Tesisat Dergisi 214. Sayı (Ekim 2013)

MAKALE güneş modülüne ilişkin ilgili değerler; pm = 205W, V,,= 33.2V, ls,= 8.36A, V mp = 26.6V, lmp = 7.7 lA'dir. Uygulama Türleri Uygulamada güneş panelleri temel olarak iki şekilde kullanılır: 1. Elektrik şebekesinden bağımsız (off-grid veya stand-alone) çalışma 2. Elektrik şebekesine paralel (on-grid veya grid-tie) çalışma Elektrik şebekesinden bağımsız çalışan güneş panellerinden elde edilen DC gerilim ile doğrudan bir DC yük (örneğin DC gerilimden beslenen ay– dınlatma sistemi, trafik sinyalizasyonu) veya bu DC gücün AC güce dönüştürülmesi ile bir AC yük (örneğin buzdolabı veya TV) beslenebilir. Güneş enerjisinin kullanılamadığı gece saatlerinde ve yetersiz olduğu kapalı havalarda yükün ihtiyacı olan elektrik enerjisi sistemdeyer alan ve Ah ka– pasitesi uygun seçilmiş olan akülerden sağlanır. Aküler çoğunlukla şebekeden bağımsız olan tür– deki fotovoltaik sistemlerde yer alır ve bu tip uy– gulamalara has tipik çalışma karakteristiklerine sahiptir. Aküleri aşırı şarj/deşarj durumlarından korumak ve tampon (float) şarj gerilimi ile şarj olmalarını sağlamak için akü şarj denetleyicisinin sistemde yer alması zorunludur. Kullanım alanı daha geniş olmakla birlikte şebekeden bağımsız olan fotovoltaik sistemlerin en yaygın kullanıldığı uygulama alanları şunlardır: 1. Elektrik enerji iletim ve dağıtım maliyetinin çok yüksek olduğu uzak alanlardaki konut– lar 2. Güvenlik sistemleri 3. Yol, konut, bahçe vb. aydınlatması 4. Trafik sinyalizasyon sistemleri 5. Sulama ve arıtma sistemleri Öte yandan şebekeye paralel çalışan fotovoltaik sistemler, ürettiği elektrik enerjisinin tüketilme– yen kısmı elektrik enerjisi üreten firmaya özel bir tarifeden satılmak amacıyla tasarlanır ve 130 lesisat Dergisi Sayı 214- Ekim 2013 kurulur. Devlet teşviki ile desteklenen bu yapıda başlangıç için yüksek olan güneş paneli kurulum maliyeti zamanla kendini amorti eder. Şebekeye paralel çalışan sistemlerde güneş panelinin yanı sıra, şebekeye gerilim ve frekans olarak senkron çalışan ve güneş panelinin çıkışındaki DC gerilimi AC gerilime dönüştüren bir evirici yer alır. Bu sis– temler genellikle şebekeye enerji vermek amacıyla kurulduğu için enerji depolama ortamı olarak bir aküye ihtiyaç duymazlar. Böyle bir sistemde yer alan elemanlar aşağıdaki çizimde gösterilmiştir: 1- bağlantı kutusu, 2- koruma ünitesi, 3- evirici, 4- enerji ölçüm cihazı, 5- sigorta kutusu, 6- elektrik yükleri, 7,8- şebeke bağlantı kutusu. Fotovoltaik sistemler kurulurken dikkat edilmesi gereken bazı temel hususlar vardır: 1. Panel(ler)in güneye bakması. 2. Panelierin üzerine, panel verimini çok düşü­ recek olan gölgelerin gelmesinin önlenmesi. 3. Akülerin fotovoltaik uygulamalara uygun şekilde seçilmesi. 4. Maksimum güç çekmek için MPP (Max. Güç Noktası) izleme özelliğinin kullanımı. Dünyadan Çarpıcı Bir Örnek: Almanya Çarpıcı bir örnek olarak gösterilebilecek Alman– ya, güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde etme konusunda çok önemli adımlar atmıştır. Bu ülkede kurulu güneş panellerinin büyük kısmı şebeke ile paralel çalışmaktadır. 2007 yılı itibari ile Almanya'nın toplam kurulu güneş panel ka– pasitesi 3800MWp'in üstüne çıkmıştır. Sadece 2007 yılında kurulan güneş paneli kapasitesi llOOMWp'i aşmıştır. 2009 yılı sonunda ise bu kapasite 9.800MWp'e ulaşmıştır. 2010 yılının ilk dokuz ayında bu kapasiteye yaklaşık 5.400MWp eklenmiştir. 2006 yılında Avrupa Komisyonu, 2010 yılına kadar Almanya'nın 4.500MWp kurmuş olacağını tahmin ediyordu. Bu ülkede güneş fotovoltaik kurulumunun% 90'ı şebekeye bağlıdır (Kaynak: Wikipedia). Almanya'nın en çok güneş ışığı alan coğrafi bölgesine düşen ışık miktarı, Türkiye'nin en az güneş ışığı alan coğrafi bölgesine düşen ışık miktarının altında­ dır. Bununla beraber Almanya'da 2007 yılında farklı büyüklüklerde kurulan güneş panellerinin toplam güç kapasitesinin Türkiye'nin Keban Barajı'nın neredeyse kurulu güç kapasitesi kadar olması düşündürücüdür. Türkiye'deki Fotovoltaik Sistem Örnekleri Tipik bir arazi montaj lı on-grid uygulama örneği olarak Tunçmatik A.Ş. firmasının Gaziantep'te TAD Piliç için 10.000 m 1 alana kurduğu Türkiye'nin en yüksek güçlü güneş santrali gösterilebilir. Her biri 250kWP gücünde 2000 adet güneş panelinden oluşan 500kWP'Iik bu güneş santrali ülkemizde bu güçte kurulmuş olan ilk ve tek uygulamasıdır. Yıllık 800.000kWh elektrik enerjisi üretimi öngörülmektedir. Bunun yanı sıra yine Tunçmatik A.Ş. firmasının Afyon bölgesinde Hoca Elektrik için projelen– dirdiği ve devreye aldığı lOOkWP gücündeki çatı montajlı on-grid uygulaması ile yıllık 130.000kWh elektrik enerjisinin üretimi plan– lanmıştır. Bu uygulamada ise 250WP gücünde 400 adet salar panel kullanılmıştır. Bu fotovoltaik sistemler şebekeye sürekli bağ­ lıdır ve güneş panellerinin ürettiği elektriksel güç, tüketilen elektriksel güç ve diğer ölçüm parametreleri internet üzerinden on-line olarak izlenebilmektedir. Bu yazıda kısaca güneş enerjisinin elektrik enerjisi üretimindeki önemine değinilmiş, güneş panellerinin kullanım şekilleri belirtilmiş ve Almanya' da yenilenebilir enerji kaynağı olarak güneşin ve fotovoltaik sistemlerin kullanımına verilen önem vurgulanmıştır. Türkiye'den ise çarpıcı iki örnek sunulmuştur. Makalenin yazı­ mında çok teknik detaylara girmekten özellikle ve özenle kaçınılmıştır. •