Tesisat Dergisi 193. Sayı (Ocak 2012)

MAKALE 118 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 bir yeşil bina standardı ve sertifika sistemleri vardır. Yukarıda saydığımız nedenlerden dola- yı dünya üzerinde yer alan uluslararası büyük kuruluşlar ve gelişmiş devletler yeni yapılarda yeşil bina sertifikaları aramaktadırlar. Yeşil bina sertifika standardları, yeşil bina tasarlamak is- teyen mimar ve mühendisler için kılavuz niteliği taşır. Sosyal sorumluluklarını yerine getirdikle- rini, kamuoyu ile paylaşmak isteyen şirketlere de geçerli bir etiket sağlar. Yeşil yapılaşmaya yönelmek şirketler için aynı zamanda bir sosyal sorumluluk projesi olarak da görülmektedir. İşte bu Yeşil Binaların enerji yaklaşımı farklılıklar ve bütüncül bakış açısı taşımaktadır. Bu durum sadece binanın kendi içinde enerji tutarlılığı değildir. Bina ulaşımı, alternatif ulaşım araçları, alternatif yakıtlı araçlarla binalara ulaşım, bina- nın ulaşılabilirliği yüksek yerlere imal edilmesi, imalat malzeme seçimi gibi birçok başlık bütün- sel olarak ele alınmaktadır. Böyle olunca bina yaşam döngüsü boyunca sadece yakıt enerjisi bakımından değil bütün destek sistemleriyle enerji verimli olmaktadır. Aslında gerçek enerji verimliliği budur ve böylelikle şehirde bütüncül bir enerji yaklaşımı ortaya çıkmaktadır. Yeşil binalarda enerji ve doğal kaynakların korunumu ilkesinin amacı, yapının tasarım ve uygulama aşamalarında yenilenemeyen kaynakların kullanımını azaltmak, kullanım aşamasında ise korunumunu sağlamak şek- linde özetlenebilir. Burada sözü edilen ko- runması gerekli üç ana kaynak, enerji, su ve malzemedir. Yapıların kent içinde işlevlerine bağlı olarak doğru biçimde konumlandırılması enerji korunumu kriteri açısından önemli kat- kılar sağlamaktadır. Bu çerçevede yapının yer seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar, alanın güncel ihtiyaçlara uygun olarak yeniden geliştirilmiş, otomobil kullanımı yerine toplu taşıma vasıtalarını özendirici ve yaya yolla- rını destekleyici özellikte ve en önemlisi karı- şık kullanımlı gelişim modeline uygun konut, ticaret ve çalışma alanlarının birbirine yakın çözüldüğü bir kentsel çevrede yer almasıdır. Enerji korunumu kriteri çerçevesinde yapı ta- sarımında esas, güneş, rüzgar gibi doğal veri- lerden gerektiğinde yararlanacak, gerektiğinde korunacak ve pasif sistemleri destekleyerek mekanik sistemlere en az gereksinim duyacak yapıların planlanmasıdır. Bu yaklaşım enerji verimliliğini az tüketen malzemelere ve izolas- yona indirgememektedir. Çok daha kapsamlı bu nedenle de bütüncüldür. 2.1. Yapının Yer Seçimi ve Enerji Yapıların yer seçimleri ve enerji tüketimleri birebir ilişkilidir. Konu sadece iklim ve çevre koşulları ile sınırlı değildir. Yer Seçimi doğrudan binanın bü- tüncül enerji yaklaşımı ile ilişkilidir. Binalar kendi- lerine olan ulaşım bağlantıları ile üretimlerinden başlayarak tüm yaşam döngüleri içinde enerji tüketimine neden olurlar. Bu enerji tüketimi bü- yük oranda akaryakıt ve elektrik enerjisi türlerin- de gerçekleşmektedir. Enerji verimli yeşil binalar mevcut Gelişme Yoğunluğu içinde ve Toplulukla Bağlantılı olmaları halinde daha az enerji sar- federler. Örneğin binanın suyunun binaya kadar pompalanması masrafı bile azalır. Enerji verimli yeşil binalar aynı zaman- da “Alternatif Ulaşım Toplu Taşıma Araçları Erişimi”ne sahipler ise bu yakınlıktan dolayı daha az enerji tüketimine sebep olurlar. Yine binalar “Alternatif Ulaşım Bisiklet Parkı ve De- ğişim Odaları”na sahip olurlarsa bina kullanı- cıları daha az enerji tüketimi yapmış olur. Yeşil bina sertifika sistemleri “Düşük Emisyonlu, Yakıt-Verimli Araçlar”ı teşvik etmektedirler. Bu da bütüncül bir yaklaşımdır ve önemli bir ener- ji tasarrufudur. Yeşil binalar yönetmeliklerden fazladan otopark kullanamazlar ve be nedenle gereksiz bir ulaşım talebi oluşturmazlar. Yeşil binalar “Isı Adası Etkisine Karşı Çatı Harici ve Çatı” uygulamaları yapılmış binalardır. Dola- yısıyla ısı adası etkisinden kaynaklanan bir enerji sarfiyatı bu binalarda ve bu binalardan oluşan kentsel bölgelerde daha az olur. 2.2. Su Verimliliği ve Enerji Su tüketimi sadece bir kaynak tüketimi değil- dir. Suyun toplanması, arıtılması, ısıtılması ve binalara getirilmesi için altyapı yapılması enerji tüketimidir ve bir enerji konusudur. Bu enerji tü- ketimi, su tüketiminin aslında bir enerji tüketimi olduğunu gösterir. Enerji tasarrufu ve çevre için binalar az su tüketmelidir. Yeşil bina sertifika sistemleri az su tüketimini zorunlu kılarak enerji tasarrufu sağlarlar. “Su Kullanımının Azaltıl- ması, Su Verimli Peyzaj Uygulanması, Yenilikçi Atıksu Teknolojileri” ile atık suyun binada ve peyzajda kullanılması aslında sadece kaynak değil birer enerji tasarrufudur. 2.3. Enerji ve Atmosfer Yeşil binaların bütüncül enerji yaklaşımında “Bina Enerji Sistemleri Devreye Alma İşlemleri” zorunluluktur. Bu sayede binanın enerji tüketen tüm sistemleri bir devreye alma komisyonu ile kontrol edilir. Yapılan istatistikler, bu kontrollerin enerji kaçaklarını % 10 azalttığını göstermek- tedir. Yeşil binalarda enerji tüketimleri ulusal enerji tüketimi istatistiklerine göre en az % 10 daha az olmalıdır. “Minimum Enerji Performan- sı” sağlanması için gerekli olan enerji model- lemeleri sayesinde yeşil binalarda bina enerji tüketimi öngörülmektedir. Aynı zamanda yeşil binalarda “Yenilenebilir Enerji Sistemleri” teşvik edilmekte, “Ölçüm ve Doğrulama” çalışmaları ile bina performansı üst düzeyde tutulmaktadır. Yine yeşil binalarda ülkesel enerji üretimine bir yönlendirme olabilecek bütüncül bir yaklaşım da yeşil enerji kulanımının teşvik edilmesidir. Bu sayede sertifikalı yeşil enerji ürünü elektrik enerjisi tükeltilmesi ile ülkede de yeşil enerjiye dönüşümü teşvik etmektedir. 2.4. Malzemeler, Kaynaklar ve Bina Enerji Tüketimi Yeşil binaların enerji yaklaşımı bina inşaatından başlar ve yaşam döngüsünü kapsar. “Mevcut Duvarlar, Zemin ve Çatının” restorasyonlarda kullanılması, “Bina içi Yapısal Olmayan Eleman- ların Yeniden Kullanılması”nın teşvik edilmesi aslında inşaat için gereken bir enerji ve malze- me tasarrufudur. Ayrıca “İnşaat Atık Yönetimi” sayesinde daha az atık üretilmesi, atıkların ta- şınmasından ve depolamasından kaynaklanan enerji harcamalarını ortadan kaldırmaktadır. “Malzemelerin Yeniden Kullanımı” ile bina için yeni malzeme üretilmesi için malzeme ve enerji kullanılmasının önüne geçilmiş olunmaktadır. Yeşil binalarda “Geri Dönüştürülen Malzeme İçeriğinin Kullanılması” da aynı kapsamdadır. Yeşil binaların bütüncül enerji yaklaşımında çok önemli bir başlık “Yerel-Bölgesel Malze- me” kullanılmasıdır. Bu sayede hem nakliyatlar azaltılmış, hem de yerel ekonomi teşvik edilmiş olmaktadır. Nakliyatların azalması ülke bazında bir enerji tasarrufuna yol açmaktadır. 2.5. Bina İçi Hava Kalitesi ve Bina Enerji Tüketimi Yeşil Binalar önkoşul olarak “Minimum İç Hava Kalitesi Performansını” hedeflerler. Bu binalar “Artan Havalandırma” için doğal havalandır- mayı teşvik ederler. Doğal havalandırmanın binada kısmen veya tamamen kullanılması çok büyük bir enerji tasarrufudur. Çünkü bina- lar en fazla enerjiyi havalandırma ve ısıtmada kullanırlar. Yeşil binalar çok iyi bir dış kabuk tasarımı gerektirirer ve bu izolasyonlar da önemli bir tasarruf başlığıdır.