Tesisat Dergisi 216. Sayı (Aralık 2013)

MAKALE Tesisat Dergisi Say× 216 - Aral×k 2013 97 münferit, sürekli baùlant×l×, tam otomatik, sa- bit potansiyelli üarj cihaz× ile birlikte verilme- lidir.Akülerden biri çal×ü×rken diùerinden üarj cihaz×n× ay×rmak mümkün olmal×d×r. Aküler tezgâhlara monte edilmelidir. ûarj cihazla- r× akülerle birlikte monte edilebilir. Aküler ve üarj cihazlar× petrol yak×t×yla, nemle, pompa seti soùutma suyuyla kirlenme veya titreüime baùl×, hasar olas×l×klar×n×n asgari olduùu yerle- re ve kolayl×kla eriüilebilir konumda yerleütiril- melidir. Akü ve çal×üt×rma motoru baùlant× ucu aras×nda gerilim düümesini asgariye indirmek için, akü yukar×daki s×n×rlamalara baùl× olarak mümkün olduùunca kapal× olmal×d×r. 6.6 Motor Deneyleri ve Uygulamas× Motor ve pompa tak×m×n×n her biri, beyan ak×- ü×nda 1,5 saatten az olmayacak üekilde teda- rikçi taraf×ndan deneye tabi tutulmal×d×r. Deney belgesine; pompa çalkalamas× ile birlikte motor h×z×, beyan ak×ü×nda su daù×tan pompan×n motor h×z, pompa çalkalama bas×nc×, pompa giriüin- deki emme bas×nc×, herhangi bir ç×k×ü deliùi ta- bakas×n×n beyan edilen ç×k×ü debisindeki pompa bas×nc×, ortam s×cakl×ù×, 1,5 saatlik bir çal×üma- n×n sonunda soùutma suyu s×cakl×ù×ndaki art×ü, soùutma suyu debisi, yap×lan deney sonunda yaùlama yaù× s×cakl×ù×ndaki art×ü, motora bir ×s× deùiütiricisinin baùl× olduùu durumda, motorun baülang×çtaki s×cakl×ù× ve kapal× devre motor soùutma suyunun s×cakl×ù×ndaki art×ü deùerleri mutlaka yaz×lmal×d×r. Bir tesisat deneye tabi tutulduùunda, dizel mo- torun otomatik ilk hareket sistemi 15 saniyeden az olmayan veya 10 saniyeden az olmayan bek- leme ve 15 saniyeden az olmayan her bir alt× çevrimlik çal×üt×rma için ayr×lm×ü beslemeyle aktif duruma geçebilmelidir. Alt× çal×üt×rma çev- riminin tamamlanmas×ndan sonra, hata alarm× çal×ümaya baülamal×d×r. Yak×t beslemesi tekrar saùlanmal×, elle deney baülatma düùmesi çal×ü- t×r×ld×ù×nda motor çal×ümaya baülamal×d×r. 7. Yang×n Gruplar×nda Bak×m Ve Periyodik Kontroller Bildirinin daha önceki maddelerinde genel olarak yang×n gruplar×na deùiüik standartlar×n gözünden bakt×k, üzerinde durduùumuz konu çoùunlukla pompalar×n teknik özellikleri, yard×mc× ekipman özellikleri, performans koüullar× ve ku- manda mekanizmalar×yd×. Bu maddede ise hangi standarda göre dizayn edilmiü olursa olsun, bir yang×n grubunun kurulumu yap×ld×ktan sonraki geçen süre boyunca düzenli olarak kontrol edil- mesi gereken noktalar×n üzerinden geçilecektir. Yang×n sistemleri ömrü boyunca belki bir kez kullan×lacak olup; o an geldiùinde doùru ve et- kin üekilde çal×ümas× için periyodik kontrollerin yap×lmas×n×n önemi çok büyüktür. Eùer kontroller doùru ve zaman×nda yap×lmam×üsa, tehlike an× geldiùinde çok büyük y×k×mlar yaüanabilmektedir. Yang×n pompalar×ndaki en temel kontroller günlük kontroller olup, kolayl×kla yap×labilmek- tedir. Baül×calar×, yatak s×cakl×klar×n×n kontrol edilmesi, yaùlama yaù×na su girme durumu ve yaù rengi kontrolü, keçelerde olabilecek yaù ka- çaklar×n×n kontrolü, s×zd×rmazl×k elemanlar×n×n kontrolü, dizel motorlarda soùutma sistemi ve s×cakl×ù× kontrolü, kavitasyon ihtimali ve yatak- larda olabilecek gürültü kontrolü ve motor amp- lerinin ve üebeke voltaj×n×n kontrol edilmesidir. úkincil periyodik bak×m olan ayl×k kontrollerde ise; yataklar×n kontrol edilmesi eùer gerekiyor- sa yaù ilavesinin yap×lmas×, yaù göstergeleri ve doldurma tapalar×n×n kontrol edilmesi, kirlenme, aü×nma varsa temizlenmesi ve gerekli bak×m×n yap×lmas×, yaù seviyelerinin kontrol edilmesi, eùer gerekiyorsa eklemelerin yap×lmas×, kaplin korumas×n×n ç×kar×larak hiza kontrolünün yap×l- mas× ve son olarak kaplinin el ile döndürülerek kontrol edilip, herhangi bir zorlanma, s×k×üma, eksen kaç×kl×ù×n×n giderilmesi yer al×r. Son olarak 2 y×ll×k veya 10000 saatlik süreler için yap×lacak periyodik kontrollere bakt×ù×m×z zaman; pompalar×n sökülerek detayl× olarak incelenmesi, inceleme s×ras×nda özellikle yataklarda, çarklar- da, mil burçlar×nda, aü×nma halkalar×nda ve ke- çelerde sorun varsa yenileri ile deùiüim yap×l×r. 8. Sonuçlar Önceki baül×klarda anlat×ld×ù× üzere günümüde geçerliliùi olan ve piyasada herkesin bir üekilde duyduùu temel standartlara deùindik. Bu stan- dartlar d×ü×nda birtak×m yurtd×ü× kaynakl× stan- dartlar ve direktifler de bulunmaktad×r. Bu yaz× içerisinde standartlar×n sadece pompa gruplar× ile ilgili k×s×mlar×na deùinilmiütir fakat stan- dartlarda pompalar d×ü×nda tesisat elemanlar×, kontrol ünitelerinden de bahsedilmektedir. Ay- r×ca TS EN 12845 Standard×nda yaùmurlama sistemleride detayl× olarak anlat×lmaktad×r. úncelenen tüm standartlar belirli oranlarda bir- birine benzerken baz× konularda farkl× deùer- ler sunabilmektedir. Piyasadaki müüterilerde genel olarak oluüan; hangisini kullanmal×y×z gibi sorular×n en temel cevab× güvenliktir. Standartlarda anlat×lan tüm maddeler ilk ola- rak güvenlik konusunu iüaret eder ve yang×n durumunda ihtiyaç duyulan su teminini sorun- suzca vermeyi amaçlar. Müüterilerin ilk olarak yapmas× gereken bu standartlardan birine uy- gun bir sistem kurmas×d×r. Amac×m×z güvenlik olduùu için normal santrifüj pompalardan olu- üan, direktiflere uygun olmayan, eksik özellikli kontrol üniteleri kullanan yang×n gruplar×ndan ve sadece fiyat× gözönüne alan firmalardan ve ürünlerden kaç×n×lmal×d×r. Proje ve üartname haz×rlayan kiüilerin bu standartlar× çok iyi in- celemesi ve masraftan kaç×narak ürün temin etmek yerine, mutlaka güvenlik konusunu ön planda tutmalar× gerekmektedir. Kaynaklar 1. “Binalar×n Yang×ndan Korunmas× Hak- k×nda Yönetmelik”, 2009 2. NFPA 13 “Standard for the Installation of Sprinkler Systems”, 2010 Edition, 3. TS EN 12259–1, “Sabit Yang×n Söndür- me Sistemleri-Sprinkler ve su püskürt- me sistemleri için elemanlar-Bölüm 1: Sprinkler” 4. TS EN 12845 “Sabit Yang×n Söndür- me Sistemleri-Otomatik Sprinkler Sistemleri-Tasar×m, Montaj ve Bak×m” 5. Tesisat Mühendisliùi Uygulama Kitab×, 2001, Istanbul 6. KILIÇ, A., BECEREN, K., Yang×n Güvenliùi Ders Notlar×, 2003, 7. NFPA 20 “Standard for the Installation of Stationary Fire Pumps for Fire Protec- tion” 2010 Edition, 8. UL 448, “Centrifugal Stationary Pumps for Fire-Protection Service” 9. FM 1319 “Approval Standard for Centri- fugal Fire Pumps” 2008 Edition