Tesisat Dergisi 190. Sayı (Ekim 2011)

54 Tesisat Dergisi Say ı 190 - Ekim 2011 MAKALE Giri ş İ klim de ğ i ş ikli ğ i üzerine hükümetler aras ı pa- nel (IPCC) küresel ı s ı nman ı n yol açaca ğ ı ciddi problemlerin önlenmesi için 2050 y ı l ı na kadar insan kaynakl ı CO 2 emisyonlar ı n ı n %50 ora- n ı nda azalt ı lmas ı n ı önermektedir. Uluslararas ı Enerji Ajans ı n ı n (IEA) “2008 Enerji Teknolojisi Perspektifi” raporu bu emisyon azalt ı lmas ı n ı n nas ı l sa ğ lanaca ğ ı na ili ş kin Mavi Harita senar- yosunu sundu (IEA raporu, 2008). Bunun in ş aat sektörü için önemli bir sonucu da binalar ı n çok az hatta s ı f ı r enerji kullanan binalara dönü ş ümün gerekli olmas ı d ı r. Avrupa Birli ğ i Parlamentosu 2010 y ı l ı nda üye devlet- lerin 2020 y ı l ı na kadar ve 2015 y ı l ı için ara hedefleri olan mevcut bina stokunu hemen hemen s ı f ı r enerji tüketecek (NZEB) ş ekilde modernle ş tirmek için ba ş arma arzusu ta ş ı yan önlemeler uygulamalar ı ş art ı n ı getiren bir di- rektifi (Binalar ı n Enerji Performans ı Direktifine de ğ i ş iklik) kabul etti. Havaland ı rma i ş lemi İ skandinav ülkelerinde bulunan ticari olmayan binalarda kullan ı lan enerjinin önemli bir k ı sm ı n ı olu ş turmakta- d ı r, bu ofis binalar ı için genel olarak %35- 50 civar ı ndad ı r (Wigenstad ve Grini, 2010). Norveç’teki mevcut ofis binalar ı n ı n ortalama enerji kullan ı m ı enerjinin çevre ile dost ola- rak üretilmesini ve tüketilmesini te ş vik eden bir hükümet kurulu ş u olan Enova (2010) verilerine göre 245 kWs/m²’dir. Konut olarak kullan ı lmayan birçok binada, binan ı n kulla- n ı lmad ı ğ ı veya çok az kullan ı ld ı ğ ı zamanlarda a ş ı r ı havaland ı rmaya yol açan Sabit Hava De- bili (Constant Air Volume (CAV)) havaland ı rma vard ı r. CAV ve talep kontrollü havaland ı rma DCV (Demand-Controlled Ventilation) sis- temleri olan okullar ı n iç ortam iklim ş artlar ı n ı n kar ş ı la ş t ı r ı lmas ı CAV sistemlerinin iç ortam iklim ş artlar ı na ilave bir kalite getirdi ğ ini gös- rollü –Pressure Controlled DCV”, (PC-DCV), ve “Statik Bas ı nç S ı f ı rlamal ı DCV” ve “De ğ i ş ken Besleme Havas ı Da ğ ı t ı c ı s ı ”. Prensip olarak egzoz sitemi ayn ı d ı r veya hava beslemesi için master-slave (ana cihaz ve ba ğ l ı cihaz çal ı ş - mas ı ) konseptine ba ğ l ı uygulamad ı r. Bas ı nç Kontrollü DCV Geleneksel DCV sistemleri ( Ş ekil 1 ) statik bas ı nç kontrolüne, PC-DCV, dayan ı r. Statik bas ı nç kontrol prensibi amac ı hava ak ı ş lar ı n ı , stratejik hava kanal ı ndaki bas ı nc ı n kontro- lüyle, dolayl ı olarak kontrol etmektir. Çözüm ilave statik bas ı nç bran ş man kontrolü ilave ederek daha iyile ş tirilebilir. PC-DCV her VAV- odas ı veya bölgesi için besleme havas ı ve egzoz ak ı ş ı n ı kontrol eden aktif VAV-üniteleri ve ana hava kanal ı na statik bas ı nç borular ı montaj ı n ı gerektirir. CAV terminalleri (ç ı k ı ş - lar ı ) özel CAV bran ş manlar ı na ba ğ lanmal ı veya bas ı nç sensörüne yak ı n bran ş manlara ayr ı lmal ı d ı r. E ğ er bu mümkün de ğ ilse, böyle odalarda de ğ i ş ken kanal bas ı nc ı nda sabit hava ak ı ş ı n ı sa ğ layacak aktif ak ı ş kontrol damperleri olan “ayr ı VAV üniteleri” olmal ı - d ı r. Sabit statik fan bas ı nc ı n ı n yükselmesini sa ğ lamak için fan devrinin kontrol edilmesi, paket klima cihazlar ı n ı n çal ı ş ma süresinin büyük k ı sm ı içinde kritik yol boyunca gereksiz k ı sma yapacak ve bu da gereksiz fan enerjisi kullan ı m ı na neden olacakt ı r. En kötü durum sadece oransal bir fan enerjisi ve ak ı ş oran ı azaltmas ı d ı r (Schild ve Mysen, 2009, buna kar ş ı l ı k ideal durum ise fan sü- ratini küpü kanununa göre enerji azaltmas ı d ı r Oslo University College Profesör SINTEF Profesör SINTEF Mads MYSEN Peter G. SCHILD İ yi Çal ı ş an Talep Kontrollü Havaland ı rma İ çin Ş artlar termemektedir (Mysen Doktora tezleri 2005). Bu nedenle CAV sistemleri ile gelen ilave ha- valand ı rman ı n amac ı ilave enerji kullan ı m ı na yol açt ı ğ ı için sorgulanabilir durumdad ı r. DCV, CAV sistemleriyle kar ş ı la ş t ı r ı ld ı ğ ı nda havaland ı rmada hava ak ı ş oranlar ı ve enerji kullan ı m ı n ı önemli miktarda azaltmaktad ı r. Bu sonuç ilkö ğ retim okullar ı nda 157 s ı n ı fta ya- p ı lan incelemelere dayanmaktad ı r (Mysen ve arkada ş lar ı 2005). De ğ i ş ken hava debili (VAV) sistemlerin montesi hava ile ı s ı tma ihtiyac ı n ı %90’dan fazla ve hava dola ş ı m ı için elektrik enerjisi ihtiyac ı n ı %60 oran ı nda dü ş ürebilir Maripuu ve Jagemar 2004, Maripuu 2009). DCV sistemi belki de mevcut ticari binalar için hedeflenen iddial ı enerji hedefine ula ş mak için bir ön ş artt ı r. Ancak, gerçek enerji kullan ı m ı üzerine yap ı lan de ğ erlendirmeler bu imkân ı n nadiren kar ş ı - land ı ğ ı n ı göstermektedir. Talep kontrollü ha- valand ı rma esas ı na dayal ı havaland ı rma sis- temleri teorik ve gerçek enerji performanslar ı aras ı ndaki aç ı kl ı ğ ı kapatmak için çok güvenilir olmak zorundad ı r. DCV sistemleriyle ya ş anan bu talihsiz deneyimin birçok nedeni vard ı r. Ge- li ş tirilmesi için ş imdiye kadar belirlenen ana hususlar ş unlard ı r: Gereksiz k ı s ı nt ı larla enerji- nin ziyan edilmesini önlemek, kullan ı m yerine uygun olmayan özellikler, DCV için teslim etme dokümanlar ve sonuç raporlar ı ve sistemin genel olarak çal ı ş mas ı nda aç ı k olarak belir- lenmi ş ve da ğ ı t ı lm ı ş sorumluluklar. Bu makale DCV-sistemleri aras ı ndaki enerji ile alakal ı farkl ı l ı klar ı ortaya koymakta ve artan enerji i ş levselli ğ i için gereken ş artlar ı önermektedir. Alternatif DCV Sistemleri ( Ş ekil 1 ) ve ( Ş ekil 3 ) prensip olarak birbi- rinden farkl ı DCV sistemlerinin hava besleme kanal ı sistemini göstermektedir: “Bas ı nç kont- HVAC DOSYASI