Tesisat Dergisi 190. Sayı (Ekim 2011)

32 Tesisat Dergisi Say ı 190 - Ekim 2011 GÜNCEL 2010 Y ı l ı nda Makina Sektörünün D ı ş Ticaret Aç ı ğ ı 11,8 Milyar Dolar M ı ? Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl ı ğ ı ile Ekonomi Bakanl ı ğ ı D ı ş Ticaret Müste ş arl ı ğ ı son dönemde cari aç ı ğ ı n azalt ı lmas ı , bu maksatla baz ı sek- törlerde ithalat ihracat fark ı n ı n daralt ı lmas ı n ı sa ğ lay ı c ı önlemler konusunda çal ı ş malar yürüt- mektedir. Bu çal ı ş malar kapsam ı nda her iki ku- rulu ş un da öncelikle ele ald ı ğ ı sektörlerden birisi de makina sektörüdür. Yap ı lacak çal ı ş malar ve saptanacak öneriler, sadece d ı ş ticaret aç ı ğ ı n ı n azalt ı lmas ı na de ğ il, ayn ı zamanda sektörün ge- li ş mesine de önemli katk ı lar sa ğ layabilecektir. Ancak dikkat çeken husus, makina imalat sana- yiinin d ı ş ticareti de ğ erlendirilirken genellikle GT İ P 84 gurubuna ait ihracat ve ithalat rakamlar ı n ı n toplam ı n ı n al ı nmas ı ve bu rakamlar baz al ı narak yorum yap ı lmakta olu ş udur. Bu tür bir de ğ erlen- dirme yap ı ld ı ğ ı nda, 2010 y ı l ı nda makina sektö- rünün ithalat ı n ı n 21.264.460.562 dolar ve ihra- cat ı n 9.407.837.918 dolar, d ı ş ticaret aç ı ğ ı n ı n ise 11.856.622.644 dolar oldu ğ u söylenmektedir. Uluslararas ı tan ı mlamalara göre bu yöntem do ğ ru ise de, makina sektörünün d ı ş ticaretinin de ğ erlendirilmesinde farkl ı bir kapsam ı n kulla- n ı lmas ı n ı n yararl ı oldu ğ u dü ş ünülmektedir. Ör- ne ğ in; 8407 ve 8408 gurubunda yer alan benzin ve dizel motorlar ı , 8409 GT İ P bunlar ı n aksam parçalar ı , ayn ı ş ekilde 8411 ba ş l ı ğ ı alt ı nda yer alan sivil hava ta ş ı tlar ı için türbo jetler ve tür- bopropeller motorlar ı da 84 gurubu içinde yer almaktad ı r. Benzer olarak sivil havac ı l ı k ta ş ı t- lar ı nda kullan ı lan aksam parçalar da 84 guru- buna dahildir. Gerek bu tür motorlar ile aksam ve parçalar ı n ithal edilme nedenleri gerekse bu konuda yap ı lm ı ş olan ve yap ı lacak yat ı r ı mlar da teknolojik bak ı m ı ndan önemli farkl ı l ı klar göster- mektedir. Bir k ı s ı m motorlar, in ş aat makinalar ı gibi baz ı makinalar ı n imalat ı nda kullan ı lmakta ise de bunlar ı n de ğ eri toplam motor ithalat ı için önemli bir yekun tutmamaktad ı r. Bu arada 8468-8469-8470-8471-8472-8473 GT İ P’ler alt ı nda yer alan kelime i ş lem, yaz ı ve hesap makinalar ı , yaz ı c ı lar, plotter’lar ve büro makinalar ı ile bunlar ı n aksam parçalar ı n ı n d ı ş ticaret aç ı ğ ı n ı azalt ı c ı önlemler de, teknolojinin ve ithalat nedenlerinin farkl ı olmas ı nedeni ile makina sektörünün d ı ş ticaret aç ı ğ ı n ı azaltmak için al ı nabilecek önlemlerden önemli farkl ı l ı k- lar göstermektedir. Makina İ malatç ı lar ı Birli ğ i yukar ı da belirtilen GT İ P’ler d ı ş ı nda kalan makinalar ile bunlar ı n aksam parçalar ı n ı n ithalat ve ihracat rakamla- r ı n ı saptayarak daha sa ğ l ı kl ı yorumlara imkan verecek bir çal ı ş may ı ba ş latm ı ş t ı r. Çal ı ş ma k ı sa sürede tamamlanacak, üyelere ve kamuoyuna duyurulacakt ı r. Ancak, ön de ğ erlendirmelere göre yat ı r ı m mal ı makinalar ile bunlar ı n aksam parçalar ı n ı n ithalat ı n ı n 13,4 milyar dolar, ihra- cat ı n ı n 7,4 milyar dolar ve d ı ş ticaret aç ı ğ ı n ı n da 6 milyar dolar oldu ğ u görülmektedir. Sektö- rün d ı ş ticaret aç ı ğ ı na neden olan hususlar ı n, komple makina için farkl ı , aksam parça için farkl ı oldu ğ u dü ş ünülmektedir. Komple makina ithalat ı n ı tetikleyen önde gelen etki kredi sis- teminden kaynaklanmaktad ı r. Yat ı r ı mc ı ihtiyac ı olan makinay ı sat ı n almak istedi ğ inde, her ş ey yolunda giderse kullanabilece ğ i kredi bir y ı l öde- mesiz 4 y ı l vadelidir. Ayn ı makinay ı ithal yolu ile sa ğ lad ı ğ ı nda ise iki y ı l ödemesiz 7 y ı la kadar vadeli kredi, hemen her ülkenin Eksim Bank’ ı taraf ı ndan daha uygun ko ş ullarla sa ğ lanabil- mektedir. Bu imkan, biraz daha pahal ı da olsa yat ı r ı mc ı y ı ithalata yönlendirmektedir. Son dö- nemde bir iki bankam ı z orta vadeli kredi verme- ye ba ş lam ı ş ise de, ald ı ğ ı m ı z bilgilere göre kredi ko ş ullar ı , kullan ı m imkan ı n ı s ı n ı rlamaktad ı r. Son birkaç aya kadar geçerli olan döviz kurlar ı ise, yurt içi pazarda rekabet gücünü olumsuz etkilemi ş , ihracat ı zorla ş t ı rm ı ş ve ithalat ı te ş - vik etmi ş tir. Maalesef bu dönemde baz ı aksam parça imalatç ı lar ı n ı n imalat yerine ithal edip satmay ı tercih etti ğ i belirtilmektedir. Son aylar- daki kur de ğ i ş iminin k ı sa zamanda olumlu etki yapmas ı kolay de ğ ildir. Makina sektöründe ara mal ı ithalat ı n ı n azalt ı l- mas ı n ı s ı n ı rlayan baz ı etkenler bulunmaktad ı r ve bu etkenler sadece ülkemize has de ğ ildir. Avrupa Birli ğ i Komisyonunun haz ı rlatt ı ğ ı bir raporda da belirtildi ğ i gibi; makina sanayiinde ço ğ unlukla küçük serilerde imalat yap ı lmas ı , yan sanayiye yap ı lan parça sipari ş lerinin adet- lerini de s ı n ı rlamaktad ı r. Bu durum, sadece bu- lundu ğ u ülkedeki makina sektörüne komponent imal eden yan sanayiin olu ş mas ı n ı , var ise de ya ş amlar ı n ı sürdürmelerini zorla ş t ı rmaktad ı r. Ülkemizde oldu ğ u gibi geli ş mi ş birçok ülkede de makina sanayii, parça temini için otomotiv yan sanayine i ş yapan kurulu ş larla çal ı ş maya gayret etmekte iseler de otomotiv sanayinin büyük adetli sipari ş leri yan ı nda 40-50 adetlik parça talebi bu kurulu ş lar için ilginç olmamak- tad ı r. Bu ve di ğ er baz ı nedenle de AB ülkelerin- de de makina imalatç ı lar ı farkl ı ülkelerde, bir ölçüde tekelle ş mi ş birkaç komponent imalat- ç ı s ı ile çal ı ş mak zorunda kalmaktad ı rlar. Ör- ne ğ in; dünyada makina sektörünün kulland ı ğ ı elektronik programlama ünitesini imal eden önemli iki kurulu ş vard ı r; bunlar d ı ş ı nda ba ş - ka imalatç ı olsa dahi mü ş terilerin ço ğ unlu ğ u sat ı n alacaklar ı makinada bu iki kurulu ş tan birisinden al ı nan ünitenin kullan ı lmas ı n ı ş art ko ş maktad ı r. Lineer guid’lar, laserli tezgahlar- da kullan ı lan üniteler de gene tekel haline gel- mi ş ve yüksek adetlerde imalat yapan birkaç kurulu ş tan sa ğ lanmaktad ı r. Bu tür komponent imali için yeni bir yat ı r ı m yapmay ı zorla ş t ı ran bir faktör de bunlar ı imal eden mevcut ima- latç ı lar ı n sa ğ lad ı klar ı yüksek cirolar sonucu yenilikçilik ve geli ş tirme çal ı ş malar ı için kul- lanabilecekleri önemli maddi kaynaklara sahip olmalar ı d ı r. Bu durum, sadece ülkemizde de- ğ il, geli ş mi ş ülkelerde de yeni giri ş imcilerin bu alanlara girmelerini zorla ş t ı rmaktad ı r. Bunlar ı n yerine ikame edilebilecek üniteleri imal edecek kurulu ş lar ı n k ı sa sürede ülkemizde kurulmas ı , belirtildi ğ i gibi mü ş terilerin tercihleri de dikka- te al ı nd ı ğ ı nda kolay gözükmemektedir. Arslan SANIR Makina İ malatç ı lar ı Birli ğ i Koordinatörü