yon ölçümleri sensörler ile yapılmakta ve tüm veriler bilgisayar sistemi üzerinde toplanarak "Labview" programı ile işlenmektedir. Test düzeneğinde vanaların, akış karakteristiklerini belirlemek için testler, kavitasyon izleme testleri ve çek vaflerin dinamik kapanma karakteristiklerini belirleme testleri yapılabilmektedir. Çek valflerin dinamik kapanma karakteristiklerini belirlemek için yapılan testler için, test düzeneği 5 m3'Iük bir hava kazanı ile teçhiz edilmiştir. Kavitasyon testlerinde görsel izlemeyi sağlamak için test düzeneği, vana çıkışına uygulanan şeffaf PVe borular ile teçhiz edilmiştir. TÜBİTAK TEYDEB1 tarafından desteklenen ilk projemizde, açılı sitli (eğik oturaklı) çek valfler (Şekil 2 ve Şekil 3) için yapılan akış analizlerinde ve testlerde elde edilen verilerle Excel 2007 dosyası olarak hazırlanan bir hesap yordamı geliştirilmiştir. Sonradan bu yordam, tilting tipi çek valfler (Şekil 4) ile hidrolik frenli tilting tipi çek valfleri de (Şekil 5) kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu hesap yordamı kullanılarak, müşterinin çalışma koşulları-akış şartlarına göre, kullanılacak çek valfin hat üzerinde getireceği yük hesaplanmakta ve gerektiğinde vana kayıplarının sı nırlanması için önlemler alınmaktadır. Akış analizlerinde elde edilen birbirlerine bağlı vana akış katsayısı/kayıp katsayısı, Kv/Ç, ve klape üzerinde etkin olan hidrolik tork katsayısı, et, değerleri kullanılarak hazırlanan bir Excel 2007 dosyasındaki hesaplarla; verilen akış değerlerine ve çek valf tipine göre klapenin açılma açısı ve çek valfin hat üzerine getireceği yük (mSS veya bar olarak kayıp) hesaplanmaktadır. Çek valf kayıbının sınırlanmasının gerektiği durumlarda karşı-ağırlık büyüklüğü ve/veya Şekil 2. Açılı sitli çek valf. Şekil 3. Açılı sitli veya eğik oturaklı çek valf, strok sonu etkili hidrolik fren ile. ağırlık kolu pozisyon ve boyu ile oynanarak gerekli kayıp değerleri elde edilebilmektedir. Ayrıca kullanıcılara, klapenin açılmaya başlayacağı minimum basınç farkı, vanayı tam açık konuma getirecek minimum debi gibi değerler de verilmektedir. Tilting tipi çek valf, akış eksenine dik oturaklı, 90° kapanma açısına sahip bir çek valftir. Hidrolik frenli çek valfte de oturak akış eksenine diktir. Tilting tipi çek valfte mildeki eksen kaçıklığı hidrolik frenli çek valfe göre daha büyüktür. Eğik oturaklı çek valf ise, 90 dereceden küçük oturak açısına sahip, klapenin daha küçük bir açı süpürerek, daha çabuk kapandığı bir çek valf türüdür. Her üç tipteki çek valf EN 558 Ana Seri 14 (DiN 3202 F4) boyutuna uygun, çift flanşlı vanalardır. Vanalar, talebe göre; çıplak milli, karşı ağırlıklı ve hidrolik frenleme mekanizmaları ile kullanılmak üzere hazırlanmaktadır. Hidrolik frenler, tüm kapanma hareketi sırasında etki eden veya sadece kapanma hareketinin sonunda devreye giren tiplerde seçilip kullanılabilmektedir. Şekil 4. Tilting tipi çek valf. 2. Hesap Yordamının Verileri Hazırlanan yordamda veri olarak, eFDesing programı kullanılarak yapılmış akış (HAD) analizlerinden elde edilen sonuçlara göre hesaplanmış akış katsayısı, 1\, kayıp katsayısı, Ç, (her iki katsayı birbirine bağlıdır) ve hidrolik tork katsayısı, et, değerleri kullanılmıştır. Analizler çeşitli klape açıklıkları (açıları) için yapılarak, Şekil 6 ve Şekil 7'de gösterilen eğriler elde edilmiştir. Analiz sonuçları kullanılarak yapılan hesaplamalarda, AWWA M49 El Kitabı'nda verilen hesap yöntem ve formüller kullanılmıştır (bakınız KAYNAKÇA). Akış katsayıları hesaplanırken, HAD analiz programı çeşitli klape açılarında, farklı akış hızları ve giriş basınç değerleri için koşturulmuş, analizlerin sonunda hesaplanan basınç Şekil 5. Strok boyunca etkili hidrolik frenlitilting tipi çek valf. 'TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı tarafından 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı kapsamında desteklenen 30702 18 numaralı "Açılı Çek Valf Geliştirme Çalışmaları" projemiz. 140 Tesisat Dergisi Sayı 188 -Ağustos 2011
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=