Tesisat Dergisi 277. Sayı (Ocak 2019)

Tesisat / Ocak 2019 67 tesisat.com.tr Hangar, membranla kaplanmış, rijit çelik kafesli oldu- ğunda Grup IV sınıfında yer almaktadır. 3. SÖNDÜRME SİSTEMİ SEÇENEKLERİ Hangar sınıfının belirlenmesinin ardından, hangar gru- buna göre NFPA409 standardında söndürme sistemi seçimi yapılır. Grup I hangarlar için NFPA409 ‘da üç farklı söndürme sistemi seçeneği tanımlanmaktadır. Ancak uçağın yakıtsız olması halinde sadece otomatik sprinkler sistemi yapılması yeterlidir. 1- Köpüklü baskın sprinkler sistemi ve tamamlayıcı sistem (uçak kanat alanı 279 m 2 nin üzerinde olduğunda kanat altı monitor sistemi veya yüksek genleşmeli köpük jene- ratörü) 2- Otomatik sprinkler sistemi ve düşük seviyeli düşük gen- leşmeli köpük sistemi 3- Otomatik sprinkler sistemi ve düşük seviyeli yüksek gen- leşmeli köpük sistemi Tüm seçenekler için ilave olarak aşağıdaki sistemlerin de tasarlanması gerekmektedir. • Hangarda manuel kontrol için ilave olarak köpüklü yangın dolabı sistemi • Hangar içinde depo, ofis gibi alanlar otomatik sprinkler sistemi • Hidrant Sistemi Hangar içerisinde yangın riski oluşturan ana madde uçak yakıtıdır. Büyük bir yakıt sızıntısı erkenden fark edilmez ve alev alırsa hızlı bir şekilde uçağı ve çevresindeki alanı içine alabilir. Kaza ile yakıt sızması riski kanat altında bulunan alanda en yüksektir. Olası alev alma sebepleri arasında statik elektrik boşalması, elektrik sistemlerinin arıza yapması ve bakım faaliyetleri gösterilebilir. Ayrıca, bazı uçaklarda yakıt ısıtıcıları bulunmaktadır ve bu ısıtıcılar ortamda yanıcı yakıt buharı oluşması riskini arttırmaktadır. Uçakların kanat altında yangın riskinin yüksek olması nedeni ile hem uçak, hem de hangar için yangın söndürme sistemi dizayn edilmelidir. Dolayısıyla hangarda köpüklü baskın sistem kullanmak, ilave olarak kullanılan monitör sistemle birlikte hangarın ve uçağın korunmasını sağlamaktadır. Günümüzde de hangarlar için en çok kullanılan sistem köpüklü baskın sistemdir. 4. KÖPÜKLÜ BASKIN SPRINKLER SİSTEMİ – (1. SEÇENEK) Hangarlar için birinci seçenek köpüklü baskın sprinkler sistemidir. Köpüklü baskın sistem zon alanı 1394m2’yi geç- memelidir. Çalışması gereken zon sayısı hangarda yer alan uçak sayısına ve uçak büyüklüğüne göre belirlenmelidir. Hangarda kullanılacak olan sprinkler koruma alanı maksimum 12m² olmalıdır. Sprinkler arası mesafe veya branşmanlar arası mesafe en fazla 3.7m olmalıdır. Kullanılacak olan sprinkler açık tip olmalıdır. Orifisi 6.4 mm’den az olmamalıdır. Standart sprey sprinkler için köpüklü baskın sistem tasarım yoğunluğu 6.5lt/dk.m 2 ’den az olamaz. Uçağın kanadı altındaki alana AFFF köpük su karışımını atmak için monitör veya yüksek genleşmeli köpük jeneratörü kullanılmalıdır. Uçak kanat alanı 279 m 2 nin üzerinde olduğu durumda monitor tasarımı gerekmektedir. Hangarda birden fazla uça- ğın bulunması durumunda kanat alanı 279 m 2 den daha küçük olsa bile kanat altı bölgesi için bir monitor sistemine ihtiyaç olabilmektedir. Monitor sistemi, uçağın altında belirlenen alanı kapsayacak şekilde tasarlanmalıdır. Tasarımın amacı sistem devreye girdikten sonra 30 saniye içerisinde yangını kontrol altına almak ve 60 saniye içerisinde söndürmektir. Monitor yerleşimi için uygun konum belirlenmelidir. Moni- tor ile korunacak en uzak nokta arası mesafe ölçülmelidir. Bu mesafeye kadar atım yapabilen monitor nozulu seçilmesi gerekir. Monitör nozulu minimum giriş basıncı, nozulun K faktörüne bağlı olarak seçilmektedir. Monitörün tarama açısı, alanı koruyabilecek açıda seçilecektir. Taranacak minimum alan büyüklüğü kanat altı ve kanat orta kısmı kesit alanı toplamıdır. Şekil 1’de gösterildiği gibi monitörün taradığı alan ark şeklindedir. Bu nedenle uçak gövdesi ve kanat alanından daha büyük bir alanı taramaktadır. Gerekli monitör debisi, nozulun taradığı alan ile yoğunluğun çarpımı ile bulunur. Yoğunluk 4.1 lt/dak/m 2 olarak alınacaktır. Sistem su ihtiyacı belirlenirken iki adet monitör çalışacağı düşünülmelidir. Monitör yerine yüksek genleşmeli köpük sistemi seçeneği yapılması halinde, tasarım 1dk içerisinde 90cm yükseklikte köpük oluşturacak şekilde tasarım yapılması gereklidir. Hangarda manuel kontrol için ilave olarak köpüklü yangın dolabı sistemi gerekmektedir. Her bir yangın dolap debisi 227lt/dak’dır. İki adet dolabın aynı anda çalışacağı kabul edilmelidir. Tablo 2. Grup III Hangar Maksimum Yangın Alanı Maksimum Tek Yangın Alanı Konstrüksiyon Tipleri m 2 ft 2 Tip I (443) ve (332) 2787 30000 Tip II (222) 1858 20000 Tip II (111), Tip III (211) ve Tip IV (2HH) 1394 15000 Tip II (000) 1115 12000 Tip III (200) 1115 12000 Tip V (111) 743 8000 Tip V (000) 465 5000