Bunların dışında, basılan sıvının sıcaklığı (0), yatakların ısınma durumu, gerekli ise soğutma suyu ihtiyacı, pompanın sağlıklı emme yüksekliği, vs. gibi hususlar hakkında da bilgi edinmek istenebilir. Ancak bu yazımızda bu konulara değinmeyeceğiz. Deneylerde kullanılacak ölçü aletleri mutlaka kontrol edilmiş olmalı, gerekiyorsa kalibrasyon yapılmalı ve sistematik hataları en aza indirmek bakımından sınıfı küçük aletler tercih edilmelidir. Bilindiği gibi sınıf (klas), aletin skalasının maksimum değerinin yüzdesini gösterir ve bu yüzde, bağıl sistematik hatayı ifade eder. Buna göre, sınıfı l olan bir madeni manometrenin skalasında en büyük basınç 20 bar ise, bu manometrede mutlak sistematik hata, 20 bar üzerinden en çok 1 --. 20 = 0.2 bar 100 demektir. O halde bu manometre ile l O bar değerinde bir basınç ölçülürse yapılacak bağıl sistematik hata 0.2 --=%2 10 olacaktır. IL DENEYTESİSATIVEÖLÇMELER Bir santrifüj pompanın performansını kontrol etmek için gerçekleştirilen deney tesisatı oldukça basittir. Şekil 1 'de görüldüğü gibi, emme haznesinden sıvıyı emebilmek için, dip klapeli veya klapesiz sabit çaplı emme borusu pompanın emme ağzına (E) bağlanır. (B) basma ağzına bağlı sabit çaplı boru üzerinde, pompanın debisini, manometrik basma yüksekliğini, kısaca, çalışma noktasını değiştirmek için bir vana bulunur. Aslında debinin vana ile değil, pompanın devir sayısı değiştirilerek ayarlanması, hem enerji ekonomisi, hem de borudaki akışta düşük frekanslı elastik (düzlemsel) dalgalanmalar olmaması açısından daha uygundur. Bunun için pompanın, mesela doğru akım motoru ile tahrik edilmesi yeterlidir. V Şekil 1. Elastik dalgalanmalar basınç ölçmelerinin hatalı yapılmasına sebep olabildiği için sakıncalıdır. Keskin dirsekler, ani kesit değişmeleri de aynı nedenle tercih edilmemelidir. Bir santrifüj pompanın performans değerleri arasında T\ genel veriminin önemli olduğunu belirtmiştik. Pompanın bastığı sıvının yoğunluğu p, yerçekimi ivmesi g, pompanın miline uygulanan döndürme momenti C ve milin açısal hızı ro ise, genel verim ,ı: p.g.Q.H p.g.Q.H ıı = Faydalı Güç/Mile verilen güç = - - - = --- Ne Cw bağıntısı ile hesaplanır. Bu bağıntı, deney sırasında hangi büyüklüklerin ölçülmesi gerektiğini de gösteriyor: Sıvının yoğunluğu p, hacimsel debi Q, manometrik basma yüksekliği H, mile uygulanan moment C ve milin birim zamandaki devir sayısın. 2.1. YOĞUNLUĞUN ÖLÇÜLMESİ Bilindiği gibi, endüstride sıvıların yoğunluklarını kolayca ölçebilmek için dansimetreler kullanılır. Daha hassas ölçmeler için aşağıdaki metotlar uygulanır: Yoğunluk, sıvının birim hacminin kütlesi olarak tanımlandığına göre, hassas bir şekilde belli H hacmindeki bir kap, 0 sıcaklığındaki sıvı ile doldurularak tartılır. Kabın darası çıkarıldıktan sonra H hacmindeki sıvının kütlesi m bulunmuş olur. Bu durumda da: m p=- - H olur. p üzerindeki bağıl hata : ---= p Am - - - + m AH H şeklinde iki hatanın toplamına eşit olduğu için, bu hatayı azaltmak üzere birkaç ölçme yapmak ve bulunan değerlerin aritmetik ortalamalarını almak uygun olur. Bir başka metot da şudur: Paslanmaz ve antimanyetik malzemeden, büyük hassasiyetle imal edilmiş bir küre; havada, damıtık su içinde ve yoğunluğu bulunacak sıvı içinde tartılır (Şekil 2). Beslene "• e-c Şekil 2. ---------- --- --- ---TESİSAT DERGİSİ SAYI 28 _ _ _ _______ _ _____ _ _ . -~. . . TEMMUZ-AĞUSTOS"97 l1 !~,j~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=