Tesisat Dergisi 277. Sayı (Ocak 2019)

tesisat.com.tr 70 Tesisat / Ocak 2019 10. KÖPÜKLÜ BASKIN SİSTEMDE SU DEPOSU HACMİNİN BELİRLENMESİ NFPA 409’da hangar da kullanılan her sistem için sistem tipine göre çalışma süresi aşağıda belirtilmiştir. Her bir sistem için gerekli olan su rezerv kapasite toplamı su deposu kapasitesini oluşturmaktadır. • Köpüklü baskın sistem için 60 dakika • Hortum sistemi için 20 dakika • Monitör sistemi için 45 dakika • Hidrant sistemi için 60 dakika • Otomatik sprinkler sistemi ve düşük seviye düşük genleşmeli sistem için 45 dakika • Otomatik sprinkler sistemi 45 dakika ve düşük seviye yüksek genleşmeli sistem için 12 dk. 11. YANGIN ALGILAMA SİSTEMİ Hangar içerisine her hangi bir sebeple yangın çıkması halinde, yangını haber vermek ve hangara kurulan köpüklü baskın sistem ve yardımcı sistemlerin aktivasyonunu sağ- layacak algılama ve ihbar sistemine ihtiyaç bulunmaktadır. NFPA409’ a göre sistemi aktive edecek manuel kumanda istasyonlarına ihtiyaç vardır. Bu istasyonlar her bir sistemin uçak hangarındaki depolama ve hizmet alanlarının hem iç hem de dış tarafından ayrı olarak çalıştırılabilmesine müsa- ade edecek şekilde yerleştirilmelidir. Manuel kumanda istas- yonlarının önleri kapanmayacak şekilde, kolaylıkla erişilebilen ve alandan normal çıkış güzergâhının üstünde bulunan nok- talara kurulması gerekmektedir. Uçak hangarları için yangın- dan korunma sistemlerinin doğru şekilde tasarlanabilmesi için geçerli gereksinimlere uyulmalıdır. Uçakların korunması üst düzey algılama gerektirmektedir. Bu tür uygulamalar için sistemlerin tasarlanmasında alevlerin algılanmasında yüksek hassasiyet ve yanlış alarmlara mahal vermeme özellikleri önem taşımaktadır. Yüksek tavanlı uçak hangarlarında, hangar kapıları kapalı ve açıkken duman ve ısının hareketleri ve buna ek olarak çeşitli yakıtlardan çıkan farklı yangın kaynaklarının olması ihtimali yangınların algı- lanmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle küçük bir alevi uzak mesafelerden algılayabilen, alev detektörlerinin kullanılması en doğru çözüm olmaktadır. Uçağa fazla hasar gelmeden bir yangını başlangıç aşamasında algılamak ve söndürmek için gereken tepki süresini ve hassasiyeti belirlemek büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle seçilen alev dedektörünün hızlı tepkili olması daha uygundur. Günümüzde en çok kul- lanılan dedektör tipi üçlü kızılötesi olandır. Bunun dışında CCTV kameraları ve hava örnekleme dedektörleri sıklıkla kullanılmaktadır. Detektörlerin sayısı ve konumları; algılanacak yangının ebatlarına, korunan alanın ebatlarına, algılama mesafesine, detektörlerin hassasiyetine, meydana gelebilecek bir yan- gında alev alabilecek yanıcı maddelere veya yakıt tipine, detektörün konik görüş alanına (90° yatay/dikey), ve görüş alanındaki engellere bağlıdır. Uçak hangarları genellikle uçak peronlarına göre algılama alanlarına bölünmektedir. Tipik olarak, her algılama alanı için yaklaşık dört adet kızılötesi detektör gerekmektedir. Birinci seviye olan iki detektör, kanat altını gözlemlemek için zeminden bir metre yükseklikte duvara monte edilmelidir. İkinci seviye olan diğer iki detektör de zeminden on beş metre yukarıya uçağın hemen üst kısmını görecek şekilde monte edilmelidir. Her bir detektörün, alanın tümünün kap- sanmasını garanti altına alan 90° yatay ve dikey konik görüş açısı olmalıdır. Detektörler algılama alanının ortasına doğru yönlendirilmeli ve korunan alan ile aralarında herhangi bir engel bulunmamalıdır. 12. SONUÇ Günümüzde uçak kullanımının artması, havayolu şirketle- rinin uçak sayılarını arttırmalarını ve daha büyük uçaklar satın almalarını sağlamıştır. Uçak sayılarının ve büyüklüklerinin artması da daha fazla sayıda veya büyüklükte hangar ihtiyacı doğurmuştur. Hangarlar öncelikle uçakların korunması için yapılmaktadır, gelişen teknoloji ile şu an hangarlarda uçak bakımları da yapılmaktadır. Bu durum hangarın yangın riskini arttırmaktadır. Hangarın NFPA409 kriterleri doğrultusunda uygun yangın söndürme sistemi ile korunması yangın ris- kini ortadan kaldırmaktadır. Çalışmamızda NFPA409 2011 versiyonuna göre dizayn kriterleri belirtilmiş ve hesaplama yöntemleri anlatılmıştır. 13. KAYNAKLAR [1]. NFPA 409, Standard on Aircraft Hangars, 2011 Edition Published by National Fire Protection Association USA [2]. NFPA 13 Standard for the Installation of Sprinkler Systems, 2011 Edition Published by National Fire Protection Association USA [3]. Optical Fire Detection Technologies for Technologies for Aircraft Hangars by Dr. Daniel T. Gottuk Hughes Associates, Inc. & Mr. Joseph E. Gott, NAVFAC, & Dr. Frederick W. Williams, NRL, & Dr. Gary Lougheed and Mr. George . Crampton, NRC [4]. NFPA 11, Standard for Low-, Medium-, and High- Expansion Foam, 2010 Edition published by National Fire Protection Association USA n MAKALE