Tesisat Dergisi 265.Sayı (Ocak 2018)

106 Tesisat / Ocak 2018 tesisat.com.tr NORM TEKNİK ’TEN CO 2 GAZLI YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ C O 2 gazlı yangın söndürme sis- temleri insanların bulunmadığı, sızdırmazlığı sağlanmış veya açıklık hesabı yapılması kaydı ile açıklık bulunan mahallerde uygulanır. Temiz gazların aksine CO2 gazlı söndürme sistemi lokal uygulamalarda kullanıla- bilmektedir. Dünyada ve ülkemizde, CO2 gazlı yangın söndürme sistemleri için kul- lanılan standart; ilgili EN Standardı ve NFPA 12 (2015)’dir. CO 2 gazlı yangın söndürme sistem- lerinin kullanım alanları genel olarak, jeneratör odaları, trafo odaları, kablo galerileri, egzoz kanalları, türbin motor test odaları, içten yanmalı motor test odaları ve elektrik motorları test odaları ile yağ ve yakıt kazanlarıdır. Ekonomik olması, mahalin sızdırmazlık gerekliliği- nin olmaması ve lokal olarak uygulana- bilmesi CO 2 gazlı yangın söndürme sis- teminin avantajları olarak sıralanabilir. Avantajlarının yanında, CO 2 gazlı yangın söndürme sistemlerinin, insan bulunma ihtimali olan mahallerde kullanılmaması, çok yüksek miktarda ısı soğurduğundan dolayı, elektronik devrelerde su kristalleri oluşturabilmesi gibi dezavantajları bulunmaktadır. CO 2 gazlı yangın söndürme sistem- leri, silindir, boşaltım vanası, tetikleme elemanları, kontrol elemanları, kollek- tör, boşaltım hortumu, çek valf, nozul, restriktör ve gerekli durumlarda seçici vana ekipmanlarından oluşmaktadır. Kullanılacak olan silindirlerin PED ( Basınçlı Ekipmanlar Direktifi) ve TPED (Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Direk- tifi) direktiflerine uygunluğu zorunlu- dur. Kazınmış Π işareti, ilgili silindirin PED ve TPED uygunluğunu belirler. Silindir test basınçları 250 bar olmalıdır. Sistem, çapraz zon prensibine göre çalışan dedektörler vasıtasıyla yangının algılanması ve silindirlerin, solenoidler vasıtasıyla aktif hale getirilerek, tüm gazın aynı anda mahale boşalmasıyla çalışmaktadır. CO 2 Söndürme Sistem- leri dizayn ve hesaplama kraterlerini belirlemek için Türkiye’de genel olarak ilgili EN Standardı, NFP12 (2015) stan- dardı kullanılmaktadır. Sistemi tasarlar- ken, doğru riskin belirlenmesi gerekir. CO 2 sistemlerinde risk Yüzey Yangını (Surface Fire) ve Derin Yangın ( Deep- Sealed Fire) olarak ikiye ayrılır. Derin Yangın, kablo, elektrik, mobilya ve kağıt gibi kor ile yanan malzeme yangınla- rıdır. Yüzey Yangını ise benzin, alkol ve benzeri gibi tutuşabilir akışkanlar yangınlarıdır. Risk sınıfının belirlenme- sinden sonra, ilgili standartlarda yer alan dizayn değerlerine göre gerekli gaz hesaplamaları yapılabilir. CO 2 gazlı yangın söndürme sistem- leri, tartılı ve tartısız sistemler olarak iki ayrı şekilde dizayn edilebilir. Teknik olarak CO 2 silindirlerine manometre takılamaz. Bu nedenle silindirlerin dolu veya boş olduklarını takip etmek için ya ağırlık ölçüm metodu ya da ultrasonik seviye tespit metodu kullanılmalıdır. Ancak bu şartlar altında sistemin yıllar içerisinde sağlıklı olduğunu tespit ede- biliriz. Tartısız Sistemler, tartılı sistem- lere göre daha ekonomik sistemlerdir. Tartılı sistemler, mekanik, elektronik ve fotoelektrik tartılı olarak kullanılabilir. CO 2 sistemlerinin yangın riski taşı- yan hacime total (total flooding) yada lokal (local application) olarak uygu- lanabilir. Lokal sistemlerin diğer gazlar gibi sızdırmaz mahallerde kullanılma zorunluluğu yoktur. Bir makinenin taşı- dığı riske veya yağ havuzu gibi yangın riskinin tanımlandığı alanlarda kulla- nılabilir. Total flooding, yangın riskinin bölgesel olarak tespit edilemediği ve tüm mahalin korunması gerektiği risk- lerde kullanılır. Açıklığın olma durumu ve olmama durumu olarak iki aşamada incelenmelidir. n ÜRÜN TANITIMI