Tesisat Dergisi 212. Sayı (Ağustos 2013)

GÜNCEL 40 Tesisat Dergisi Say× 212 - Aùustos 2013 “1999 Marmara Depreminin 14. Y×ldönümünde Dikkatler, Sosyal Afet ve Y×k×mlara Çevrilmelidir” 17 Aùustos Marmara Depremi’nin 14. y×ldönümünde, TMMOB Makina Mühendisleri Odas× Yönetim Kurulu Baükan× Ali Ekber Çakar bir aç×klama yay×nlad×. Ali Ekber Çakar TMMOB Makina Mühendisleri Odas× Yön. Kurulu Bük. Ülkemiz topraklar×n×n, sanayinin ve barajlar×n büyük k×sm× aktif deprem kuüaù× üstünde yer almaktad×r. Deprem çok bilimli bir mühendislik, mimarl×k, üehir planc×l×ù× alan× olmas×na karü×n bu disiplinlerden mutlaka al×nmas× gereken katk×lar d×ülanmaktad×r. 18.08.2011 tarihinde yürürlüùe giren Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Plan× 2012–2023 (UDSEP) de ayn× kapsamdaki yeni mevzuat ve uygulama sistemine dair önemli ipuçlar× sunmuütur. Neoliberal serbestleütirme politika- lar×nda önemli bir yer tutan “kamu-özel sektör iübirliùi” yöntemi ile deprem gibi komplike ve tamamen kamusal düzlemdeki bir sorumluluk alan×n×n özel sektöre terk edilmesi doùrultusun- da yeni ad×mlar öngörülmüü, bölgesel kalk×nma ajanslar×na depremle ilgili sorumluluk yük- lenmiütir. “Serbestleütirme, özelleütirme, sivil toplumu güçlendirme ve yerelleüme” baùlaml×, kamu kaynaklar×n× ve kamu erkini ayr×cal×kl× biçimde kullanan, yasama-yarg× denetimini d×ülayan, özel sektör ve uluslararas× sermaye kuruluülar×yla iç içe olan bu ajanslar×n yerel kaynaklar ile kentleüme-yap×laüma alan×n×n sermayeye sunulmas×na nas×l hizmet edeceùi, önümüzdeki y×llarda daha net olarak görülecek- tir. TMMOB’nin tüm uyar×lar×na karü×n mühen- dislik, mimarl×k uygulama, hizmet ve örgütleri, bu “strateji” belgesinde de d×ülanm×üt×r. Geçen ay benimsenen “Onuncu Kalk×nma Plan×”nda ise ülkemizdeki kentleüme sorun- lar× sermaye lehine bir yaklaü×ma baùlanarak “iügücü ve üretim maliyetleri art×ü×”n×n önüne geçilmesi yan× s×ra “Kentsel dönüüümün do- ùurduùu deùer art×ülar×ndan kamuya kaynak saùlanmas×”n× ve “Özel sektör taraf×ndan geliütirilen kentsel dönüüüm proje say×s×n×n art×r×lmas×” amaçlanm×üt×r. Planda, “teknik müüavirlik firmalar×n×n inüaat sektörünün tüm üretim süreçlerinde ve kamu-özel iübirliùi pro- jeleri ile kentsel dönüüüm gibi alanlarda daha etkin faaliyet göstermeleri temin edilecektir” denilerek, mühendislik, mimarl×k hizmetlerinin kamusal niteliùinin özel sektör lehine tasfiyesi de aç×k bir üekilde yer alm×üt×r. úktidar, birçok kez deùiütirdiùi úmar Yasas× ve Yap× Denetimi Yasas×’nda da yeni de- ùiüiklik haz×rl×klar× içindedir. 2012 y×l×nda ç×kar×lan Afet Riski Alt×ndaki Alanlar×n Dönüütürülmesi Hakk×nda Yasa’n×n devam× niteliùindeki bu taslaklar, yap× üretim ve denetim sürecindeki mühendislik-mimarl×k projeleri aras×ndaki baùlar× bilimsel-teknik gerekliliklerden koparmakta, bu hizmetlerin kamusal niteliùini teknik müüavirlik kuruluü- lar× arac×l×ù×yla büyük ve büyümesi istenen sermaye güçleri lehine tasfiyede yeni ad×mlar öngörmektedir. Bilindiùi üzere Türkiye’de 18 milyonu aüan yap× stokunun yüzde 67’si ruhsats×z ve kaçak, yüzde 60’× 20 yaü üzeri konutlardan oluümakta ve yine toplam×n yüzde 40’× oturulamaz ve depreme karü× güçlendirilmesi gerekir durumdad×r. Bu noktada yap× denetimi konusu birinci derecede önem taü×maktad×r. Ancak bu konu, afet, risk, kentsel dönüüüm, imar kavramlar×n× da içeren yasa-mevzuat deùiüiklikleri ile kentlerden baülayarak tüm ülke topraklar×n× yeni sermaye birikimi politikalar× kapsam×nda bir kâr-rant unsuru haline getirilerek istismar edilmek- tedir. Kentsel, bölgesel, k×rsal vb. tüm plan ve dönüüümler üzerinde toplumsal uzlaüma saùlanmam×ü olmas×na ve yarg× kararlar×na karü×n kentlerimiz, k×rlar×m×z, k×y×lar×m×z, ormanlar×m×z ve tüm doùal çevremiz yaùma amaçl× yoùun rant projeleri ablukas× alt×ndad×r. Hemen her ölçekte ve kullan×lmaya baülanan dönüüüm kavram× bugün finansal olarak “arazi geliütirme” anlam×nda kullan×lmaya baülanm×ü, özellikle peyzaj alanlar× olan bölgelere rant amaçl× yönelim artm×üt×r. Depremlere karü× bütünlüklü önlemler ve saù- l×kl×, insanca bir yaüam ve çevre için, mevcut Yap× Denetim Yasas×’n×n öngördüùü, ticari yan× aù×r basan yap× denetim üirketi modeli yerine uzmanl×k ve ahlaki niteliklere sahip yap× de- netçilerinin etkinliùine dayal×, meslek odalar×n×n sürece etkin kat×l×m×n× saùlayacak yeni bir planlama, tasar×m, üretim ve denetim süreci modeli benimsenmelidir. Bu noktada uyar×yoruz: Yap× denetimi uygulamas×n× yönlendiren kararlar ve ilgili tüm mevzuat×n TMMOB ve baùl× Odalar, üniversiteler ve ilgili kesimlerin kat×l×m×yla düzenlenmemesi durumunda ülkemizi yeni büyük sosyal afetlerin, sosyal y×k×mlar×n bek- lediùi bilinmelidir. Depremlere karü× önlemler bütünlüùü, güvenli yap×laüma ve halk×n kent ve çevre hakk× için neoliberal piyasac× yaklaü×mlar reddedilmelidir.