Tesisat Dergisi 225. Sayı (Eylül 2014)

MAKALE 112 Tesisat Dergisi Say× 225 - Eylül 2014 Teknoloji Güneü Is×l Enerjisinde F×rsatlar ve Uygulamalar 1. Giriü Türkiye ile AB enerji arz× ve tüketimi ra- kamlar×, enerji kaynaklar×n×n orta/uzun dönemli geliüimi aç×s×ndan deùerlendi- rilmiütir. Toplam enerji talebinde ortala- ma %45 ×s×l enerji, %30 ulaü×m ve %25 elektrik enerji üretimi yer almaktad×r[1] [2]. Geliümiülik düzeyi, kaynak sahipliùi, politik ve coùrafi nedenlerle talep s×rala- mas× ülkelere göre farkl×l×k göstermektedir. Yukar×daki s×ralama genel bir bak×ü aç×s× vermek için yap×lm×üt×r. Is×l enerji ve elektrik üretimi %70 oran×n- da, ulaü×m ise %97 oran×nda geleneksel fosil yak×tlarla yap×lmaktad×r. Arz taraf×nda yenilenebilir enerjilerin kullan×m×yla ilgili yoùun çal×ümalar yap×lmaktad×r. AB hedefi, 2020 y×l× için arz içindeki ye- nilenebilir pay×n× %20 seviyesine getir- mektir[2]. Talep taraf×nda ise yenilenebilir enerjilerin teüvik edilmesini gerektirecek ayr×nt×lar bulunmaktad×r. AB verilerine göre toplam enerji tüketiminin %47’si ×s×tma ve soùutma sektörü taraf×ndan yap×lmak- tad×r[2]. Is×tma ve soùutma sektörünün ihtiyaç duyduùu s×cakl×k düzeyi <150 o C ve alt×nda gerçekleümekte ve toplam ×s×l tale- bin %70’ini oluüturmaktad×r[2]. Düüük (<90) ve orta (<150) s×cakl×k için gereken GIE (Güneü Is×l Enerji) sistemleri için altyap×, teknolojik birikim, deneyime sahip yerli sanayimiz, doùru teüvik poli- tikalar×yla toplam enerji talebimizi teorik olarak %20 oran×nda karü×layabilir. Mev- cut yenilenebilir enerji üretim sistemlerine yönelik teüvikler aù×rl×kl× olarak elektrik üretimine yoùunlaüm×üt×r. Türkiye ve AB rakamlar× toplam enerji tüketiminde elekt- rik talebinin, ×s×l enerji talebinin gerisinde olduùunu ortaya koymaktad×r. Elektrik üre- timinde dünya, Türkiye ve AB verileri yak×n ve orta vadede kullan×lan enerji kaynak- lar× aù×rl×kl× olarak fosil kökenli olacaù×n× göstermektedir. Üçüncü önemli tüketim kalemi olan ulaüt×rma sektöründe ise fosil yak×tlara baù×ml×l×ù×n orta vadede %90’×n alt×nda olmayacaù× beklenmektedir. Yenilenebilir ve yerli kaynaklara yönelik teüvik hangi sektör için olursa olsun des- teklenmelidir ancak yerli ve yenilenebilir kaynaklar×m×z× kullan×rken, bu kaynaklar×n kullan×m× için gereken üretim teknolojile- rinde aü×r× d×üa baù×ml×l×ù×m×z× azaltacak teüvikler yoùunlaüt×r×lmal×d×r. Yenilenebilir enerji üretim sistemlerinin uluslararas× daù×t×c×s× olmak yerine üreticisi olmam×z, yerli sanayi, istihdam ve AR-GE getirilerini öne ç×karmam×z gerekmektedir. Üretilen elektriùin üebekeye iletimi, mah- sup sistemi ve kamu maliyesine getir- diùi yükler aç×s×ndan öncü pazarlardan Almanya ve úspanya örnekleri, güneüten elektrik üretimi yat×r×mc×lar× için dersler içermektedir. Is×l enerji tüketimi, elektrik ve ulaü×m tüke- timine göre daha fazla yerli kaynak kulla- n×m×n× saùlayacak unsurlara sahip olmas× nedeniyle yat×r×mc×lar×n makro ekonomik dengelerin uzun vadeli ç×karlar× aç×s×ndan ön plana ç×kar×lmal×d×r. 1.1. GIE Türkiye Pazar× GIE kurulu kapasite ve kolektör alan× aç×- s×ndan AB boyutunda Türkiye ilk s×ray× Mitas Doùal Enerji A.û. European Solar Thermal Technology Panel ú.Hakk× TIøLI GÜNE¶ ENERJµSµ DOSYASI Almanya ile paylaümaktad×r. Türkiye, yeni eklenen GIE kurulu kapasitesi aç×s×ndan son y×llarda Çin’den sonra en h×zl× büyüyen pazard×r. Türkiye, toplam kurulu kapasite aç×s×ndan, 9300 MW (2010 y×l×) ile dünya dördüncüsüdür[4]. Kurulu kapasitenin saùlad×ù× enerji tasar- rufunun 1.165.688 tep/y×l (2011) olduùu düüünüldüùünde, saùlanan tasarruf, top- lam enerji arz×n×n %1 düzeyinde kalmak- tad×r[4][1]. Bu sonuç olumsuz gözükse de, %20 teorik potansiyel için oldukça büyük yat×r×m f×rsat× sunmaktad×r. Türkiye pazar×nda, GIE üretimi düz yüzeyli kolektörlerle, düüük s×cakl×kl×, bireysel konut kullan×m×na yönelik iken, Almanya orta ve yüksek s×cakl×k üretebilen, merkezi ×s×tma ve sanayi ×s×l tüketimine yönelik pazarda et- kinliùini art×rmaktad×r. Yerli sanayinin orta s×- cakl×kta üretim yapabilen ürünlerle, GIE’den soùutma teknolojilerini de içeren bir hedef içerisinde üekillenmesi gerekmektedir. Coùrafi konumumuz GIE teknolojilerinin geliütirilmesi için pazar büyüklüùü, ekono- mik ölçek f×rsat× vermektedir. GIE teknolo- jilerinin merkezi ×s×tma/soùutma sistem- leri, enerji üretim santralleri, serac×l×k ve sanayi enerji ihtiyaçlar× için fosil yak×tlar×n yerini almas× k×sa vadede mümkündür. GIE ile soùutma ve enerji santrallerinin ye- deklenmesinde örneklere sahip olmam×z,