Tesisat Dergisi 290. Sayı (Şubat 2020)

16 Tesisat / Şubat 2020 tesisat.com.tr KONUK YAZAR Kısacası bizler yapı inşa sürecinde diğer disiplinler gibi bir dişli çarkız. Tüm sürecin doğru işlemesinde gerek şartız ama yeter şart değiliz. Ancak günümüzde elektrik ve mekanik tesisatın tüm yapı maliyetinde artık yüzde 40’dan aşağıda olmadığı, hatta zaman zaman yüzde 60’lara kadar çıktığı gerçeğini yadsımayanlar için çok önemli bir disipliniz. Gelişmiş ülkelerde de inşaat süreçleri bu çoklu disiplin- lerin bir nevi savaşları ile geçtiği ve çok ciddi zaman ve para kaybına sebep olduğu için dijital teknolojileri bu alana hızla taşımaya ve gerçek anlamda ezber bozmaya başladılar. İlk adım, ön tasarım ve tasarım aşamalarında atıldı. Patrick MacLeamy, küresel bir mimarlık, mühendislik ve planlama firması olan HOK'un başkanı ve eski CEO'su olan Amerikalı bir mimar. Mimarlık uygulamalarında yeni teknolojilerden ve işbirliği araçlarından yararlanma ihtiyacının sektör savu- nucusu olarak görev yaptı ve kendi adını taşıyan eğrisini literatüre armağan etti. Bu gösterimde 3 numaralı siyah eğri, geleneksel yön- temlerle tasarım aşamasından işletme aşamasına kadar bir yapının oluşma sürecini temsil etmektedir. Eğride görüldüğü gibi en yoğun çaba ve mali artışlar inşaat dokümantasyonu (CD) aşamasında oluşmaktadır. Önerilen, yani 4 numaralı kırmızı eğride ise tasarım aşa- masında (SD/DD) daha fazla çaba ve maliyet artışı olmakta- dır. 1 numaralı mavi eğri bir tasarımda değişiklik yapabilme yeteneğini, 2 numaralı kırmızı eğri ise bunun maliyetini gös- termektedir. Erken safhalarda yapılacak değişikliklerin daha kolay uygulanabileceğini ve bu sayede maliyetin etkin bir şekilde düşürülebileceğini çok iyi ifade etmektedir. Bir başka deyişle geleneksel yaklaşım ile yapılan inşa süreçlerinde herhangi bir karar değişikliğinin ciddi bir maliyet yükü ortaya çıkardığı, hatta bazen bu değişikliğin uygulana- bilmesinin artık mümkün olmadığı görülmektedir. Yeni yaklaşımda ise tüm ciddi kararlar şematik tasarım aşamasında netleşmektedir. Bu sayede ileride yapılması olası değişiklerden kaynaklanabilecek toplammaliyet yükü en aza indirilmiş olmaktadır. İşte bu yeni sürece BIM ( Bina Bilgi Modellemesi ) diyoruz. Aslında felsefe yeni değil. Atalarımızın “Kırk kere ölç, bir kere biç” öğüdünü daha yeni anlıyoruz. BIM, ezber bozacak teknolojilerden ilki. Başka neler var? İkincisi lazer esaslı bina tarama teknolojisi. Mevcut bina- ların her zaman güncel inşaat planları olmayabilir veya eski binalar söz konusu olduğunda hiçbir inşaat planı olmayabilir. Ek olarak, bina planları mevcut olsa bile, sadece fiziksel bir versiyon bulunduğundan bunları dijitalleştirmek gerekebilir. Bir bina araştırması yapmak ve mevcut planları dijital formata dönüştürmek, çok sayıda çalışma saatini tüketerek tasarım ve danışmanlık maliyetini artırabilir. Geleneksel metotla aylarca sürecek böyle bir işi artık günler mertebesinde halletmek için binaya kurulabilen lazer MacLeamy Eğrisi PD: Ön Tasarım SD: Şematik Tasarım DD: Tasarım Geliştirme CD: İnşa Dokümantasyonu PR: Tedarik CA: Şantiye Yönetimi OP: Operasyon Maliyet ve fonksiyonel özelliklere etki edebilirlik Tasarımı değiştirmenin maliyeti Geleneksel tasarım yöntemi Önerilen tasarım yöntemi ZAMAN PD SD DD CD PR CA OP ÇABA / ETKİ