Tesisat Dergisi 216. Sayı (Aralık 2013)

114 Tesisat Dergisi Say× 216 - Aral×k 2013 TEKNúK BúLGú Kompansatör Yan Elemanlar×: Kompansatörlerin kullan×m alanlar×na göre, çevre ve iületme koüullar× zorunlu k×ld×ù× tak- dirde, iülevlerini tam olarak yerine getirebilme- leri için yan elemanlara gereksinimleri vard×r. Bu elemanlar: 1. Koruyucu Kaver (Gömlek) Koruyucu kaverler kompansatörlere d×ütan monte edilerek kompansatör körüùünü meka- nik darbelere karü× korurlar. desteksiz aù×rl×ù×, taü×nan ak×ükan×n aù×rl×ù×, rüz- gar deprem gibi doùal olaylar×n ani yükleri, eksen boyunca oluüabilecek burulmalar, ak×ü ve s×cakl×k koüullar× da ele al×narak kompansatörün nominal çap×na ve limit çubuùunun gerekli uzunluùuna baùl× olarak limit çubuùunun çap× saptan×r. Kompansatör Seçim Hesab× Örneùi T max.: 90 ºC T min.: 0 ºC T montaj: 21 ºC PN: 4bar DN: ‡ 100 (4”) Ak×ükan×n cinsi: 90 ºC / 70 ºCs×caksu Baùlant× üekli: kaynak boyunlu (DB) Hat uzunluùu 60 metre Kriter olarak 90 ºC göz önüne al×nm×ü olup, 70 ºC dönüü hatt× da 90 ºC gibi düüünülmüütür. T max.’daki uzama (90 ºC) = 80mm. / 100m.’de T min.’daki uzama (0 ºC) = -23mm. / 100m.’de Toplam hareket miktar× = 103mm. / 100m’de 62mm./60m.’de T montaj deùeri (21 ºC) = 0mm. / 100m.’de Emniyet Faktörü 100 metrelik boru hatt×n×n genleümesi 103mm. olmaktad×r. 103mm. genleümesi kompansatör %100 çal×ü×r. Kompansatörün de %100 ça- l×ümada ömrü 1000 devirdir. Oysa hareket miktar×%75 olursa kompansatörün devri 1000’den 3400’e ç×kar. Bunun için hesapla- nan genleüme miktar×n× 1 / 0,75 ile çarpmak gerekmektedir. ( Tablo 1 ) Emniyetli genleüme miktar× = 1 / 0,75 x103mm./100m. = 137mm. / 100m.’de olur. = 1 / 0,75x62mm. /60m. = 82,5mm./60m.’de olur. Diùer bir ×s×l genleüme hesab× ise bildiùimiz formülle; ¨L= X*L*¨T (borular için X s×cakl×ùa baùl× olarak bulunur. Bkz. Tablo 2 ) 2. Laynerler Kovanlar Laynerler ak×ü× karü× olan direnci azaltarak, tozlu ya da tortulu ak×ükanlar×n taü×nmas× es- nas×nda oluüabilecek birikimleri önler. S×cakl×k farklar×nda, kompansatör körüklerinde ani ×s×l üoklar× engeller. Ancak vizkozitesi çok yüksek olan ak×ükanlar×n (katran v.s.) kat×laümas× kompansatörün çabuk yorulmas×na neden olabileceùinden bu tip ak×ükanlarda layner kullan×lmamal×d×r. Tablo 1. Tablo 2. TºC 0-100 100-200 200-300 300-400 400-500 Xmm./m.ºC 0,011 0,012 0,013 0,0135 0,0139 3. Limit Çubuklar×n×n Tasar×m× Kompansatörün kullan×m× s×ras×nda oluüan kuvvetleri emebilen en etkin eleman tespit levhalar×d×r. Tespit levhalar×n×n yeterli olma- d×ù× durumlarda limit çubuklar× kullan×lmal×d×r. ( ûekil 1-7 ) Limit çubuklar×n×n tasar×m×nda öncelikle ba- s×nç zorlamas× göz önüne al×n×r. Ayr×ca körükler aras× baùlant× borusu ve yal×t×m malzemesinin