Tesisat Dergisi 242. Sayı (Şubat 2016)

MAKALE 85 Tesisat Dergisi Sayı 242 - Şubat 2016 rekecekƟr. Aksi takƟrde ortamŦn aƔŦrŦ ŦsŦnmasŦ sebebi ile konfor ƔartlarŦ bozulacakƨr. Konfor ƔartlarŦ bozuk olan ortamlarda bulunan kiƔiler de konfor ƔartlarŦnŦ tekrar saŒlamak için enerji sarĮyaƨnŦ arƴrŦcŦ bir takŦm davranŦƔlarda (ŦsŦtma sistemi çalŦƔŦrken pencerelerin veya kapŦlarŦn açŦlmasŦ gibi) bulunmaktadŦrlar. Fazla- dan pompalanan su için harcanan elektrik enerjisi de eklendiŒinde, hidronik balanslamanŦn, enerji tasarrufu açŦsŦndan ne denli önemli olduŒunu görmek mümkün- dür. Bir de gereŒinden fazla debide dolaƔan suyun sis- temde ses problemleri yaratabileceŒi unutulmamalŦdŦr. 7ç ünitelerden gereŒinden eksik debide suyun geç- mesi durumunda ise, telaĮsi daha zor problemler söz konusu olabilmektedir. Bu durumda yukarŦda verilen örneŒi baz alarak 1 kW ŦsŦ ihƟyacŦ olan ortamdaki ŦsŦƨcŦ üniteye, gidiƔ ve döniƔ sŦcaklŦk ƔartlarŦnŦn deŒiƔmediŒi düƔünülerek % 25 oranŦnda daha az debi geldiŒini varsayarsak, ŦsŦƨcŦ ünitenin birim zamanda transfer edebileceŒi ŦsŦ enerjisi % 25 oranŦnda azalmakta ve örneŒimize göre de sadece 0,75 kW olabilmektedir. Bu durumda da sŦcaklŦk ayarlarŦ istenilen deŒerlere gelemeyeceŒinden konfor ƔartlarŦ bozulacakƨr. YukarŦ- daki örneklerden de anlaƔŦlacaŒŦ üzere bahsedilen her iki durumda da iç ortamlarda ciddi bir konforsuzluk problemi yaƔanmakta ve enerji sarĮyatlarŦ önemli ölçüde artmaktadŦr. SoŒutma sistemlerinde ise gidiƔ ve dönüƔ suyu sŦcak- lŦk farkŦnŦn 5 K civarŦnda olduŒu düƔünüldüŒünde, soŒutmadaki 1 K sŦcaklŦk farkŦnŦn, enerji aktarŦmŦnda yaklaƔŦk % 20’ye varan hataya yol açabileceŒi dikkate alŦnmalŦdŦr. Hidronik dengesizliŒin sebepleri: Bir sistemde olabile- cek hidronik dengesizliŒin sebeplerini aƔaŒŦdaki Ɣekilde sŦralamak mümkündür: • Projelendirme aƔamasŦnda yanlŦƔ hidronik denge- leme hesabŦ yapŦlmasŦ. • TasarŦm aƔamasŦnda boru devreleri, Įƫngs ve üni- telerdeki basŦnç kayŦplarŦ belirli kabuller yapŦlarak hesaplanmaktadŦr. Bu deŒerlerin, gerçekte oluƔan deŒerlerle farklŦlŦk göstermesi. • Uygulama aƔamasŦnda yapŦlan boru devreleri geçiƔ ve yer deŒiƔiklikleri dikkate alŦnmadan tamamlanan sistemlerde hesap deŒerleri ile gerçekleƔen deŒerler birbirine uymamaktadŦr. • Tüm ŦsŦtŦcŦ/soŒutucu üniteler, belirli bir hacmin maksimum ŦsŦ ihƟyacŦnŦ karƔŦlayabilecek Ɣekilde tasarlanmaktadŦr. Bu nedenle kŦsmi yük ihƟyaçla- rŦnda ŦsŦƨcŦ/soŒutucu ünitelere debinin daŒŦlŦmŦnda önemli problemler yaƔanmaktadŦr. Sistemlerde kullanŦlan teknolojik kontrol cihazlarŦ bile hidronik dengesizlikten kaynaklanan problemleri ortadan kaldŦramamaktadŦr. Özellikle ŦsŦƨcŦ üniteler üzerine konulan motorlu veya termostaƟk kontrol vanalarŦ ŦsŦ ihƟyacŦna göre açŦlmakta veya kapanmaktadŦr. Bu esnada en küçük debi ihƟyacŦna sahip ŦsŦƨcŦ ünite- sinden bile, en büyük debi ihƟyacŦna sahip ŦsŦƨcŦ üni- tesinden geçen debiye yakŦn bir akŦƔ olabilmektedir. Bu dengesizlik özellikle ilk ŦsŦtma anlarŦnda en üst noktaya çŦkabilmekte ve bazŦ ünitelere gereŒinden az debide su giƫŒinden ŦsŦtma yapŦlamamaktadŦr. Her üniteye bir termostaƟk vana konularak çözüm bulunabilir diye düƔünülse de, ilk ŦsŦtma anlarŦnda veya en soŒuk günlerde maksimum ŦsŦ ihƟyacŦ oldu- Œunda vanalarŦn tam açŦk olmasŦ durumunda yine debi daŒŦlŦm dengesizliŒi yaƔanmaktadŦr. Hidronik dengeleme (Balanslama): YukarŦda tüm açŦklanan bilgilerin ŦƔŦŒŦnda, sonuç olarak bir ŦsŦtma, soŒutma ve havalandŦrma sisteminin tasarŦmŦnda ve uygulanmasŦnda hedefe ulaƔmak için en temel konu- lardan biri de sistemin balanslanmasŦdŦr (dengeleme). Hidronik sistemlerde balanslama, sistem üzerindeki cihaz ve vanalarda basŦnç farklarŦnŦn ölçümü ve bun- larŦn tasarŦm deŒerlerine göre ayarlanmasŦdŦr. Uygun bir balanslama ile kararlŦ bir sŦcaklŦk kontrolü saŒlan- bekil 1. Kötü balanslama sonucu debi daŒŦlŦmŦnŦn denge- sizliŒi