Tesisat Dergisi 195. Sayı (Mart 2012)

TEKNİK BİLGİ 90 Tesisat Dergisi Sayı 195 - Mart 2012 kullanım suyu ısı ihtiyaçları kesintisiz biçimde karşılanabilecektir. Yatırım kapsamında alınacak ekipman ve gerçekleştirilecek çalışmalar Tablo 3 ’te sıralanmaktadır. Sistemin işletilmesi sırasında ortaya çıkacak işletme maliyet kale- mleri ise Tablo 4 ’te verilmektedir. Tablo 4. BIS İşletme Giderleri Santrala ödenen ısı bedeli Pompalama masrafı İletim ve dağıtım şebekesinin işletme giderleri Personel giderleri Şebeke bakım ve onarım giderleri Kaçak su telafi giderleri 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% SadeceElektrikÜretimi Is ı Üretimi ileBeraber KazanaBeslenen Is ı lGücün Da ğı l ı m ı Kondenser Is ı Üretimi ElektrikÜretimi Şekil 6. Maksimum ısı üretimi ile sadece elektrik üretimlerinde yakıttan faydalanma oranları. Yapılabilirlik analizleri kapsamında, konutlara yapılacak ısı satış miktarı ve birim ısı satış fiyatının yatırımın geri ödeme süresine etkisi incelenmiştir ( Şekil 8 ). Konutlara satılacak ısı miktarı ne kadar artarsa yatırımın geri ödeme süresi o kadar kısalmaktadır. Bu nedenle bölge ısıtma sistemi kapsamında konut yoğunluğu fazla bölgelerin öncelikli olarak planlanması, yatırımın ekonomikliğini artıracaktır. Ayrıca konut ısı satış fiyatındaki yıllık artış oranının değişmesi durumunun da yatırımgeri ödeme süre- sine etkisi göz önünde bulundurulmuştur ( Şekil 9 ). Yatırımın ekonomikliği için yatırım geri ödeme süresi ile ısı satış miktarını artıracak cazip bir ısı satış fiyatının belirlenmesi gerekmektedir. 8,2% 25,2% 1,4% 18,4% 5,2% 11,6% 0,2% 29,9% Santraldönü ş ümü Bölge ı s ı tma iletim hatt ı Pompa İ stasyonlar ı Bölge ı s ı tma da ğı t ı m hatt ı Konutbinaalt ı ba ğ lant ı sistemler Konut içisistemler BISProjelendirmeve Müh. Finansman giderleri 8,2% 25,2% 1,4% 18,4% 5,2% 11,6% 0,2% 29,9% Santraldönü ş ümü Bölge ı s ı tma iletimhatt ı Pompa İ stasyonlar ı Bölge ı s ı tma da ğı t ı m hatt ı Konutbinaalt ı ba ğ lant ı sistemleri Konut içisistemler BISProjelendirmeve Müh. Finansmangiderleri 8,2% 25,2% 1,4% 18,4% 5,2% 11,6% 0,2% 29,9% Santraldönü ş ümü Bölge ı s ı tma iletimhatt ı Pompa İ stasyonlar ı Bölge ı s ı tma da ğı t ı m hatt ı Konutbinaalt ı ba ğ lant ı sistemleri Konut içisistemler BISProjelendirmeve Müh. Finansmangiderleri Şekil 7. Bölge ısıtma sisteminde yatırımların payı. 5. Ekonomik ve Sosyal Analiz Genel olarak bakıldığında; enerji verimliliği sağlaması, enerjide dışa bağımlılığı azaltması, ısınma harcamalarında tasarruf sağlaması, bölgeye ek istihdam olanakları sunması ve emisyon kaynaklı masrafları (sağlık, temizlik vb.) azaltması sistemin sağlayacağı ekonomik yararlar olarak görülmektedir. Afşin ilçesinde kurulacak BIS’ın ülkemize sağlayacağı en önemli katkı şüphesiz, santral atık ısılarının faydaya dönüştürülerek santralin yakıttan faydalanma oranındaki artıştır. Şekil 6 ’da kazana beslenen 100 birimlik ısı ener- jisinin dağılımları görülmektedir. Santralin iki ısı üretim kaynağından maksimum ısı üretimi sağlandığında, kondenserden atılan atık ısının bir kısmı kullanılan atık ısı miktarına bağlı olarak faydaya dönüşmektedir. İlerleyen yıllarda BIS’ın daha da büyümesi durumunda faydalı ısı payı giderek artarak, kondenser atık ısı miktarı minimuma inecektir. Bu sayede santralin soğutma kulelerinden her gün atmosfere salınan ısı enerjisi azaltılacaktır. BIS sayesinde ilçe halkının ısıtma için yaptığı harcamalarda önemli Şekil 8. Yatırım Geri Ödeme Süresi (GÖS)’nin konutlara ısı satış miktarına bağlı değişimi. Şekil 9. Geri ödeme süresinin ısı satış fiyatındaki artış oranına bağlı değişimi. * Yazar: Dr. Cengiz GÜNGÖR/ TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Selçuk ATAŞ / TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Murat KAHRAMAN / TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Gökhan GÜNDOĞDU / TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Bu yazı, 3. Ulusal Enerji Verimliliği Forum ve Fuarı’nda bildiri olarak sunulmuştur. oranlarda tasarruf sağlanacaktır. Konutların BIS ile ısıtılması ile insanların konfor şartlarında da artış sağlanacaktır. Afşin ilçesinde bulunan konutların çoğu henüz tek odada bulunan bir soba ile ısınmaktadır. Konutlarda soba kullanımı; konut içerisinde eşit derecede ısınma sağlayamamasının yanında kömürün ve çıkan külün taşınması gibi çeşitli sorun ve zorluklara neden olmaktadır. BIS ile konutlarda yaşanan benzeri sorunlar ortadan kalkacaktır. Diğer bir sosyal fayda da insan sağlığı yönünden, emisyon kaynaklı hastalıkların azalmasıdır. Bu sayede sağlık giderleri ve iş gücü kayıpları da azalacaktır. Ayrıca şehirde yakılan yakıtın na- kliyesi ve bu nakliyenin getirdiği etkiler, yakıtın kül gibi çeşitli atıklarının oluşturduğu problemler ve masraflar ortadan kalkacaktır. 6. Sonuçlar Yapılabilirlik analizleri kapsamında elde edilen bazı sonuçlar şu şekilde özetlenebilir: • Bölge ısıtma sistemi için yapılacak yatırımlar düşünüldüğünde masrafların en önemli kısmını boru yatırımları oluşturmaktadır ( Şekil 7 ). Bu nedenle bölge ısıtma sistemi şebekesini tasarlarken düzenli yapılaşma içinde olan ve konut yoğunluğu fazla olan bölgelerin tercih edilmesi konut başına yapılacak boru hattı maliyetini önemli ölçüde azaltacaktır.