-------------------------1(:EI\Nil\ BiLGiLE§)- 300 milyon hava keseceği bulunur. Bunların yüzeyleri hesaplandığında ortaya çıkan alan büyüklüğü neredeyse 50 m2 'dir. Vücudumuz, akciğerlerin son derece hassas yapısını korumak için bir savunma mekanizması geliştirmiştir. Burun ve solunum yo llarının iç yüzeyleri akciğerlere alınan havayı filtreden geçiren tüyler ve mukus salgısı ile kaplıdır. Burun I Omikrondan büyük zerrecikleri filtre eder. Daha küçük tanecikler bronşlara doğru inerler. 5-3 mikron arası büyüklükteki zerrecikler solunum yo llarının iç duvarlarına çarparak salgıya ve tüylere yapışırl ar. Sürekli yukarı doğru hareketli olan tüyler bu zararl ı zerrecikleri nihai olarakyutulmakyada tükürülmek üzere üst solunum yoluna doğru taşır. Maalesef alveollere dek inen kirletici zerreciklere karşı akciğerler savunmasız kalmaktadır. Bunlar suda çözünür türde ise dolaşım veya lenf sistemine geçirilmekte, değilse de hareketli tekil hücrelerce sarmalanıp daha sonra ölen bu hücreyle birlikte tüylerce taşınmak üzere bronşların alt kısımlarında biriktirilmektedirler. 0.1 ita 1 O mikron arası büyüklükteki zerreciklerin etkin şekilde vücuttan atı labi ime yüzdesi% 50'den düşüktür. Dolayısıyla akciğerlere en çok zarar verenler bu boyuttaki kirleticilerdir. Solunum yolu hastalıkları akc iğerlerdeki, özellikle alveollerdeki toz birikiminin yeri ve miktarı ile doğrudan bağlantılıdır. Tipik temiz havanın O.O I mg m-3 toz içeriğini kabul ederek bir hesaplama yapıldığında kabaca akciğerlere giren toz miktarı bulunabilmektedir. Buna göre günde ortalama 13 kg yada 7.6 m3 hava soluduğumuza göre hergün neredeyse 0.1 mg toz solunum sistemine alınmaktadır. Bunun çok az bir yüzdesi dahi alveollere geçse solunum yolu hastalıkları başgöstermektedir. Yukarıda sözü edilen tüm bu zararlı etkileri azaltabilmek amacıyla havalandırma sistemlerinde fıltrasyon yapılması gerekir. Temelde üç tip filtre kullanımı söz konusudur: 1. Kuru: Kirleticiler filtre dolusunu oluşturan elyaflarda tutulur. 2. Viskoz: Kirleticilerin filtre yüzeyindeki özel bir tür yağa yapışması sağlanır. 3. Elektrostatik: Kirleticiler(+) elektrikle yüklenir ve topraklanmış(-) plakalarda toplanır. Filtre edilebilmelerini belirleme açısından kirleticilerin boyutlarının bilinmesi gerekir. Çok küçük çapta olan bu taneciklerin ölçümlerinde mikron birimi kullanılır. 1 milimetrede 1000 mikron vardır. Gözle görülebilen en küçük zerre I O mikron civarındadır; insan saçı 100 mikron çaptadır. 1 mikrondan daha küçük çaptaki zerrecikler öylesine az bir kütleye sahiptir ki yer çekiminin bunlar üzerindeki etkisi önemsizdir ve dolayısıyla hep havada asılı kalırlar. Bazı kirleticiler Sigara dumanı Endüstriyel duman Pus ve sis Atmosfer tozu Polen Bakteri Virüs Bir hava temizleyicisinin performansı kirleticilerin tanecik büyüklüklerine, filtrenin bunları ayrıştırma ve toplama verimine ve işleme tabi tutulan hava debisine bağlıdır. Filtre etkinlikleri: Kuru: 0.1-5 mikron aralığında %50 ita 95verim Viskoz: 5 mikron civarında% 85 ita 95 verim Elektrostatik: O.Ol mikron civarında %99verim. Filtre seçiminde havanın sahip olması istenilen temizlik derecesi, havadaki kirleticinin cinsi ve miktarı, hava debisi, filtrenin tipi ve temizleme yöntemi, hava akışına direnci, işletme ve bakım maliyetleri ve ilk yatınm maliyetleri göz TESİSAT DERGİSi SAY! 22 .il önüne alınmalıdır. Kanal tipi elektrostatik hava temizleme cihazları O.Ol mikron çapa dek olan kirleticileri% 99 verimle tutmaktadır. Bu kirleticiler arasında tozlar, sigara gibi birçok kirletici mevcuttur. Bunun yanı sıra cihazın aktifkarbon filtresi duman ve pişirme kokuları gibi istenmeyen kokuları yok eder. Bu filtrede yüksek emiş kapasitesine sahip aktive edilmiş karbon granülleri kullanılır; gaz ya da buhar türü kirleticiler bunların yüzeyine yapışır. Aktifkarbon filtreler hava kütlesini dizel ve petrol buharı, smog (dumanlı sis), ozon, evcil hayvanların yaydığı kötü kokular gibi etkenlerden arındırır. Aktif karbon filtrenin bir yıllık kullanım ömrü olduğu için bu süre sonunda değiştirilmesi gerekir. Toz toplama pl akaları ise kirlendiğinde sıcak su ve sabunla kısa sürede temizlenebilmektedir. Ortalama Çap (mikron olarak) 0.05-0.1 0.1-1 2.5-40 1-100 20-100 0.2-8 0.3 den küçük KAYNAKLAR 1) Benett, S.J., Ecopreneuring The Complete Guide To Small Business Oppurtunities From The Environmental Revolution. New York, 1991. 2) Brown, H.M, Ali About Asthma And Allergy. Landon, 1990 3) Hal!, F, Heating, Ventilating And Air Conditioning. Lancaster, 1980 4) Henderson-Sellers, Pollution Of Our Atmosphere. Bristol, 1984 5)-Küçükçalı, R., İç Hava Kalitesi, Tesisat Dergisi. İstanbul, 1996 sayı 19 ve 20. 6) Mumby, K., The Complete Guide To Food Allergie And Environmental lllness. Landon 1993 Stellman, J. ve Henifin, MS., Office Work Can Be Dangerous To Your Healıh. New York, 1983
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=