Tesisat Dergisi 195. Sayı (Mart 2012)

TEKNİK TANITIM 92 Tesisat Dergisi Sayı 195 - Mart 2012 + Günümüzde kazan sistemlerinin ayrılmaz bir parçası olan ekonomizerler, klasik sistemde imal edilen, normal üç geçişli kazanlardaki du- man gazı sıcaklığından istifade ederek kazana giren besi suyu sıcaklığını artırarak yakıttan tasarruf edilmekte, kazan veriminin artmasına neden olmaktadır. Duman gazı sıcaklığı kazan işletme sıcaklığının (50-60ºC) fazlası olur. Bu değerde yaklaşık 220-240ºC civarındadır. (Buhar kazanlarında) Baca gazındaki ısının, belirli bir değere kadar soğutulup geri kazanılmadan dışarı atılması hem çevreye zararlıdır hem de günümüz şart- larında büyük bir kayıptır. Ekonomizerler de baca gazı sıcaklığının kuru işletme şartlarına düşürülmesi halinde %4-6 mertebesinde verim artışı mümkündür. Doğal gaz yakılması neticesinde duman gazlarında fazla miktarda su buharı bulunduğundan du- man gazında 130ºC’in altında yoğuşma mey- dana gelir,bunun için sıcaklığın 130ºC altına düşürülmemesi gerekir. Baca gazı sıcaklığının her 20ºC düşmesi kazan veriminin %1 artmasına sebep olur. Kazan ar- kasına tesis edilen ekonomizerin yalnızca baca gazı giriş/ çıkış sıcaklıklarına bakarak aradaki farktan sıcaklık düşmesinden yüzde kaç verim artışı sağlandığı anında tespit edilebilir. Bu pratik değerin bilinmesi, tesis edilen eko- nomizerin kurucusunun siparişte belirtilen verim artışını sağlayıp sağlamadığı kontrolu yapılabilir. Zira ülkemizde maalesef pek çok firmanın kurduğu ekonomizerde beyan edilen ve bekle- nen verim artışını sağlamamakta alıcı yanıl- tılmaktadır. Ekonomizer yatırımının geri ödeme süresi sis- temin kapasitesine, çalışma süresine, kulla- nım amacına göre 4-6 ay gibi kısa bir zaman- da amorti etmektedir. Wenta Ekonomizer Isı transferinde duman gazı tarafındaki film katsayısı düşük olduğundan, transfer yüzeyini kanatcıklarla artırma yönüne gidilmiştir. Aynı ısı transferi düz boru ile sağlamak için kanat- cıklı boru boyunun 5-6 misli boyda düz boru kullanmak gerekir. Bu sebepten ekonomizer ebadı çok büyümüş olur, tesiste fazla yer kap- lamasına ve kullanım hacminin büyümesine maliyet artışına neden olur. Wenta ekonomizerlerde bu düşünülerek doğal gaz gibi dumanında toz bulunmayan yerlerde ithal Alman malı çelik spiral kanatçıklı çelik boru kullanılarak ekonomizer imalatı yapıl- maktadır. Ayrıca duman gazı baypas kanalı Wenta eko- nomizerlerde kendi bünyesinde olduğundan ve sızdırmaz klape düzeni sayesinde çok kolay kumanda edilen yataklama düzeni ile duman gazına yön verilmektedir. Bilindiği gibi boru yüzeylerinde yoğuşma olma- ması gerekir.Bunun için besi suyu sıcaklıkları ekonomizer girişinde belirli değerlerin altına inmemelidir.Aynı şekilde baca gazı sıcaklıkları da belirli değerlerin altına düşmemelidir. Böyle durumlarda klape açılarak duman gazlarının eko- nomizeri baypas etmesi sağlanır. Kazanın ve eko- nomizerin ilk devreye girişinden rejime geçinceye kadar duman gazları by-pass edilmelidir. Elle kumandalı klapelerde bu kazan işletmecisi tarafından yapılır. Ayrıca duman gazı sıcaklığı- nı kontrol eden sıcaklık hissedici elemanlar ve bunların kumandası ile çalışan otomatik klape motoru ile de bu klape sıcaklık kontrollü olarak otomatik olarak da çalışabilir. Ekonomizer seçiminde kazan ısıl kapasite- si esas alınır. Baca sıcaklığının 240ºC’den 130ºC’ye düşürülmesi yani 110ºC soğutul- ması, kazan besi suyu sıcaklığının yaklaşık 33,8ºC artmasına sebep olur, buda kazan veriminin %4,5 artması demektir. Ancak bu rakamlar çok iyi tasarlanmış modern kazanlar için geçerlidir. Yüksek baca sıcaklıkları ile ça- lışan kazanlarda ekonomizerle sağlanan verim artışı çok daha fazladır ve %10 mertebelerine ulaşabilir.