILI AB ECODESIGN DIREKTIFI 1 Ocak 2016 itibariyle yürürlüğe giren direktif havalandırma ünitelerini konut tipi ve konut dışı (residential, non-residential) olmak üzere ikiye ayırmıştır. 250m 3 /h debinin altındaki tüm cihazlar bu sınıflandırmada konut tipi olarak geçmekte olup, aynı beyaz eşyalarda olduğu gibi üzerlerinde enerji etiketi bulunması zorunludur. Bu enerji etiketinde cihazın nominal debisi ve ses güç seviyesi de belirtilmek zorundadır. 250-1000m3/h debi aralığındaki cihazların sınıf- landırması ise üreticiye bırakılmıştır. Eğer üretici ürettiği ürünü “Konut Tipi Havalandırma Cihazı” olarak piyasaya sürerse enerji etiketi vurmak zorundadır. Aksi halde böyle bir gereklilik yoktur. 1000 m 3 /h üzeri cihazlar ise kesinlikle konut dışı hava- landırma cihazı olarak tanımlanmış olup, kendi içlerinde tek yünlü(Unidirectional) ve çift yönlü(bidirectional) olmak üzere ikiye ayrılmışlardır. Literatürde be sınıflandırma UVU ve BVU olarak geçmektedir. ECODESIGN DIREKTIFI, KLIMA SANTRALLERINDE NEYI DEĞIŞTIRIYOR? İklimlendirme sektöründe klima santrali şartnameleri fan kanat tipi, motor verimi, fan verimi, ısı geri kazanım tipi, ısı geri kazanım verimi, kesit hızı, by-pass damperleri gibi santral total verimine etki edebilecek birçok paramet- reyi barındırmaktadır. Aslında tüm bunlar elektrik enerjisi ve ısıtma-soğutma enerjisi ihtiyacında tasarruf sağlamaya yöneliktir. Ecodesign direktifi, tüm bu parametrelerin etkisi içeren bir hesap tekniği getirmiş ve minimum gereksinimleri karşılamayan klima santrallerinin pazara sunulmasını engel- lemiştir. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta, Eurovent 6/12’ye göre yapılan enerji sınıflandırmasından farklı olarak Ecodesign direktifinin cihaz dışı basınç kayıplarını dikkate almayıp, cihazları referans dizaynlar üzerinden karşılaştır- masıdır. Direktifte referans dizayna göre limit SFPint(iç spesi- fik fan gücü) değerleri belirlenmiş olup, referans dizaynın Grafik 1