Tesisat Dergisi 195. Sayı (Mart 2012)

TEKNİK BİLGİ 84 Tesisat Dergisi Sayı 195 - Mart 2012 + 1. Giriş Ülkemizde mekan ısıtması çoğunlukla kömür (sobalarda, kat veya bina kazanlarında yakılarak) veya doğalgaz (kombi, soba veya kazanlarda yakılarak) gibi yakıtların direkt olarak yine mekan bünyesinde yakılması ile sağlanmaktadır. Isınma amaçlı kullanılan kömür sobalarında yanma verimi % 60 civarındadır. Yakıtlardan maksimum oranda faydalanmak için en uygun yöntem, bu yakıtların birleşik ısı ve güç santrallerinde değerlendirilmesidir. Bu san- trallerde yakıtın verimli bir şekilde yakılması ile açığa çıkan ısı enerjisi, öncelikle daha nitelikli bir enerji türü olan elektrik enerjisi üretiminde, geriye kalan düşük kalitedeki ısı enerjisi (atık ısı enerjisi) ise konut, sanayi, sera vb. alanlarda ısıtma ve/veya proses amaçlı değerlendirilir. Böylece yakıtın sahip olduğu enerjinin yaklaşık % 80’inden faydalanmak mümkün olabilme- ktedir. Bölge ısıtma sistemleri, konut, işyeri vb. gibi mekanların ya da turizm, tarım gibi sektörlerin gerekli ısıtma ve sıcak kullanım suyu ihtiyaçlarını (sıcak su veya proses ısısı vb.) bir veya birkaç değişik kaynaktan (termik santral atık ısıları, atık arıtma ve sanayi atık ısıları, jeotermal, güneş enerjisi vb. gibi) sağlayabilen sistemlerdir. Dünyadaki uygulamalar incelendiğinde, şehirlerde kurulan bölge ısıtma sistemlerinin birçoğunun ısı kaynağı olarak termik santral- lerin atık ısısını kullandıkları görülmektedir. Bu uygulamalara benzer bir uygulama ülkemizde Afşin Belediyesi tarafından planlanmaktadır. Kurulacak bölge ısıtma sistemi, Afşin Elbistan B Termik Santrali tarafından üretilen ısı enerjisi ile beslenerek konut, işyeri vb. gibi kullanıcıların ısıtma ve sıcak kullanım suyu Afşin Bölge Isıtma Sistemi Yapılabilirlik Analizi Dr. Cengiz GÜNGÖR* Selçuk ATAŞ* Murat KAHRAMAN* Gökhan GÜNDOĞDU* ihtiyaçlarını karşılayacaktır ( Şekil 1 ). TÜBİTAK MAM bünyesinde, Afşin Belediyesi tarafından yatırımı planlanan bölge ısıtma sisteminin yapılabilirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede, Afşin’e kurulması planlanan bölge ısıtma sisteminin çevresel, ekonomik ve sosyal etkileri değerlendirilmiş ve yatırımın ekonomik açıdan yapılabilirliği analiz edilmiştir. Afşin İlçesi’nde konut ısıtmasında yaygın olarak kömür sobası kullanılmaktadır. İlçedeki konutların yaklaşık % 30’unda ise kalorifer sistemi mevcuttur. Bölge ısıtma sistemleri ise hem bireysel sobalı ısıtmaya hem de merkezi kazan ısıtmaya göre çok daha konforlu, güvenli ve ekonomik bir ısıtma sistemidir. Bölge ısıtma sisteminde binalarda yakıt yakılmaz, binalara iletilen sadece sıcak sudur. Bu nedenle binada kazan ve bacaya da gereksinim bulunmamaktadır. Bölge ısıtma sistemlerinde kullanıcılar, kalorifer kazanına nazaran daha küçük ebatlardaki bina alt istasyonları ile şebekeye bağlanabilmektedir. Ayrıca bu sis- temde yakıt besleme, kül ve baca temizliği, kalorifer sorumlusu gibi işletme gereksinimleri bulunmamaktadır. Sıralanan sebepler göz önünde bulundurulduğunda, Afşin’de kurulacak bölge ısıtma sisteminin oldukça fazla rağbet göreceği tahmin edilmektedir. Kurulması plan- lanan bölge ısıtma sisteminin genel özellikleri Tablo 1 ’de verilmektedir. Isı geri dönüş noktası Santral ısı değiştiricisi Isı teslim noktası Santral Kapsamı Belediye Kapsamı Santral Isı sayacı Pompa istasyonu Bina altı ısı değiştiricisi Konut Kapsamı Demineralize su tankı Su sayacı Isı sayacı Isı sayacı Şekil 1. Bölge ısıtma sisteminin genel yapısı. Tablo 1. Afşin Bölge Isıtma Sistemi Genel Özellikleri Afşin BIS Genel Özellikleri Bağlanacak Konut Sayısı 10 000 Isıl Güç İhtiyacı 103 MW t Yıllık Isı Taşıma Kapasitesi 255.250 MW t h Şebeke Su Sıcaklıkları 110 - 50 °C (Gidiş-Dönüş) Şebeke Uzunluğu İletim Hattı 17,4 km Dağıtım Hattı 46,1 km Bağlantı Hatları 18,6 km Isı Üretim Merkezi Üretim Afşin-Elbistan B Termik Santralı Santral Yakıtı Afşin-Elbistan Linyiti Planlanan Kuruluş Yılı 2013 2. Talebin Belirlenmesi Afşin ilçesinde 10.000 konutluk bir bölge ısıtma sistemi kurulması öngörülmektedir. Yatırım kapsamında kurulacak bölge ısıtma şebekesi, ilçedeki konutların yıl boyunca ısınma ve sıcak kullanım suyu ısı ihtiyaçlarını karşılayacaktır. Şebekenin boyutlandırılmasında öncelikle ilçedeki