Tesisat Dergisi 195. Sayı (Mart 2012)

TEKNİK BİLGİ 88 Tesisat Dergisi Sayı 195 - Mart 2012 + Afşin BIS iletimhattı ile taşınan ısı enerjisi, dağıtım hatları ile konutlara ulaştırılacaktır. Dağıtım hatlarının tasarımında girdi olarak kullanılan her bir cadde ve sokağa ait mevcut konut sayıları Afşin Belediyesinden temin edilen nazım imar planı yardımıyla belirlenmiştir. Ayrıca imar planı doğrultusunda ileriki dönemde inşası muhtemel konut sayıları da tasarımda dikkate alınmıştır. Dağıtım sisteminin hepsinin aynı yılda kurulması pratikte zor bir iştir. Bundan dolayı dağıtım hattı yatırımının 3 farklı bölgeye ayrılarak, toplam 3 yılda tamamlanması planlanmıştır ( Şekil 3 ). Şehir nazım imar planı üzerinde şebeke boru hatlarının güzergâhları belirlenmiş; buna göre boru şebekesinin termal analizleri gerçekleştirilmiş ve ısı kayıpları hesaplanmıştır. Santralin bölge ısıtma sistemine vermesi gereken ısı enerjisi, yapılan bu analizler doğrultusunda belirlenmiştir. BIS şebekesinde oluşabilecek azami ısı kaybının belirlenmesi amacıyla yapılan termal analizlerde, termik santralden 110°C olarak sağlanan sıcak suda, şebeke içerisindeki ısı kayıpları neticesinde oluşan sıcaklık dağılımı boru şebekesi üzerinde Şekil 4 ’te verilmiştir. Şekilde de görüldüğü gibi ısı, şehrin en uzak noktasına 5°C’den de az bir sıcaklık kaybı ile ulaşmaktadır. Hesaplamalarda farklı durumlardaki ısı kayıp değerlerinin bulunabilmesi için TERMIS yazılımı ile termal yükler, gidiş-dönüş sıcaklıkları değiştirilerek şebeke boyunca ısı kayıpları hesaplanmış ve buna göre de santralin üret- mesi gereken ısı miktarları bulunmuştur. 10.000 konuta ısı sağlanması durumunda şebekede meydana gelen ısı kayıplarının kısmi yüklerdeki değişimleri de hesaplanmıştır. Bölge ısıtma sistemlerinde sıcak suyun konutlara ulaştırılması ve şebekede su sirkülasyonunu sağlamak için santrifüj pom- palar kullanılmaktadır. Bu pompaların hat üzerinde konumlandırıldığı yerlere ise pompa istasyonu adı verilmektedir. Pompa istasyonlarında yer alan santrifüj pompalar şebeke ve bina alt istasyonlarında oluşan basınç kayıplarını yenecek şekilde tasarlanmıştır. Bölge ısıtma sistemi şebekesi tasarımında, en uzak kullanıcının gidiş-dönüş bağlantı hatları arasındaki basınç farkı en az 100 kPa olacak şekilde yapılarak, en son kullanıcıya kadar ısının iletilmesi garanti altına alınır. Kullanıcıların sorunsuz olarak bölge ısıtma sisteminden yararlanabilmeleri için bina alt istasyonundaki basınç kaybının azami 100 kPa olarak tasarlanması gereklidir. Afşin Bölge Isıtma Şebekesinde basınç sınıfı; iletim, dağıtımve bağlantı hatları için 25 bar’dır. Şebeke içinde suyun buharlaşmasını engellemek içinminimumbasınç, sıcak gidiş suyunun buharlaşma basıncından fazla olmalıdır. Ayrıca, boru şebekesinin tamamen su ile dolması ve şebekenin hiçbir yerinde suyun buharlaşmaması için şebekedeki statik basıncın belli bir seviyede tutulması gerekir. Statik basınç, su sirkülasyonun durması halinde dahi en yüksek kottaki borularda buharlaşma olmayacak şekilde seçilmiştir. 1, 2 ve 3. bölgelerdeki arazilerin kapsadığı bölgeler için, ilçenin en alçak noktası ile en yüksek noktası arasında yaklaşık 60 m’lik kot farkı vardır. Basıncın en düşük olduğu ve suyun buharlaşma riskinin en fazla olduğu yerler pompa girişleri ve şebekenin en yüksek yerindeki bina alt istasyonlarının girişleridir. Bu noktalardaki basınçlar, su buharlaşması dikkate alınarak en az 100 kPa olacak şekilde hesaplanmıştır. Şebeke boyunca basınç regülâsyonunun frekans konvertörlü pompalarla sağlanacağı öngörülmüştür. Yapılan hesaplamalar sonucunda Afşin bölge ısıtma sisteminde biri san- tralde olmak üzere üç adet pompa istasyonunun 10.000 KE kapasitedeki şebeke için yeterli olduğu görülmüştür ( Şekil 5 ). En uzun ve kritik hat da Şekil 5 ’te yeşil renkli olarak verilmiştir. 4. Yatırım ve İşletme Giderleri Gerçekleştirilmesi planlanan yatırım ile Afşin ilçesindeki 10.000 konutun ısınma ve sıcak Tablo 3. BIS Sabit Yatırım Giderleri BIS Projelendirme ve Mühendislik Giderleri BIS Ana İletim Hattı Yatırım Giderleri Ön izolasyonlu boru ve bağlantı elemanları Vana, kompansatör, mesnet ve diğer ekipmanlar Hattın mekanik montajı İnşaat giderleri İlk doldurma, basınç testi, hat temizlik ve ilk ısıtma giderleri Dağıtım ve Bağlantı Hattı Yatırım Giderleri Ön izolasyonlu boru ve bağlantı elemanları Vana, kompansatör, mesnet ve diğer ekipmanlar Hattın mekanik montajı İnşaat giderleri İlk doldurma, basınç testi, hat temizlik ve ilk ısıtma giderleri Pompa istasyonları Santrifüj pompalar ve elektrik motorları Frekans konvertörleri Genleşme tankı Dozajlama ünitesi Bağlantı boruları, vanalar, çek valfler, pislik tutucular vb. Kontrol ve otomasyon sistemi, panolar, enstrümanlar (basınç, sıcaklık, debi sensörleri) İstasyon binası Şekil 4 . Afşin bölge ısıtma sistemi termal analizleri. 110°C 109,2°C 10 5°C Şekil 5. Afşin BIS Pompa İstasyonunun yerleşimi.