Tesisat Dergisi 193. Sayı (Ocak 2012)

173 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 110 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 + SÖYLEŞİ Aktif Isı; 1995 yılında, piyasadaki inşaat ve mekanik tesisat firmalarına malzeme temini amacıyla kurulan ve içerisinde çeşitli mar- kaların bayiliklerini barındıran bir firmadır. Daha sonra da uygulama yapmak amacıyla Aktif Mühendislik kurulmuştur. 2005 yılında ise çevreci projeleri yürütmek ve Türkiye’ye çevreci ürünleri kazandırmak amacıyla Aktif Çevre faaliyetlerine başlamıştır. 2009 yılında da imalat piyasasına girmek amacıyla Aktif Tesisat kurulmuştur. Adından anlaşılacağı gibi Aktif Mühendislik mekanik uygulamaları ya- pan bir firmadır. Referansları içerisine hava- alanları, konut projeleri, fabrikalar gibi önemli projeleri olan bir firmadır. “Zorlu Center projesinde gri su arıtma sistemimiz kullanılacak” Aktif Çevre ise, özellikle çevre ile ilgili pro- jeleri yapmak için ve çevre ile ilgili ürünleri Türkiye’ye getirmek için kurulmuştur. En be- lirgin malzeme bizim de gözbebeğimiz olan Aktech markalı gri su arıtma sistemleridir. Firmamız Son 3-4 yıldır özellikle gri su sis- temlerinin Türkiye’de tanınması ve uygulanır hale gelmesi için çalışmalar yürütmektedir. Özellikle son bir - iki yılda yapılan bütün pro- jelerde gri su arıtma sistemi anılmaya ve pro- jelere konulmaya başladı. Bugünlerde bizim haklı sevincimiz olan Zorlu Center projesinde de gri su arıtma sistemimiz kullanılacak. Yine konutprojelerindenYeniHayatEvleriprojesiyle “Gri Su Sistemlerinin Türkiye’de Tanınması ve Uygulanır Hale Gelmesi İçin Çalışmalar Yürütüyoruz” kullanılacak. Burada atık sularının içerisinde bol miktarda yoğurt ve türevi bulunduğu için İSKİ mutlaka bir arıtma yapmaları gerektiğini söyledi. Atık sularını İSKİ hattına veremiyorlar. Bu nedenle sularını arıtıp geri kazanacaklar. Yaklaşık 6 aydır, İstanbul Taksim’de Peradays Hotel gri su sistemini kullanmakta. Burada ka- zanılan suyu rezervuar beslemelerine veriyor- lar. Yine aynı şekilde İstanbul Erkek Lisesi’nin yaptırmış olduğu 125. Yıl İlköğretim Okulu’nda sistem devreye alınmak üzere, yani cihaz ko- nuldu. Önümüzdeki günlerde devreye alınacak ve yine orada lavabo suları geri kazandırılarak rezervuar beslemelerine verilecek. Yani son bir yıldayaklaşık8 referansımızoldu.Bu8 referans projedeürünlerimizuygulama imkanıbuldu. Gri su sistemlerini Almanya’dan getiriyoruz. Aslında bu sistemler dünyada birçok ülke tarafından yapılmakta. Ama uygulama farklı olmakta. Yani aslında hepsi gri suyu arıtmak için yapılan cihazlar, ama yöntemleri ve kul- lanılan malzemeler farklı. Biz gerek kalitesi gerek elde edilen suyun kalitesinin iyi olması nedeniyle Almanya’yı tercih ettik. Yani işletme esnasında herhangi birine ihtiyaç duymayan ya da herhangi bir kimyasal temizliğe ihtiyaç duymayan sadece yılda bir ya da 6 ayda bir yapılan bakımla uzun yıllar kullanılabilen ve kullanıcısından işletmeanında sadece elektrik isteyenbaşkaherhangibir yanmadde isteme- yen bir sistem olduğu için bunu tercih ettik. Aktif Isıbünyesinde2005 yılında faaliyetlerinebaşlayanAktifÇevre,son3-4 yıldırözelliklegrisuarıtmasistemlerininTürkiye’de tanınması ve uygulanır hale gelmesi için çalışmalar yürütüyor. Firma, son 1 yılda 8 referans projede ürünlerini uygulama imkanı buldu. AktifÇevre Satış vePazarlamaMüdürüMehmet Kıncır ile firmanın faaliyetlerini ve gelecek dönem planlarını konuştuk. MehmetKıncır AktifÇevreSatış vePazarlamaMüdürü anlaşma yapıldı.AyrıcaAntalya’da yapılanAn- talyaGüneşeviprojesindebizimbir sistemimiz çalışıyor. Ankara’da Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılan VIP camiinde abdest sula- rını geri kazanıp, bahçe sulamak amacıyla bir sistem kuruldu. Yine burada Aktech markalı gri su arıtma sistemi kullanılacak. Karahan Gıda isminde ayran ve yoğurt ürünleri üreten bir firmada da yine Aktech arıtma sistemleri AktifÇevreSatış vePazarlamaMüdürüMehmetKıncır: 112 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 SÖYLEŞİ + çalışıyoruz. Yer altı kaynaklarımızı koruyan sistemler getiriyoruz. Bunları yaygınlaştırmak için uğraşıyoruz. “Gri su arıtma sisteminde membran teknolojisini kullanıyoruz” Grisuarıtmasistemindeplaka tipimembranla- rımızvar.Öncesindebiyolojikarıtmakyapıyoruz. Yani bakterileri kullanarak organik maddeleri bakterilerin kendi bünyelerine almasını sağlı- yoruz. Daha sonramembran filtreden bu suyu geçirerekbakterilerin filtrenindışında kalmasını sağlıyoruz. Bu sayede bakterilerden, organik maddelerden ve virüslerden arınmış suyu kul- lanımdeposunaaktarıyoruz. İşletme esnasında herhangi bir kimyasal kullanmıyoruz. Gerek bakterilerin yaşamını gerekse filtre yüzeyinin temizliğini hava kabarcıklarıyla yapıyoruz. Yani işletmeesnasındasadecebuhavayısuyun içe- risine veren blower’ların elektrik ihtiyacı olarak bir giderimiz var,başkabir giderimiz yok. Yağmur suyu toplama sistemleri ise gri suya göre biraz daha basit bir arıtma içeriyor.Bunda sadece fiziksel arıtma yapılıyor. Yani kullanılan filtrelerle suyun içerisindeki katı partiküller tu- tuluyorvedepoyagönderilmiyor.Sizdebilirsiniz ki yağmurun ilk birkaç dakikası pis su getirir. Çatılarda hava kirliliğinden, yüzey kirliliğinden, etraftakiuçuşan tozlardan kaynaklanan,eksoz- dan kaynaklanan kirlilik vardır. Biz bu kirliliğin yağmursuyudeposunaaktarılmasını istemeyiz. Bunu şu şekilde yapıyoruz: Filtremizin özelli- ği sayesinde yaklaşık 5-6 dakika su süzmesi yapılmıyor. Filtrenin altında kauçuk esaslı bir malzeme var, suya doyana kadar altına suyu geçirmiyor. Bu esnada üzerinden bahsettiğimiz pis su akıp gidiyor. Bu yüzden temiz bir suyu depoya aktarıyoruz ve gönül rahatlığıyla kulla- nabiliyoruz.Geneldeyağmursuyusistemlerinde toplanansu toprağınortalama1,5metrealtında depolanması gerekir. Bunun nedeni de sıcaklık değişimlerinden kaynaklanan bakteri üremesini engellemektir. Bahçemüsaitsemutlaka toprak altı depolama sistemini öneriyoruz. Bazı pro- jelerde de bodrum katta yapılan güneş ve ışık görmeyen yağmur suyu depolama tankları kul- lanılabiliyor. Küçük borulu kanalizasyon sisteminde de genelmantık binanın hemen yanında atık su- yun içerisindeki bu 3 fazı birbirinden ayırma şeklindedir.Özelliklebizim çamurdiyebahset- tiğimiz katı kısım, önce depo dibine çöküyor. Burada çürüme meydana geliyor. Çürüdükçe açığa çıkan biogaz ayrı bir borulama siste- miyle deponun en üst seviyesinden toplana- rak arıtma bölümüne geçiyor. Burada da eğer kullanılabilecek miktardaysa kullanılarak geri dönüşümü sağlanıyor. Üste biriken sıvı olan kısım ayrı bir boru sistemiyle toplanarak az önce bahsettiğimiz gri su arıtma sistemlerin- de kullanılan filtrelerden geçirilerek yine geri dönüşüme veriliyor ve tekrar kazandırılarak kullanılıyor. Küçük borulu kanalizasyon siste- mi aslında bireysel kullanımlarda çok verimli değil. Yani en az ortalama 100-150 konuttan sonra verimli olmayabaşlıyor.Çünküburadaki amaç biogazı kazanmak, suyu kazanmak vs. yeterlimiktardabiogaz150-200konuttanson- ra oluşmaya başlıyor. Yine altyapı yatırımları- nın geri dönüşlerini hesapladığınızda 100-150 dairenin üzerinde olması lazım ki fizibıl çıksın. Ama gri su arıtma sistemini biz tek konuta da uygulayabiliyoruz, bir şehre de uygulayabili- yoruz. Minimum kapasitemiz 800 litre, mak- simum kapasitemizin sonu yok. İstediğimiz kapasiteye çıkabiliyoruz. “Tesisat sektöründe gömme rezervuar ileadımızıduyurmak istiyoruz” Grez markasıyla kendi gömme rezervuarları- mızı piyasaya sunduk. Grez, gömme rezervu- arın baş harflerinden oluşan bir kelime. Ya- bancı imajıveriyordiye yurtdışında tepkialdık. Yaptığımız açıklamada da aslında bunun Türk olduğunu gösterdik. Çünkü tamamen gömme rezervuarın baş harflerini bir araya getirerek oluşturduğumuz bir kelime. Şu anda 4 ayrı “Yağmur suyu toplama sistemi, çevre bilinciyle doğru orantılı olan bir sis- tem” Yağmur suyu toplama sistemlerini yine Alman bir firmadan getiriyoruz. Küçük borulu kanali- zasyon sistemi iseKanadamenşelibir sistem. Açıkçası bugüne kadar başka ülkelerde buna benzer bir sisteme rastlamadık. Ama gerek gri su gerek yağmur suyu toplama sistemleri Avrupa ülkelerinde ve Uzakdoğu ülkelerinde de olan bir sistem. Gri su sistemleri 10 küsur yıldır dünyada kullanıyor. Özellikle su sorunu yaşayan Arap ülkeleri çoğunlukta. Bir de İs- panya bölgesi yoğun kullanıyor. Orada da yine su sorunu var. Ama geçtiğimiz sene yaptığı- mız Almanya seyahatinde Almanya’da da bu sistemin gitgide kullanılmaya başlandığını, yaygınlaştığını ve ciddi seviyelere geldiğini öğ- rendik.Yani sadece ihtiyaçduyanülkelerdeğil, çevrebilinci yaygın olanülkelerde kullanmaya başladı. Almanya’yı bilirsiniz çok yağmur alan bir ülke. Ama Almanya’da yağmur suyunu toplamayana belediye ceza kesiyor. Yine aynı şekilde bol miktarda su olmasına rağmen gri suyu arıtan bir sürü yer var. Bu tamamen çevre bilinciyle doğru orantılı olan bir sistem. Çevre bilinci geliştikçe suyun içerisinde de olsanız bunları topluyorsunuz. Çünkü bizden sonraki gelecek nesilleri de düşünmek lazım. Yer altı kaynaklarımız gitgide azalıyor. Önce- den 15-20 metrede çıkan yer altı suyu artık 150-200 metrelerde çıkmaya başladı. Bu da ciddi bir şekilde yer altı kaynaklarımızın tü- kendiğini gösteriyor.Aslında su zenginibirülke olduğumuz anlatılsa da durum iç açıcı değil. Çok yakında susuz kalan bir ülke haline ge- lebiliriz. Çünkü yer altı kaynaklarımızı çok hor kullanıyoruz. Biraz da bunun önüne geçmeye MAKALE 90 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 + 1.Giriş Hergeçengüngelişen teknoloji,artannüfusve değişen ihtiyaçlarımız, enerjinin önemini daha da artırmaktadır.Günlük yaşantımızda değişik şekillerde kullandığımız enerji türlerininbaşın- da elektrik enerjisi gelmektedir. Kullanım ko- laylığı, rahatlığı ve kalitesi ile elektrik enerjisi, ekonomininvesosyal yaşamınvazgeçilmezbir öğesi olmuştur ve gün geçtikçe daha da değer kazanmaktadır. Son yıllarda artan enerji ihtiyacı ve ekonomik krizler sonucunda enerji tasarrufu konusu Şekil1. 2009 yılı Türkiye elektrik enerjisi üretim kaynakları[1]. BinalardaKullanılan Santrifüj Pompalarda EnerjiTasarrufuveÖnemi Her geçen gün gelişen teknoloji,artannüfus vedeğişen ihtiyaçlarımız, enerjinin öneminidaha daartırmaktadır.Kullanımkolaylığı, rahatlığıvekalitesi ileelektrikenerjisi,ekonomininvesosyal yaşamın vazgeçilmezbir öğesi olmuştur ve gün geçtikçedahadadeğer kazanmaktadır. Elektrikmotorlarındakienerji sarfiyatınabaktığımız zamanen fazlaelektrik tüketimininpompa motorlarındaolduğunugörüyoruz.Enerjiverimliliğikonusundasonyıllardasantrifüjpompalarda önemligelişmelerkaydedilmiştir.Sektördeöndegelenüretici firmalar tarafındançark tasarımları geliştirilmiş, devrini ihtiyaca göre ayarlayan frekans konvertörlümotor teknolojisi ile yüksek verimlipompalarüretilmiştir. Pompamotorlarında kullanılan frekans konvertörlü sürücüler sayesinde pompaların ihtiyaca göreelektriksarfetmelerisağlanmışvebuşekildesabitdevirlipompalaragörebüyükoranlarda enerji tasarrufusağlanmıştır.Geleceknesilleredaha iyibirhayatbırakmamız içinenerjiyiverimli şekilde kullanmamız gerekir. WILOPompaSistemleriA.Ş. GökhanUZUNER sıkça gündeme gelmiştir. Ülkemiz, elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilmek için üretim kaynaklarının büyük bir kısmını diğer ülkeler- den ithal etmektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, 2009 yılında Türkiye, elektrik enerji- si üretiminin % 48,6’sını doğal gazdan, % 28,3’ünü kömürden, % 18,5’ini hidrolikten, % 3,4’ünü sıvı yakıtlardan ve% 1,1’i yenile- nebilir kaynaklardan elde etmiştir[1]. Görül- düğü gibi elektrik enerjisi üretmek için doğal kaynakları kullanmak zorundayız. Kaynakların yetersiz kaldığıdurumlarda,bu kaynakları yurt dışından ithal etmek durumunda kalırız. Elektrikmotorlarındaki enerji sarfiyatına bak- tığımız zaman en fazla elektrik tüketiminin pompa motorlarında olduğunu görüyoruz. Bugün sadece Türkiye’de değil tüm dünyadaki pompaların çok büyük bir çoğunluğu gereğin- den daha yüksek kapasitelerde seçilmiştir. Gerek öngörülen emniyet toleransları ve tesi- sat hesaplamalarındaki değişiklikler nedeniy- le, gerekse sistemde ihtiyaç duyulabilecek en yüksek kapasiteyi karşılamaları için pompalar büyük seçilmektedir., 2. FrekansKonvertörleri İle Enerji Tasarrufu Isıtmasistemlerindeakışkanıdevirdaimettiren sirkülasyonpompaları,yılınensoğukgünlerin- deki kapasite ihtiyacını karşılayacak şekilde seçilirler. Ancak yılın en soğuk günleri ısıtma periyodunun sadece % 2’sidir. Diğer kalan % 98’lik sürede daha küçük kapasitedeki bir Şekil2. Elektrikmotorlumakinelerin enerji tüketimi. POMPA-VANA DOSYASI MAKALE 92 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 + sirkülasyon pompası ihtiyacı karşılayabileceği halde, pompa tam kapasite çalışarak gereğin- den fazla elektrik enerjisi tüketecektir[2]. Çok katlı binalar, alışverişmerkezleri, hastane ve oteller gibi yapıların içmekanlarında farklı ısınma ihtiyaçlarıdoğar.Binalarınkuzeyvegü- ney cepheleri, güneş ışığının geliş yönüne göre doğu ve batı cepheleri, alt katlar ve üst katlar gibi etkenler nedeniyle iç mekanların ısınma ihtiyacı gün boyu değişkenlik gösterir. Örneğin güneş ışığının geldiği cephede ısınma ihtiyacı yokken diğer tarafta olacaktır. Isınma ihtiyacı olmayancephedeki radyatörvanalarıkısılırken diğer cephedeki vanalar açık kalacaktır. Sabit devirlibirsirkülasyonpompası ihtiyaçdeğişik- liklerinde yine tam kapasite çalışmak zorunda kalacaktır. Ancak değişken devirli pompalar kendi devirlerini azaltıp artırarak ihtiyaç du- yulan noktada çalışacak ve buna göre elektrik enerjisi tüketecektir. Pompalar, üzerlerine veya kontrol panolarına entegreedilen frekanskonvertörü iledevirlerini ihtiyaca göre değiştirebilmektedirler. Frekans konvertörü,50Hz olan şebeke elektriğinin fre- kansınıazaltıpartırması ilepompanındevrinin ve çektiği akımın değişmesine neden olur. Bu şekilde enerji tasarrufu sağlanır. Şekil 3 ’te pompa eğrisi üzerinde sabit ve de- ğişken devirli pompalar arasındaki çalışma prensibi farkını ve nasıl enerji tasarrufu sağ- ladığını görebiliriz.Pompamız, sistem eğrisinin pompa eğrisini kestiği 1 noktasında çalışmak- tadır.Daha önce örneklerini verdiğimiz neden- lerle radyatör vanalarının kısıldığını ve ihtiyaç Şekil3. Sabit ve değişken devirli pompaların eğrileri. duyulan debinin azaldığını varsayalım.Bu du- rumda, pompa eğrisi sabit kalacak ve sistem eğrisi değişerek pompanın çalışma noktasını 2 noktasına getirecektir. Ancak pompamız değişkendevirlibirpompa ise,devrinidüşüre- rek çalışma noktasını 2 noktasına getirecektir. Böylelikle pompa daha küçük bir eğriye sahip bir pompa gibi kendisini küçültecek ve 2 nok- tasındaki kadar fazla elektrik tüketmeyecektir. Pompanın enerji tüketimi yukarıdaki formülde olduğu gibi basma yüksekliği ve debiye bağlı olarak değişmektedir.Diğer çarpanlar akışkan yoğunluğu ve pompa verimidir. Burada pom- panın anlık tükettiği elektrik enerjisi yaklaşık olarak çalışma noktasının altında kalan alan olacaktır. Dolayısıyla 2 noktasında tüketilen enerjimiktarı çok daha düşük olacak ve taralı alan kadar tasarruf edilecektir. Pompanın devir hızı yarıya düştüğünde yak- laşık olarak; •Debi2 kat, •Basma yüksekliği4 kat, •Gerekli güç ise8 kat azalır. Görüldüğü gibi, debi ihtiyacın yarıya düşmesi ilegerekligücündeğişmeoranının8katolması pompalarda enerji tasarrufunun temelini oluş- turmaktadır. Tablo 1 ’de frekansın değişmesinin diğer bi- rimlereetkisinigörmekteyiz.Örneğinsitemdeki debi ihtiyacının yarıya düşmesiyle, tüketilecek enerjimiktarının çarpıcı bir şekilde azaldığını görebilirsiniz. Tablo1. FrekansDeğişiminin İşletmeDeğerlerineEtkisi Frekansdeğişimininpompanın işletmedeğerlerine etkisi Frekans f (Hz) Devirhızı n (%) Devirhızı n (d/dak) Devirhızı n (d/dak) Debi Q (%) Basınç H (%) Güç P (%) 65 130 3900 1950 130 169 220 60 120 3600 1800 120 144 173 55 110 3300 1650 110 121 133 50 100 3000 1500 100 100 100 45 90 2700 1350 90 81 73 40 80 2400 1200 80 64 52 35 70 2100 1050 70 49 35 30 60 1800 900 60 36 22 25 50 1500 750 50 25 13 20 40 1200 600 40 16 7 Şekil4. Pompa eğrileri[3]. Ventilation system types in some EU countries Andrei LITIU /Junior project engineer in the REHVA Office Ventilation system is a combination of appliances designed to supply interior spaces with outdoor air and to extract polluted indoor air. The system can consist of mechanical components (e.g.combination of air handling unit, ducts and terminal units). Ventilation system can also refer to natural ventilation systems making use of temperature differences and wind with facade grills in combination with mechanical exhaust (e.g. in corridors, toilets etc.). Both mechanical and natural ventilation can be combined with operable windows. A combination of mechanical and non-mechanical components is possible (hybrid systems). Across EU countries, ventilation does not follow the same practices. This discrepancy can be due to the climate and building tradition. For the future development of energy efficient ventilation for good indoor environment it is important to know the ventilation systems in current building stock in Europe. In this summary commonly used ventilation systems in Europe in dwellings, schools, kindergartens and office buildings.The ventilation systems are either natural or mechanical ventilation. 68 Energy Efficiency and its Importance in Residential Centrifugal Pumps Gökhan UZUNER WILO Pompa Sistemleri A.Ş. Each passing day the developing technology, our increasing population and chancing needs increase the importance of energy even more. The electric power with usage friendly, comfort and quality features has became an essential element of economic and social life and becomes more valuable day by day. When we consider the energy consumption in electric motors we notice that pump electric motors consume the most part of electric energy, also important innovations have been achieved in centrifugal pumps in terms of energy efficiency. The leading brands of the sector have developed impeller design and introduced high efficiency variable speed pumps, operating using frequency converter motor technology to adjust the pump speed according to the requested load. Thanks to the frequency converting drives used pump driving motors, pump electric consumption as to the load is enabled therefore more energy efficiency is obtained as compared to fixed speed pumps. If we care a more sustainable future to our following generations we should use energy with the most efficient way. 90 Mehmet Kıncır, Sales and Marketing Manager of Aktif Çevre, says: “We carry out works the Grey water systems to be promoted and applicable in Turkey” Aktif Çevre, started activities within the structure of Aktif Isı in 2005, has been engaged in works to promote and make applicable the Grey Water systems in particular for the last 3-4 years. The Company has found opportunities to apply its products in 8 reference projects in the last year. We discussed activities and next term schedules of the company with Mehmet Kıncır, Sales and Marketing manager of Aktif Çevre. Aktif Isı was founded in 1995 to supply materials to construction and mechanical installation companies operating in the market, and carries dealerships of various brands. Later, Aktif Mühendislik was founded to be engaged in application projects, and in 2005 Aktif Çevre started to conduct environmentalist projects and to bring in environmentalist products to Turkey. In 2009 Aktif Tesisat was founded to enter production market. As obvious from its name Aktif Mühendislik is a Company engaged in mechanical applications. It is a Company, which has such leading projects like airports, residential projects and factories among its references. 110 MAKALE 68 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 + BazıATÜlkelerindeki Havalandırma Sistemi Tipleri REHVABürosuProjeMühendisi Andrei LITIU Giriş Havalandırma sistemi iç ortama dış ortamda- ki havayı gönderen ve kirlenmiş havayı dışarı egzoz eden cihazların bir kombinasyonudur. Havalandırma sistemi olarak aynı zamanda sıcaklık farkını ve rüzgârı kullanarak veyabina ön cephesindeki ızgaralarla havalandırma yapan ve mekanik egzozlu ile kombinasyon- lu (örneğin: koridor ve tuvaletler için) doğal havalandırma sistemlerine de atıf yapılabilir. Hemmekanik hem doğal havalandırma hare- ketli pencerelerle kombine halde olabilir. Aynı zamanda mekanik ve mekanik olmayan ele- manların bir kombinasyonu da olabilir (hibrit sistemler). AB ülkeleri arasında havalandırma için aynı uygulamalar yapılmaz. Bu farklılık iklim şart- ları ve bina yapım geleneğinden kaynaklan- maktadır. İyi bir iç ortam havası için ilerideki enerji tasarruflu havalandırma sistemlerinin tasarımında halen Avrupa’nın mevcut bina stokundaki havalandırma sistemlerinin bilin- mesi önemlidir. Bu özet çalışmada Avrupa’da konutlarda, okullarda, çocuk yuvalarında ve ofisbinaların- daki genel olarak kullanılanhavalandırma sis- temleri incelenmiştir.Havalandırma sistemleri doğal veya mekanik havalandırma sistemleri olabilir. Bu ana kategoriler ilave olarak birkaç alt sisteme bölünebilir ( Şekil1 ). Veri Toplama Bu yazıda sunulan veriler HealtVent projesi içinde yar alan özel bir anketle proje ortakla- rından ve havalandırma üzerine diğer ulusal uzman şirketlerden toplandı. Bu REHVA’nın proje içindeki göreviydi. HealtVent projesinin genel amacı ev, okul, anaokulu ve büro gibi mekânlardaki insanları düşük iç ortam hava- sından kaynaklanan sağlık problemlerinden korumak için sağlıklı bir havalandırma pren- sipleri geliştirmek ve aynı zamanda enerjinin tasarruflu kullanılmasını sağlamaktı. Anket, AB üye ülkeleri içinde iyi bir örnekle- meye imkân verecek şekilde Şekil 2 ’de sarı olarak renklendirilmiş ülkeleri kapsadı. Gelen cevaplar yaulusal yönetmeliklere, inşa- atuygulamalarındaulusalbilgilereveyaulusal istatistiklere dayandı. Her ülkeden az sayıda denek hata kaynağı oldu. Ancak, Avrupa’nın genel olarak durumunu yansıtan veriler top- landıkça bu minör derecedeki hatalar ihmal edilebilir bir seviyede kaldı. Şekil 1 ’deki 15 sistemin her biri için renk tasarlandı ( Tablo 1 ). Sonuçlar diyagramlarda gösterildi ( Şekil 3-13 ). Renkler görsel olarak sistemin ve bağlı sistemlerin hassas bir ayı- rımı sağlayacak şekilde seçildi (şöyle ki; aynı rengin değişik tonları kullanıldı). BinaStoklarındaKullanılan HavalandırmaSistemleri Katılan ülkelerdeki deneklerden gelen cevap- lar havalandırma sistemleri üzerine ulusal resmi istatistiklerin her ülkede mevcut ola- madığını gösterdi. Aşağıda gösterilen sonuçlar katılan ülkeler- dekiuzmanlardangelencevaplaradayanarak -1- Doğal -2- Tabii çekiş baca fanlı -3- Mekanik -4- Mekanik, klima ile entegre -4B- Nem alma var -3C- Beslenme ve egzoz -3C1- Isı geri kazanım -3C2- Isı geri kazanımsız -4A- Nem alma yok -3B- Beslenme fanlı -3A- Egzoz fanlı -2B- Mekanikbeslenmeveegzozfanlı -2A- Mahalli emici fanlı -1A- Hava sızıntı -1B- Tasarlanmış Havalandırma Şekil1. Bu yazıdaki havalandırma sistemlerinin sınıflandırması HVAC DOSYASI MAKALE 70 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 + hazırlanmıştır. Sonuçlardaki bazı havalandır- ma sistemlerini gruplamak için bazı sübjektif değerlendirmeler de kullanılmıştır. Özellikle bina stokunda kullanılan havalandır- ma sistemlerine ait toplanan bilgiler de tam değildir. Bina stokundaki havalandırma siste- minin tahmini sadece konutbinalarını, okulları veanaokullarınıverebilecektirvebudasadece birkaç ülkeye aittir ( Şekil3,4,5 ve6 ). Dağılımı Şekil 3 ’de verilen konutlar için hava- landırmasistemleridoğalhavalandırmave fan kullanılarak yapılan havalandırmanın mevcut sistemlerin %50’den fazlasını oluşturduğu açık olarak göstermiştir. DeğerlerBulgaristan için%100 doğal, Finlan- diya için%52 doğal ve%48mekanik hava- landırma olarak değişmektedir. Şekil 4 ’de gösterilen apartman binaları için durum sadece küçük değişikliklerle Almanya veYunanistan içinaynıdır,ancakFinlandiya’da mekanik havalandırmanın bariz üstünlüğü gö- rülmektedir. Fransa’da sadece egzoz veya basma üzerine çalışan havalandırma sistemleri olması buna karşılıkYunanistanveAlmanya’daüçtebirora- nındaegzozvebasma yapan (ısı geri kazanımı olan veya olmayan)mekanik sistemler olduğu ve Finlandiya’da evlerin yarısından fazlasında ve apartmanların hemen tamamında basma ve egzoz özellikli havalandırma sistemlerinin olduğu ilgi çekmiştir. Bazı Ülkelerde Konutlarda Kullanılan HavalandırmaSistemlerininGelişimi Belli bir ülkede kullanılan havalandırma siste- mi tipleri yönetmeliklerdekive inşaat teknikleri uygulamalarındaki değişiklikler nedeniyle in- şaat yılınagöre farklılıkgöstermektedir.Ankete gelen cevaplarda her ülke kendisine ait inşaat yılı aralığını seçti. Seçilen inşaat yılı aralığındaki binalar esas alınarak hazırlanan havalandırma sistemle- rinin dökümü belirtilen zaman periyodunda inşa edilen belli binalara göre dağılım yüzde- Tablo1.Şekillerdekihavalandırma sistemlerinin renk kodlarıaşağıdadır. 1A Hava sızıntısı ile doğal havalandırma 1B Doğal havalandırma olarak tasarlanmış 1A,1B Doğal havalandırma 2A Egzoz fanlı doğal havalandırma 2B Hibrit (karma) havalandırma veya1B+ kesikli3A veya3B) 2A,2B Fan yardımlı doğal havalandırma 1A,1B,2A,2B Fan yardımı olan veya olmayan doğal havalandırma 3A Mekanik egzoz fanlı havalandırma 3B Mekanik besleme havalandırması 3A,3B Mekanik havalandırma 3C1 Isı geri kazanımlımekanik egzoz ve besleme havalandırması 3C2 Isı geri kazanımı olmayanmekanik egzoz ve besleme havalandırması 3C1,3C2 Isı geri kazanımlı veya kazanımsızmekanik havalandırma 4A Klima ile entegre havalandırma, nem alma var 4B Klima ile entegre havalandırma, nem alma yok Şekil2. Anketin uygulandığı ülkeler sarı olarak renklendirilmiştir. si yukarıdaki çubuk diyagramın üst tarafında gösterilmiştir. Avrupa’daki konut olarak kullanılan bina sto- ku (m² olarak) tüm bina stokunun yaklaşık %75’ini oluşturmaktadır ve bunların %64’ü müstakil evlerdir. Şekil 7-13 belirtilen her zaman periyodunda inşa edilen binalardaki havalandırma sistemlerinin dağılımını göster- mektedir.