Tesisat Dergisi 190. Sayı (Ekim 2011)

TEKN İ K TANITIM 64 Tesisat Dergisi Say ı 190 - Ekim 2011 Uponor Yerden Serinletme Sistemleri Yerden serinletme t ı pk ı yerden ı s ı tma gibi, ı ş ı n ı m yoluyla oda yüzeyleri ve insan vücudu aras ı nda gerçekle ş en ı s ı transferidir – tek fark ı s ı transferinin yönüdür. Yerden ı s ı tma sistemlerinde oldu ğ u gibi, zeminin tamam ı kullan ı ld ı ğ ı için oda s ı cakl ı ğ ı na daha yak ı n s ı cakl ı klar kullan ı larak, ciddi miktarda enerji tasarrufu sa ğ lanabilir. Radyan serinletme, ı s ı pompalar ı gibi çevre dostu enerji kaynaklar ı ile ideal bir kombinasyon olu ş turur. Bu da, ı s ı tma ve so ğ utmay ı tek bir sistemde çözme imkan ı n ı verir. Bu sistemler, yetenekleri ve k ı s ı tlamalar ı olan sistemlerdir. Tasar ı m s ı ras ı nda bu k ı s ı tla- malara dikkat edilmelidir. Yerden serinletme sistemlerinin baz ı avantajlar ı a ş a ğ ı daki gibidir; O Daha konforlu ve tamamen sessiz O Oda s ı cakl ı ğ ı na yak ı n besleme suyu s ı cak- l ı klar ı sayesinde enerji verimli O So ğ utma için gereken elektrik tüketimi çok daha az O Bak ı m masraf ı yok O Daha yüksek hava s ı cakl ı ğ ı ile ayn ı ı s ı l konfor O Büyük hacimlerde, yaln ı zca ihtiyaç duyulan bölgenin serinletilmesi O Hava de ğ i ş im oran ı n ı n dü ş ürülmesi ve havaland ı rma sisteminin küçültülmesi. Radyan serinletme, do ğ as ı gere ğ i yaln ı zca duyu- lur (sensible) ı s ı l yüklere kar ş ı etkilidir. Dolay ı s ı yla baz ı mahaller için tüm yükleri kar ş ı layamayabilir. Ancak, tasarlanacak olan havaland ı rma sistemi- nin boyutunu küçültür, i ş letme maliyetini azalt ı r, hava de ğ i ş im oran ı n ı dü ş ürür. Radyan serinletme sistemleri taze hava ihtiyac ı n ı kar ş ı layamaz. Taze hava için uygun kapasitede havaland ı rma cihaz- lar ı gereklidir. Taze hava ihtiyac ı do ğ al yollarla kar ş ı lanan mahallerde (çok katl ı lüks konutlar, villalar, küçük ofisler vb.), radyan serinletme tek ba ş ı na kullan ı labilir. Radyan serinletme sistemlerinde yo ğ u ş maya dikkat edilmelidir. Mutlaka gerekli kontrol sistemleri eklenmelidir. Besleme suyu s ı cak- l ı ğ ı , su sisteme girmeden önce ayarlanmal ı d ı r. Yükseltilmi ş dö ş eme gibi zemin uygulamalar ı yerden serinletme için engel de ğ ildir. Yaln ı zca, kapasite dü ş ece ğ i için tasar ı m ı n buna uygun yap ı lmas ı gerekir. Yerden serinletme sisteminde besleme s ı cakl ı klar ı fan coil veya di ğ er gelenek- sel sistemlere göre daha yüksektir (14-18°C), dolay ı s ı yla suyu so ğ utmak için harcanacak enerji daha azd ı r. So ğ utma kulesi gibi ‘do ğ al so ğ utma’ (free cooling) yöntemleri daha efektif olarak kullan ı labilir. Is ı l Konfor Is ı l konfor, insan ı n bir mahaldeki konforunu belirleyen niteliklerin en önemlilerindendir. Is ı l konfor, hava s ı cakl ı ğ ı , yüzey s ı cakl ı klar ı , hava h ı z ı , ba ğ ı l nem, giyilen k ı yafetin ı s ı l özellikleri vb. gibi pek çok parametreye ba ğ l ı d ı r. Yap ı lan çal ı ş malara göre, insan ı n termal konforunun sa ğ lanmas ı için bedenin üretti ğ i ı s ı n ı n çe ş itli yollarla uzakla ş t ı r ı lmas ı gerekmektedir. Bu ı s ı n ı n uzakla ş t ı r ı lmas ı için ı ş ı n ı m ya da ta ş ı n ı m kullan ı labilir, yerden serinletme sistem- lerinde de ı ş ı n ı m daha bask ı n bir parametredir. Dolay ı s ı yla; ta ş ı n ı m ı n kullan ı ld ı ğ ı geleneksel, tamamen haval ı (konvektif) serinletme sis- temlerine göre, havan ı n s ı cakl ı ğ ı daha yüksek tutulabilir. Grafik 1 ’de bu etki görsel olarak aç ı klanmaktad ı r. Geleneksel konvektif sistemlerde, mahallerdeki yüzeylerin s ı cakl ı ğ ı kontrol edilmemekte ve ge- rek güne ş yükü gibi d ı ş faktörler, gerekse kablo kanallar ı , ileti ş im hatlar ı vb. gibi iç faktörler sebebiyle hem duvar hem de zemin s ı cakl ı k- lar ı nispeten yüksek s ı cakl ı klara ula ş ı r. İ nsan vücudu, bu yüzeylere ı s ı kaybedemeyece ğ i için konforun sa ğ lanmas ı amac ı yla hava s ı cakl ı ğ ı dü ş ürülmelidir. Ancak, radyan serinletme sistemlerinin bulundu ğ u mahallerde, yüzeyler üzerinden ı ş ı n ı m yoluyla ı s ı transferi yap ı lmak- tad ı r, dolay ı s ı yla hava s ı cakl ı ğ ı yükseltilebilir. Hissedilen s ı cakl ı k yine “konfor alan ı ”n ı n içeri- sinde kalan bir s ı cakl ı k olacakt ı r. Hava s ı cakl ı ğ ı daha yüksek olsa bile mahalde bulunan insanlar kendilerini daha konforlu hissedeceklerdir. Yerden Is ı tma ve Yerden Serinletme Sistemlerinin Birlikte Uygulanmas ı Yerden serinletme sistemleri, yerden ı s ı tma sistemleri ile ayn ı yerle ş imleri kullan ı rlar. Kuru- lan sistem mahalde hem yerden ı s ı tma hem de Grafik 1: Is ı l konforun hava s ı cakl ı ğ ı ve yüzeylerin s ı cakl ı ğ ı ile olan ili ş kisi