Tesisat Dergisi 241. Sayı (Ocak 2016)

Kireçlenme Günümüzde tesisat mühendisliğinin en önemli sorunları arasında yer alan bu doğal oluşumun zararları herkes tarafında az veya çok bilinmekte. Peki ya detaylara girersek neler olacağı hakkında bir fikriniz var mı? Esasında temel sorun her zaman olduğu gibi in– sanoğlunun gelişme, şehirleşme, modernleşme, yaşam kalitesini arttırma çabaları ile başlayan ve ihtiyaçların kolay kullanımını sağlamak üzere tasarlamış olduğu çözümlerden başlıyor. Etraflıca bahsetmeye gerek yok, sadece kendi konumuza odaklanmamız yeterli. Hiç düşündünüz mü?Travertenler hariç (ki oradaki durum aslında suyun, hava (özellikle CO 2 ), güneş ışığı ve bezeri doğal etkenlerden çökelti bırakma eğiliminden kaynaklanıyor) neden hiç doğada kireçlenme dediğimiz tesisatlarımızı tıkayan, re– zistansları çalışmaz hale getiren olay oluşmuyor? Hiç tıkanan bir su kaynağı gördünüz mü veya kireç tutan dere yatağı? Sebebi aslında çok basit; önce kireçlenmenin ana kaynağını tanıyalım: Geçici Su Sertliği: Bikarbonat iyonu, HCO 3 - içerir. HCO 3 - (aq) içeren su ısıtılırsa, bikarbonat iyonu CO/, CO 2 ve Hp (su) vermek üzere kolayca bozunur. CO/ sudaki çok değerlikli katyonlarla tepkimeye girerek CaCO 3 - MgCO 3 karışık çökeltisini ve kazan taşı adı verilen tortuyu oluşturur. Kazan taşının oluşumu buhar üreten sanayi kazanlarında ve buharla çalışan elektrik santrallerinde oldukça ciddi sorunlara neden olabilir. Kazan taşının oluşumu su ısıtıcıla­ rının etkinliğini azaltır ve kazanın aşırı ısınmasına neden olabilir. Geçici sert su, su arıtma tesisinde suya sönmüş kireç [Ca(OH) 2 ] katıp metal karbonat TEKNİK BİLGİ çökeltisini süzmekle yumuşatılabilir. Baz, bikarbo– nat iyonu ile tepkimeye girerek su ve karbonat iyonu oluşturur. Karbonat iyonu Ca 2 + gibi Mg 2 + iyonları ile tepkimeye girerek metal karbonatları halinde çöker. HC03 - + OH- -H20 + co3 2- co3 2- + Mg2+ - MgC03 (k) Yani buradaki açıklamalar iyi güzel de, anlayacağı­ mız dilde tanımlamak sanırım daha doğru olacak; Olan şu ki; su basınç ve devinim altında kaldı­ ğında ve de en çok ısıtıldığında sudaki kireç taşı dediğimiz Ca(HCO) 2 , yani geçici sertlik borulara yapışarak kireçlenmeye sebep olur. Peki, bu istenmeyen durumu ortadan kaldır­ mak için kullanılan yöntemler nelerdir? Aslında bunun için kullanılan en uygun maliyetli sistem sadece tuz ile rejenerasyon yapan iyon değiştirici reçineli sistemlerdir. Yani halk diliyle tuzlu su yumuşatma sistemleri. Diğer yöntemler olan Ters Ozmos ve Deiyonizasyon sistemler hem kurulum hem işletim maliyetleri çok yüksek oldu– ğundan tercih edilmemektedir. Peki, iyon değiştirici reçine nasıl çalışır? Çok basit; sentetik katyonik reçine suyun geçişi esnasında su içerisinde erimiş tüm kalsiyum (Ca) ve magnezyum (Mg) iyonlarını yakalar, yakaladığı kadarının karşılığı olan sodyum (Na) iyonunu suya salar. Yani aslında halk diliyle suya tuz karışır. Tabi bu bizim bildiğiz sofra tuzu değildir ama sonuç itibariyle 1. Na 2 CO 3 yani sodyum karbonat ya da trona oluşur Sodyum türevlerinden birisidir. Deterjanların, ki– reç önleyicilerin, çamaşır ve tül beyazlatıcıların Tesisat Dergisi Sayı 241 - Ocak2016 111