Tesisat Dergisi 236. Sayı (Ağustos 2015)

TEKNúK BúLGú 109 Tesisat Dergisi Say× 236 - Aùustos 2015 • Halokarbon gazlar ozona zarar ver- mezler. Halokarbon gazlar×n sera etki- si potansiyeli yüksektir ancak sadece yang×n s×ras×nda veya kazara boüalan sistemlerin yaratt×ù× CO 2 sal×n×m×, dün- yadaki sera etkisi yapan günlük CO 2 sal×n×m×yla bile k×yaslanamayacak ka- dar az olmaktad×r. Inert gazlar×n seçiminde aüaù×daki konular dikkate al×nmal×d×r. • Inert gazlar ortamdaki oksijen oran×n× yanma s×n×r×n×n alt×na düüürerek, yan- g×n× söndürür. • Inert gazl× sistemler, gaz faz×nda de- poland×ù×ndan, daha fazla silindir ve buna baùl× olarak silindir yerleüimi için daha fazla alan gerektirir. • Inert gazlar, yüksek bas×nçlar- da(200-300bar) gaz faz×nda depola- nabilir. Inert gazlar×n sistem bas×nc× manifolddan (ya da son piyasaya ç×kan sistemlerden sonra direkt olarak vana baül×ù×nda) itibaren 60 bar’a düüürülür. Inert gazlar×n kullan×ld×ù× sistemlerde aü×r× bas×nç probleminden dolay× relief damper kullan×lmas× zorunlu olabilir. • Inert gazlarda boüaltma süresi 60sn’dir. Boüaltma süresi ve sistem bas×nc×n×n yüksek olmas×, silindir odas×na uzak mesafede borulama gerektiren mahal- lerde kullan×lmas×na olanak saùlar. • Inert gazlar, her zaman her yerde ra- hatl×kla bulunabilen ve dolumu çok ucuz bir gazd×r. Boüalan sistemlerin yeniden dolumu ve sistemin yeniden iületmeye al×nmas× iületmeciye ciddi bir mali yük getirmeden mümkün ola- bilmektedir. • Normalde insan bulunan mahallerde kullan×m×na, ancak tasar×m konsant- rasyonunun insana zarar verebilecek en düüük seviyenin (LOAEL) alt×nda olduùu yerlerde izin verilir. Normalde insan bulunan yerlerde kullan×m×nda, sistem üretici tasar×m manuelinde verilen tasar×m konsantrasyonlar×n×n üzerinde tasar×m yap×lmamas×na dik- kat edilmelidir. • Inert sistemlerde, bir merkezden görece daha uzakta bulunan korunmas× iste- nen hacimlere, ayn× anda birden fazla noktada yang×n riski olmayacaù× kabulü yap×larak, seçici yönlendirme vanalar× kullan×m× ile koruma saùlanabilmek- tedir. Bu uygulamada en büyük hacim için sistem kapasitesi belirlenir ve diùer odalar ayn× merkezden koruma saùlan×r. • Inert gazlar ile yap×lan yang×n söndür- mede ölçülebilir bir bozunma ürünü oluümaz. Bununla beraber yang×n×n ken- disinden kaynaklanan bozunma ürünleri önemli miktarlarda olabilir ve insanlar×n bulunmas× için uygun olmayan ortam oluüturabileceùi unutulmamal×d×r. • Atmosferde doùal olarak bulunurlar. Ozona zarar vermeyen ve sera etkisi potansiyeli olmayan gazlard×r. Mahalde bulunan yan×c× maddenin türü ve yang×n s×n×f× belirlenmelidir. (a) A s×n×f× yüzey yang×n: A s×n×f× yang×n- lar, yan×c× kat× maddeler yang×n×d×r. Odun, kaù×t, kumaü, plastikler gibi madde yang×nlar× bu s×n×fa girer. (b) A s×n×f× yüksek tehlike yang×n: A s×n×f× yang×nlarda aüaù×daki durumlardan herhangi birinin bulunmas× halinde A s×n×f× yüksek tehlike olarak tan×mlan×r. • Çap× 100mm’den fazla olan kablo demetleri • Dolum yoùunluùu kesitinin %20 ’sinden fazla olan kablo kanallar× Yatay veya dikey kablo kanal× raflar× (250 mm’den daha yak×n) • Söndürme süresince enerji saùla- nan ekipmanlar, güç tüketiminin 5kW’×n üzerinde olduùu durumda (c) B s×n×f× yang×n: Yan×c× s×v× maddeler yang×n×d×r. Benzin, benzol, makine yaùlar×, laklar, yaùl× boyalar, katran, asfalt gibi madde yang×nlar× bu s×n×fa girer. Koruma Süresi, Söndürücü gaz konsant- rasyonunun elde edilmesi yeterli deùildir. Bu konsantrasyonun mahalde acil faali- yetlere olanak verecek sürede muhafaza edilmesi gereklidir.Bu durum tüm yang×n s×n×flar×nda eüit öneme sahiptir.Korunan hacimde söndürücü gaz×n konsantrasyo- nunun ne kadar süre ile muhafaza edi- leceùi tespit edilmelidir. Bu süreye tutma süresi denir. Tahmini tutma süresi kap× fan testi yap×- larak veya aüaù×daki kriterleri saùlamak üzere tam boüaltma testi yap×larak doù- rulanmal×d×r. (a) Tutma süresi baülang×c×nda, korunan hacmin her yerindeki konsantrasyonu, tasar×m konsantrasyonu olmal×d×r. (b) Tutma süresi sonunda, korunan hac- min içinde tehlikeye maruz en yüksek noktada söndürücü gaz konsantras- yonu, söndürme konsantrasyonun- dan az olmamal×d×r. (c) Tutma süresi yetkili kuruluülarca farkl× tan×mlanmad×kça 10dk’dan az olma- mal×d×r. S×zd×rmazl×k, Söndürücü gaz×n, aç×kl×k- lardan bitiüikteki tehlikeli alanlara veya çal×üma alanlar×na kaçmas×n× önlemek için, bu aç×kl×klar kal×c× olarak s×zd×rmaz biçimde kapat×lmal× veya otomatik kapat- ma tertibatlar×na sahip olmal×d×r. Söndü- rücü gaz× belli hacimde tutmak uygula- mada mümkün deùilse, koruma bitiüik tehlikeli baùlant×lar× kapsayacak üekilde geliütirilmelidir. Cebri çekiüli havaland×r- ma sistemleri gaz boüalmadan önce, oto- matik olarak kapat×lmal×d×r. Korunan alan s×n×rlar× içinde söndürme sisteminin per- formans×n× etkileyici olas× tüm tesisatlar (örneùin; yak×t ve güç beslemeleri) uygu- lama öncesi veya boüalma ile eü zamanl× olarak kapat×lmal×d×r. * Yazar: Ersin SAYIN Mühendislik ve Sat×ü Departman× Ekip Lideri Norm Teknik