Tesisat Dergisi 237. Sayı (Eylül 2015)

MAKALE 132 Tesisat Dergisi Say× 237 - Eylül 2015 úkincil Is× Pompalar×: Is× kaynaù× s×cakl×ù× 10 ºC’den büyük olan ve esas olarak ×s×- y× geri kazanarak tüketilecek yere ihtiyac× oran×nda aktaran sistemlerdir. Kanalizas- yon suyu ×s×s×n× aktaran ×s× pompalar× iyi bir örnektir. Üçüncül Is× Pompalar×: Elde edilen art×k ×s×n×n direkt olarak tekrar prosese geri ve- rildiùi IP sistemleridir ve bu tür IP’ler için ×s× kaynaù× genelde 20 ºC’nin üzeridir. Is× Kaynaù×na Göre Is× Pompalar×: Is× kaynaù× olarak; çevre havas×, toprak, ye- ralt× (kuyu, jeotermal) ve yer üstü (deniz, akarsu, göl) sular×, art×k s×v×-gaz-×s×, gü- neü ve kaya kullan×labilir ( Tablo 1 ). úületme ûekline Göre Is× Pompalar×: IP, tekil veya farkl× ×s× üreticileri ile kombine üeklinde kullan×labilir. Bu tür sistemler, enerji taü×y×c×s×n×n say×s×na baùl× olarak s×n×fland×r×labilir ( Tablo 3 ). Tesisat Tipine Göre Is× Pompalar×: Te- sisat tipine göre kanall× ve kanals×z (Mini split) ×s× pompas× olmak üzere ikiye ayr×- labilir ve birbirlerine göre avantaj ve de- zavantaj× vard×r. Kanall× sistemlerde hava kaçaù× olma olas×l×ù× yüksektir. Bu neden- le, hava kaçaklar× baüta olmak üzere % 30-50 oran×nda verim fark× oluüabilir. Güçlerine Göre Is× Pompalar× (Standart evler için, villalar hariç): Ev tipi (<12 kW) Endüstriyel tip (>12 kW) Is× pompal× su ×s×t×c×s×n×n (IPSI, úngiliz- ce’de HPWH) ×s×t×c×lar aras×nda hangi s×n×fland×rma içerisinde yer ald×ù× ise, AB’nin Enerji Etiketleme yönetmelikleri (811&812/2013) ve Ekotasar×m yönet- melikleri (813&814/2013) kapsam×nda aüaù×daki gibi s×n×fland×r×lmaktad×r. Tablo 4 , alan ×s×t×c×lar ve kombinasyon ×s×t×c×lar×, Tablo 5 ise su ×s×t×c×lar×n× s×n×fland×rmak- tad×r. IP ile domestik s×cak su üretimi isteniyor- sa, tek bir aile evi için kiüi baü×na ortala- Tablo 1. Is× kaynaù×na göre ×s× pompalar× Hava kaynakl× (Havadan havaya ve havadan suya) Su kaynakl× (Sudan suya ve sudan havaya) Toprak (Jeotermal) kaynakl× (Topraktan suya ve topraktan havaya), (kapal×, aç×k, dikey, yatay) Jeotermal (Su) destekli, (Aç×k ve kapal× çevrim) Güneü destekli (Direkt ve endirekt) Kule-Kazan destekli Gaz tahrikli Çal×üma Prensiplerine Göre Is× Pompa- lar×: IP çevriminin temelini ideal bir çev- rim olan ters Carnot çevrimi oluüturmakta ancak farkl× termodinamik çevrimler de kullan×lmaktad×r ( Tablo 2 ). Tablo 2. Çal×üma prensibine göre ×s× pompalar× Buhar s×k×üt×rmal× Absorbsiyonlu (S×v×-buhar), (LiBr/Su, Amonyak/ Su vb.) Resorbsiyonlu Adsorbsiyonlu (Kat×-buhar), (Zeolit/su, aktifkarbon/metanol, aktif karbon/ amonyak vb.) Kat×-buhar kimyasal (Klorürler/amonyak, metal hidrürler/hidrojen vb.) Kimyasal Jet buhar püskürtmeli Sterling (Stirling) çevrimli Termo-elektrik Tablo 3. úületme üekline göre ×s× pompalar× Monovalent (Tekli) Æ Sadece IP Bivalent (úkili) Æ IP+ IP+Kazan Bivalent-alterna Æ IP veya yedek Multivalent (Çoklu) Mono-enerjitik (Tek enerjili) Æ IP+Rezistans Hibrid HP+PV Monoblok Split Boylerli Tablo 4. AB’ye göre alan ×s×t×c×lar ve kombinasyon ×s×t×c×lar [1]. Yak×t kazan alan ×s×t×c×lar× Yak×t kazan kombinasyonu ×s×t×c×lar× Elektrik kazan alan ×s×t×c×lar× Elektrik kazan kombinasyonu ×s×t×c×lar Kojenerasyon alan ×s×t×c×lar× Kojenerasyon kombinasyon ×s×t×c×lar Is× pompas× alan ×s×t×c×lar× Yak×t tahrikli yakma üniteli ×s× pompas× alan ×s×t×c×lar× Is× pompas× kombinasyonlu ×s×t×c×lar Yak×t tahrikli yakma üniteli ×s× pompas× kombinasyon ×s×t×c×lar Tablo 5. AB yönetmeliklerine göre su ×s×t×c×lar× [1]. Fosil yak×tlar kullan×lan su ×s×t×c×lar× Elektrikli su ×s×t×c×lar× Is× pompal× su ×s×t×c×lar× Yak×t tahrikli yakma üniteli ×s× pompal× su ×s×t×c×lar× Depolama su ×s×t×c×lar× S×cak su depolama tanklar× Güneü su ×s×t×c×lar× ma gerekli ×s× ihtiyac× 0.25 kW olarak ka- bul edilebilir. Buna göre 4 kiüilik bir ailenin ×s×tma ihtiyac× için (4 x 0.25 kW=1 kW) veya 1-1.5 kW gereklidir. Is× deùiütirici, 5 °K için planlanmal× ve çelik borulu iç eüanjör için kW baü×na 0.4-0.7 m 2 yüzey alan× gerekli olduùu unutulmamal×d×r [2]. Sistemlerin geri ödeme süresi, günlük s×- cak su kullan×m miktar×na baùl× olarak 5-7 y×l aras×nda deùiüim gösterebilir. IP, performans katsay×s×na (COP veya ×s×tma tesir katsay×s×-ITK) göre deùerlen- dirilir. COP deùeri yük durumuna göre yani s×cak su kullan×m al×ükanl×klar×na, hava kaynakl× ise hava s×cakl×ù× ve nemine, toprak kaynakl× ise toprak s×cakl×ù×na, su kaynakl× ise su s×cakl×ù×na, güneü destek- li ise güneü ×ü×n×m üiddetine göre zaman içerisinde deùiüiklik gösterebilir. Türki- ye’de COP deùerinin 5 ve üzerinde olduùu