Tesisat Dergisi 212. Sayı (Ağustos 2013)

MAKALE 96 Tesisat Dergisi Say× 212 - Aùustos 2013 daha verimli hale getirmeye çal×ümak ciddi bir kay×pt×r. Pompa içinde bulunduùu sistem ile bir bütün halinde ele al×nd×ù×nda ancak verimli- likten bahsedilebilir. Bunun için tüm sistem bileüenlerinin detayl× incelenmesi ölçümlenmesi ve birlikte yorumlanmas× gerekmektedir. 3.1. Kullan×labilirlik Her ne kadar enerji maliyetleri önemli olsa da, bir iületme için pompa sisteminin görevini tam olarak yapabiliyor olmas× çoùu zaman, verim- lilik, karl×l×k gibi kavramlar×n önüne geçer. K×sa servis ömrü, artan bak×m ve onar×m iülemleri (hatta sistemin durmas× nedeniyle oluüabilecek büyük ar×zalar), pompa rand×man×n× ciddi bir üe- kilde riske atabilir. Bu sebeple konunun detayl× analizlerle incelenmesi gerekmektedir. Her bir pompan×n sunduùu teorik verimlilik ve kullan×labilirlik gerçekte çok farkl× olabileceùin- den burada, ana maliyet kalemlerinden tasarruf ad×na çok fazla potansiyel mevcuttur. Çoùu durumda pompalar, emniyet sebebiyle büyük seçildiùinden, ak×ü×n mekanik olarak k×s×lmas× suretiyle çok daha düüük debilerde çal×üt×r×l×rlar. Ancak düüük debilerde çal×üma üartlar×, negatif hidrolik etkileüimlerin yan×nda daha fazla kayba ve daha k×sa pompa ömrüne sebep olur. Bunun yan×nda düüük debide çal×üma, artan mekanik yükleri de beraberinde getirir. Yüksek debide çal×üma da rulman ar×zalar×nn oluümas×na sebep olmakla birlikte, hem rulmanlar×n hem de salmastran×n ömrünü azalt×r ve aü×nmalar×n artmas×na sebep olur. Pompan×n gerçek iületme noktas× optimum çal×üma noktas×ndan ne kadar uzaklaü×rsa, bu tür hasarlar×n meydana gelme olas×l×ù× o derece artar. Tüm bunlar×n sonucunda ekipman×n güvenilirliùi ve kullan×labilirliùi dü- üerken, enerji maliyeti artacakt×r. SES Sistem Verimlilik Servisi bunu önleyebilme- mize yard×mc× olur. SES çal×ümas× sonras×nda her boyutta pompa, en verimli noktalar×nda çal×ümalar× saùlanarak, pompalar çok daha saùl×kl× çal×üt×r×la- rak, pompa kullan×labilirliùi art×r×l×rken enerji tüketi- minde de ciddi bir azalma olacaù×ndan çifte fayda saùlanarak mükemmel bir sonuca var×labilir. 3.2. Yap×sal Konsept SES–SistemVerimlilik Servisi, birkaç farkl× ad×m- dan oluüur. Birinci ad×m, sistemin ve bileüenlerinin deùerlendirilmesi amac×yla yap×lan saha ziyaretidir. Pompalar×n yerinde yap×lan incelemelerinde KSB mühendisleri belli baz× ipuçlar×n× deùerlendirerek olas× büyük kaçak noktalar×n× tespit eder ve o sistemi incelemeye al×rlar. Bunun akabinde yap×lan ölçüm iüleminde sistemin tüm ölçülebilir deùiükenleri, KSB taraf×ndan geliütirilen özel bir veri kaydedici kullan×larak ( ûekil 1 ) kaydedilir. Emme ve basma bas×nc×n×n yan×nda, s×cakl×k, debi, voltaj, ak×m, güç gibi önemli baz× elektriksel veriler ve devir de ölçülen deùiükenlerdendir. Bunlara ek olarak pompa yataklar×nda ölçülen titreüim deùerleri mühendislerin pompada olas× aü×nmalar× ve verim düüüülerini belirlemesini kolaylaüt×r×r. Titreüim ölçümü durum tespitinin yan×nda, balans×zl×k, kaplin ayars×zl×ù× ve deformasyon gibi baz× basit problemleri de tespit etmemize yard×mc× olur. Ayr×ca eùer varsa, pompalara diùer sistembileüenlerinden yans×yan titreüim de tespit edilebilir ve daha büyük hasara sebep olmadan giderilmesi saùlanabilir. Veriler genellikle bir veya üç hafta süresince kaydedilir ve iületme taraf×ndan tutulan diùer uzun dönemli verilerle harmanlanarak, sezon- luk deùiüimlerin de dikkate al×nmas× saùlan×r. Tüm y×l boyunca al×nan deùerler pompa eùrisi ile sembolize edilerek y×ll×k debi deùiüim di- yagram× ç×kar×l×r ve yap×lan ölçüm sürecinin yeterince temsili olup olmad×ù×na karar verilir. Y×l içerisinde dönemsel deùiüikliklerin çok fazla olabildiùi baz× proseslerde, daha doùru ve etkin bir sonuca ulaüabilmek ad×na, bu ölçümlerin farkl× dönemlerde tekrarlanmas× gerekebilir. Örneùin soùutma suyu ihtiyac×, üretim kapasi- tesinin art×p azalmas×n×n yan×nda yaz aylar×nda art×ü gösterir. Böyle bir sistemde k×sa dönem ölçümler yanl×ü bir sonuç ç×karabilir. 3.3. Detayl× Analiz Tüm veriler dikkatlice analiz edilir ve güç tüketi- minin düüürülmesi, pompa ve sistemlerin servis ömrünün art×r×lmas× ve kullan×labilirliùi art×rma ve aü×nma dolay×s×yla oluüabilecek hasarlar× minimize etmek gibi iyileütirme önerileri için zemin teükil eder. Ölçülen deùerler ve yap×lan analizler sonucunda ç×kar×lan detayl× raporda, al×nmas× gereken önlemler, ne üekilde tasarruf elde edilebileceùi, gelecekteki olas× hasarlar×n nas×l önlenebileceùi gibi net bilgilere ulaü×labilmekte ve bunlar×n yap×lmas×yla enerji harcamalar×n×n net olarak ne kadar azalacaù× ve dolay×s×yla yap×lacak ûekil 2. Bir enerji santralindeki üç adet yüksek bas×nçl× kazan besi suyu pompalar×na KSB “SES” uygulas×.