Tesisat Dergisi 236. Sayı (Ağustos 2015)

TEKNúK BúLGú 106 Tesisat Dergisi Say× 236 - Aùustos 2015 Bu yaz×n×n amac× EN 15004 (ISO14520 :2006 sürümünün revize edilmiü halidir) seri standard×nda yer alan “Sabit Yang×nla Mücadele Sistemleri-Gaz Püskürten Sis- temler-Tasar×m Montaj Ve Bak×m“ baz al×- narak, temiz gazl× söndürme sistemlerinin toplam hacimsel koruma yöntemine göre iülevi, kullan×m alanlar×, gerekli çerçeve- de tasar×m× ve kurulumu ile insan saùl×ù× üzerine etkileri hakk×nda bilgiler vermektir. CO 2 sistemi, diùer ISO standartlar× taraf×n- dan ayr×ca ele al×nd×ù× için bu kapsamda yer almamaktad×r. EN 15004 standard×nda, çok say×da sön- dürücü gaz tan×ml× olmas×na raùmen, bu yaz×da, iki adedi kimyasal ve iki adedi inert gaz özelliùinde olmak üzere, toplam dört adet söndürücü gaz tipi ele al×narak incelenmiütir. Kimyasal özellikte olan gaz- lardan birincisi, kullan×m× en yayg×n olan HFC227ea (Heptaflorpropan-CF3CHFCF3) gaz×d×r. Bu gaz× genel kullan×mdaki ad×yla “FM200” olarak da tan×maktay×z. Diùer kimyasal özellikteki gaz ise HFC125(Pen- tafloretan-CHF2CF3) gaz×d×r. Her iki gaz da laboratuar ortam×nda üretilmekte olup doùada doùal halde bulunmamaktad×r. HFC125 gaz×, Montreal Protokolü’nde im- zalanan ve belli baz× Halon türevi gazlar×n üretimini k×s×tlayan anlaüman×n sonucu Temiz Gazl× Söndürme Sistemleri Üzerine Genel Bak×ü Ersin SAYIN* Bu yaz×n×n amac× EN 15004 (ISO14520 :2006 sürümünün revize edilmiü halidir) seri standard×nda yer alan “Sabit Yang×nla Mücadele Sistemleri-Gaz Püskürten Sistemler-Tasar×m Montaj Ve Bak×m“ baz al×narak, temiz gazl× söndürme sistemlerinin toplam hacimsel koruma yöntemine göre iülevi, kullan×m alanlar×, gerekli çerçevede tasar×m× ve kurulumu ile insan saùl×ù× üzerine etkileri hakk×nda bilgiler vermektir. olarak Halon türevi gaz sistemlerinin deùi- üiminde kullan×lan alternatif gazlara örnek olarak seçilmiütir. HFC125 gaz×; yap×lacak hidrolik hesaplamalara dayal× olarak, Halon 1301 sistemine ait borulama tesi- sat×nda deùiüiklik yap×lmaks×z×n, sistem deùiüikliùine olanak saùlayan en uyumlu alternatif gazd×r. Temiz gazlar içinde yer alan inert gazlara örnek olarak, yayg×n kullan×m× nedeniyle IG-01(Argon) ve IG-541(Inergen) al×nm×ü- t×r. Gazl× söndürme sistemleri, yeni tek- nolojik geliümeler paralelinde sürekli ge- liütirilen ve alternatif düzenlemelere ola- nak saùlayan sistemlerdir. Bu yaz×da ele al×nan gazlar×n d×ü×ndaki teknik özellikleri ve güvenlik seviyeleri yetkili kuruluülarca onaylanm×ü söndürücü maddeler ve bu maddeleri kullanan sistemler bulunmas×- na raùmen bu bölümde yer verilmemiütir. Literatürde yer alan baz× terimlerin anlam- lar×na bakmak gerekirse; Temiz gaz: Elektriksel iletkenliùi olmayan, buharlaüt×ktan sonra at×k b×rakmayan, uçucu s×v× veya gaz halindeki söndürücü maddedir. Halokarbon gaz×: úçeriùinde flor,klor,brom veya iyot elementlerinden bir veya daha fazlas×n×n oluüturduùu organik bileüikler bulunan söndürücü maddedir. Inert gaz: úçeriùinde helyum, neon, argon, nitrojen veya karbon dioksit gibi gazlar bu- lunan söndürücü maddedir. Konsantrasyon: Gaz×n içinde bulunduùu hacimdeki yüzde olarak oran×. Söndürme konsantrasyonu: Herhangi bir güvenlik faktörü ihtiva etmeyen, ta- n×mlanan deney üartlar× alt×nda, özel yak×t yang×n×n× söndürmek için gerekli söndür- me maddesinin en düüük konsantrasyonu. Tasar×m konsantrasyonu: Sistem tasa- r×m amaçlar× için gerekli bir emniyet faktö- rü içeren, söndürme maddesinin konsant- rasyonu. EN 15004’e göre, tasar×m kon- santrasyonu, her bir söndürücü gaz için yang×n s×n×f×na göre belirlenmiü deneylerle ispatlanm×ü söndürme konsantrasyonuna 1.3’lük güvenlik faktörü ilave edilerek be- lirlenmelidir. En yüksek konsantrasyon: Korunmuü alanda, en yüksek çevre s×cakl×ù×nda gerçek söndürme maddesi miktar×nda meydana gelen söndürme maddesinin konsantrasyonu.