Tesisat Dergisi 270. Sayı (Haziran 2018)

tesisat.com.tr Tesisat / Haziran 2018 67 Bunlar bir noktada ısı sarf mahallerinin yoğun olduğu anla- mına gelir. Villa tipi evler olabilir. Bunlar daha ziyade dağınık ısı sarf yerlerini temsil eder. Bunun dışında yaz evi veya kış evi diye ayrılabilir. Görülüyor ki konutun kullanma zamanı da etkin olmaktadır. Ofis olarak kullanılacak binalar da çeşitlilik gösterebilir. Tüm yapının holding binası olarak kullanımı veya her katta ayrı kiracıların olması durumu da seçime etki eden faktörlerden biridir. c. Kullanıcı İstekleri Kullanıcıların ısıtma ve soğutmada isteklerini başta en kötü dış hava şartlarına rağmen iç mekanların konfor sıcaklı- ğında olması ve iç mekan neminin dengede tutulması dolayı- sıyla hacimlerde daima hava değişiminin varlığı gibi hijyenik istekler olabilir. Ayrıca o anda kullanılmayan hacimlerin cihazlarının durdurularak işletme masraflarının azaltılması istenebilir. Kiracıların kira bedelleri kadar binanın aylık har- camalarına da dikkat ettikleri unutulmamalıdır. Bu nedenle seçilen sistemin işletme ve bakım masraflarının en az olması ve esnek kullanım imkanı çok önemlidir. d. Konfor Şartları Kullanıcıların isteklerine göre kış için oda sıcaklıkları mini- mumlar üzerinde hesaplara aktarılabilir. Ancak yine de her odanın ısıtıcı girişine termostatik vana koymak, hem hacim sıcaklığını, hem de gereksiz ısı sarfiyatını engelleyerek işlet- meden ekonomi sağlayacaktır. Benzer şekilde yaz aylarında bir ofis binasında mahallerde kullanılacak termostatlar da mahal sıcaklıkları kontrol altına alabilir. e. Sistem Ataleti Sistem ataleti kullanım maksadına göre değişir. Örneğin bazı binalar ofis olarak çalışır, bazı binalar konut olarak kulla- nılır. Bir ofisin çalışma saati yaklaşık 10 saat iken konutlar 24 saat çalışabilir. Bu nedenle ısı kayıp hesaplarına giren atalet katsayıları değişebilir. Ayrıca bina inşaat malzemeleri de buna göre farklı seçilmek durumundadır. Ayrıca ısıtma sistemi seçiminde bazı sistemlerin ısıl ataleti daha fazla diğerlerinde daha azdır. Bunlara örnek ısıtıcılı noktasal ısıtma ile yerden ısıtma sistemlerini verebiliriz. f. Çevreci Durumu (Çevreye Verilen Hasarlar) Isıtma için kullanılan sobalar, bireysel kombi, v.b. gibi baca tüttüren tesisler atmosfere karbon monoksit (CO), kükürt dioksit (SO 2 ), karbon dioksit (CO 2 ), azot bileşikleri (Nx), partiküller ihtiva eden duman salarlar. Bu salgılar yaşam seviyelerine kadar inerek insanlar ve canlı yaratıklar için sağlık problemleri meydana getirirler. Yapılan araştırmalara göre tozlu ve kirli havanın insan sağlığı üzerinde şaşırtıcı dere- cede zararlı etkileri olduğu anlaşılmıştır. Karbondioksit(CO 2 ) üretimi ise dünyada sera tesirinin artmasına sebep olmakta ve dünyada dengelerin değişimi sonucu doğa felaketlerinin artacağı bilinmektedir. Benzer şekilde soğutmada kullanılan gazın atmosferdeki ozon tabakasına etkileri düşünülmeli, buna göre çevreye zarar vermeyecek limitler dahilinde kala- cak yakıt ve soğutucu gazlar seçilmelidir. g. İklim Şartları İklim şartları sistem seçimlerinde önemli faktörlerden biri- dir. Örnek olarak bir ofis binasını alalım burada uygulanabilir sistemler Fan-Coil, VAV, soğuk tavan sistemi ve indüksiyonlu sistemlerdir. Kuru iklimi olan bölgelerde bu dört sistemi de uygulayabiliriz. Fakat nemli bir iklime sahip olan bölgelerde soğuk tavan uygulaması uygun olmayabilir. Benzer şekilde yaz ve kış sıcak olan bölgelerde VAV uygulaması işletme açısından uygun olmayabilir. Bunları teker teker her bina için analiz etmek gerekir. Diğer bir örnek bir alışveriş mer- kezinde uygulanacak sistemlerde yine iklim koşulları önem taşımakta ara geçiş mevsimi ve kışları uzun olan bölgelerde VAV kullanımı işletmesel anlamda önem kazanmaktadır. Ayrıca iklim şartları, mimari form ve malzeme yönünden değişiklik gösterir. h. Kapasite İhtiyaçları (Yük Hesapları ve Yük Değişimi Analizi) Yukarıda (a) ve (g) maddelerinde belirtildiği gibi gerek oriyantasyon gerekse iklim şartlarından kapasiteler deği- şebilir. Ayrıca ısıtma sistemi farkından da kapasite ihtiyacı değişebilir. Zira noktasal ısıtıcılı bir bina ile yerden ısıtma sis- temi uygulanan aynı bir binanın ısı kapasite ihtiyacı farklıdır. i. Çalışma Süreleri Binanın kullanılış maksadına göre çalışma süreleri değişir. Bir konut, bir otel ve bir hastane 24 saat çalışırken, bir ofis, bir okul 10 saat çalışabilir. Bu örnekler çoğaltılabilir. j. Standartlar ve Yönetmelikler Sistem seçimi için standartlar ve yönetmelikler sınırlayıcı faktörlerin başında gelir. Örneğin EN 378 ve ASHRAE 15 stan- dartları soğutucu akışkanların mahal içindeki sınırlamalarını belirlemekte, buna göre soğutucu gazlı bir sistem tasarlanırken (VRF sistemi v.b.) kullanılacak max. büyüklükteki dış üniteler belirlenir, bunlar da ilk yatırıma tesir ederler. ASHRAE 90.1 standardı da Türkiye’de tanımlanmayan referans bina kavra- mını getirmekte (Apendix G). Aynı standart cihaz verimlerine sınırlamalar getirerek sistem seçiminde etkin rol oynarlar.