-----------------------•=i•l;J••f-i;)-- -Güzel görünüşlüdür. - Plastik yüzeylerdebirçok cins mikro organizma ürememesine ve koku yapmama özelliği olmasına rağmen plastik boruların hijyen açısından güvenilirliği tartışma konusudur. - Ses ve gürültü açısından avantaj sağlar, titreşimi iletmez. - Elektrik iletmez. Plastik boruların dezavantajları: - Uzama katsayıları büyüktür. Örneğin bakıra göre yaklaşık IO kat daha fazla uzar. Bu nedenle tesisatta kompansatör kullanılmalı veya özel alüminyum kaplamalı plastik boru kullanılmalıdır. -Kullanım sıcaklıktan sınırlıdır. - Oksijen difüzyonu nedeniyle özellikle sistemin çelik ve demir kısımları için tehlike yaratır. - Darbelere karşı dayanıksızdır. - Basınç dayanımı düşüktür. - Açıkta güneş ışıklarına maruz kalınca bazı tiplerinde ultraviyole ışınlarından etkilenme söz konusudur. - Yangına dayanıksız olup, özellikle PVC yandığında zehirli gaz çıkarır. PP ve PE yanma ürünleri zehirsizdir. Görüldüğü gibi plastik borularda dezavantaj oluşturan konulardaha çok sıcak su ısıtma tesisatı ile ilgilidir. Bu nedenle soğuk su tesisatında plastik boru giderek daha çok kul !anılmaktadır. Plastik borular, aynı anma çapında çelik boruya göre daha az iç çapa sahiptir. Bu durum boru hesaplarında dikkate alınmalıdır. Aynı debi ve anma çapında hızlar çok daha yüksek olacak ve bu pompa seçimi gibi pek çok noktayı etkileyecektir. Önemli not: Plastik boru seçerken boru iç çapına dikkat edilmelidir. Öte yandan plastik boru sistemlerinde kombi ve benzeri cihazlardan önce pislik tutucu konulması tavsiye edilir. Plastik boruların ana ham maddesi polivinilklorid, polipropilen, polietilen ve polibütan olarak sınıflandırılabilir. Bir de özel plastik borular vardır. 4. 1 Polivinilyclorid (PVC) Borular PVC borular sert PVC ve yumuşak PVC şeklinde olabilir. Isıtılınca yumuşarlar. Zor tutuşur. O "C'nin altında kırılgandır. 60 °C sıcaklıklara kadar kullanılabilir. Bu nedenle ısıtma tesisatında kullanılmaz. Daha çok temiz su ve esas olarak pis su tesisatında kullanılır. Kanserojen madde içerdiği düşüncesi ile temiz su tesisatında kullanımı giderek azalmaktadır. Isıl uzaması çok fazladır(çeliğin 7 misli). lsı geçirgenliği düşüktür. Çeşitli ticari isimlerde ve sarı, kahverengi, kırmızı ve cam göbeği gibi çeşitli renklerdedir. Fittings ve armatür yapılabilir. Boruların bağlantısı PVC yapıştırıcısı, tlanş ve vidalama ile yapılabilir. Bazı özellikleri aşağıdaki Tablo 3'de görülmektedir. Boru,ar kangal halinde çok büyük uzunluklarda bulunur. Böylece daha az sayıda fittings kullanımı ihtiyacı vardır. Donmaz ve kırılgan değildir. Yağa ve benzole karşı duyar! ıdır. Yanabilir. Yumuşak ve sert PE olarak teslim edilebilir. PE-bonı özel işlemlerle moleküller arası çapraz bağlar oluşturarak basınca dayanıklı hale getirilebilir. Buna PEX adı verilmektedir. Bu borular sıcak su tesisatında özellikle döşemeden ısıtma uygulamalarında kul lanı Iabi1ir. Müsaade edilen sıcaklık 80-85 °C arasındadır. Bazı ürünler daha yüksek sıcaklıklara da dayanıklıdır. PE-Boruların çözülebilir birleştim1esi rakorlu bağlantıdır. Yüksekyoğunluklu PE borularda çözülemez bağlantı özel plastik kaynağı ile yapılabilir. ! Malzeme I YoğunlukiÇ<?kme daya- ! Basınç I E-Hodülül Ozaıııa I Isıl I Özı,ül 1 ı ı lnımı 2o•c0del dayan111ıl 1 ! geçirgenlik! ısı 1 kq/dnı' 1 bar I bar I N/cıı• 1 ıııın/ıııK 1 11/ııl< 1 kJ/kc,K I PVC-eertl 1,40 ı 500 ı soo ı ;ıooooo ı 0,08 ı 0,16 ı ı,ı I FE -sertl0.92-0,95 160 1 100 1 2-100000 10,15-0, 201 0,3 -0,4 1 1,7-2,l 1 1 1 1 1 Tablo 3. Plastik Boruların Özellikleri PVC borular hafıf, orta veağır olarak et kalınlıklarına göre üçe ayrılır. Boru boyları 4-6 ın. olabilir. Bağlantılar: Çözülemez bağlantılar: a. Terınoplastik kaynak b. Mutlu yapıştırma c. Yapıştırma fıttings Çözülebilir bağlantılar: a. Flanşla b. Yapıştırma mutlu temper döküm veya pirinç rakorla 4.2. Polietilen (PE) Borular Bu borularda ısıtılıp çekilerek üretilir. Yüksek sıcaklıklarda yumuşarlar. Karbon siyahı katılarak kırılganlığı önlenir. Sıhhi tesisatta en çok kullanılan plastik boru cinsi budur. PE borular soğuk su tesisatında, gaz tesisatında ve basınçlı hava tesisatında kullanılır. TESiSAT DERGİSİ SAYI 23 4.3 Polipropilen (PP) Borular Esas olarak PE borularla benzer özellikleri vardır. Özellikle ısıtma tesisatı için geliştirilmiş tipleri vardır. Buna (PPC) adı verilmektedir. Ancak soğuk su tesisatında karşılaşılan sıcaklıklarda, kırılganlık özelliği dolayısı ile, PP borular tavsiye edilmiştir. Avantajlı tarafı iyi kaynak yapılabilmesidir. Bağlantıları bu yüzden mutlu kaynakla da yapılmaktadır. Sürekli çalışına basıncı 1 O bar, sürekli çalışına sıcaklığı 60°C değerindedirve kısa süreli çalışma sıcaklığı 95 °C olmasına izin verilir. Yatay döşemede boru, sac tava içinde uzatılmalı doğrudan asılmamalıdır. KAYNAKLAR 1-Taschcııbuch Für Heizuııg + Klinıatechnik, Rechnagel 92/93 2- TMD Toplanıı Notları 3-Çeşitli Firma Katalogları 4- Gas-Wasscr uııd Saııitar Techııik, 1-1. Zierhut, P. Speclıt uııd F. Kınımcl, 1995
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=