TEKNİK BİLGİ HVAC Sistemlerinin Dengelenmesinde Teknolojik Çözümler R. Burak KOLSUK* Bilindiği gibi tüm ısıtma, soğutma sistemleri; borular, terminal üniteler, kritik devredeki basınç düşümü, kontrol vanaları, balans vanaları ve tesisattaki diğer ekipmanların (pislik tutucu, sayaç,vs.) %100yükteki i htiyaçları için tasarlanmaktalar. Sabit debili sistemlerde tüm yüklerde ayni debi ihtiyacı olacağı için manuel balans vanaları (bir diğer isimlendirmeyle statik tip) kullanılabi lir. Bu vanalar bir kez ayarlanır ve bu ayarlanmalarından sonra çalışma ömürleri boyunca aynı pozisyonda dururlar. Şekil 1 'deki pompa grafiğinden de görüleceği gibi, değişken debili sistemlerde; kısmi yük durumunda- pompada frekans konvertörü de kullanılmış olsa; tesisat ekipmanlarında oluşan basınç kaybı azalacağı için sistemde artık bir fark basınç doğacak; çalışan devreler üzerindeki fark basınç (ı'iP) artacaktır. Bunun sonucu olarak da çalışan devreler aşırı debi ile çalışacaktır. Tam kapasite çalışma durumuda belli birfark basınçta (6P'de) çalışması tasarlanan devreler (dizayn 6P'si mavi renkli kısım kadar), kısmi yük durumunda çok daha yüksek bir ı'iP de çalışır olacaklardır (oluşan ı'iP sarı renkli kısım kadar). Bunun sonucu olarak da değişken debili sistemler kısmi yük durumunda sürekli olarak aşırı debide çalışacaklardır. (Bu süre de ortalama sistem çalışma ömrünün %85-90'ıdır) Böyle bir çalışmanın sonuçları olarak da: 1) Gereksiz aşırı pompalama maliyeti. 2) Sistemde dizayn edilen 6 T'ye ulaşılamama problemi. (Düşük M Sendromu) 3) Düşük 6 T sendromunun sonuçları olarak kazan / soğutma grubunun düşük verimlilikte çalışması. 4) Dönüş boru hatlarındaki ısı kayıplarının artması. 78 Tesisat Dergisi Sayı 183 -Mart 2011 Değişken Debili Sistem - t.p Çılıtın dıvreltr c:J t.p Bılını Vınııı c:J t.p Borulımı Frekans Kontrollü Pompa c:J t.p kızın, ttınJör, chllltr Pnom 0% 50% 100% Yük Sonuç Şekil 1. Pompa grafiği. Gereksiz fazla pompalama sonucunda terminal üniteler istenilen AT'de çalışmamakta ve özellikle soğutma sisteminde verimsizlik baş göstermektedir. 6/12 C 6/10,9 C Sonuç maliyet artışıdır. ~ , .. 100% i/ ' ·c: .,,, V 1i / 1// // V ~ 50,ı~l/~-/f;/,'!'"~"ICı-ı--ı-+-+-ı E? 'f •ı Şekil 2. 5) Yüksek fark basınçta çalışan kontrol vanalarının kontrol ettikleri devreler üzerindeki otoritelerinin azalması, sıcaklık kontrolünün kötüleşmesi, sıcaklık dalgalanmasının artması. Mekan içindeki konforun bozulması. 6) Genel işletme maliyetlerinin artması (arıza, periyodik bakım, yedek parça maliyetlerinin artması). Değişken debili HVAC tesisatlarında yukarıda bahsedilen sorunların bertaraf edilmesi için baC,f,'/ " 10% 50% 11111% 1. Debi % sınçtan bağımsız balans ve kontrol vanalarının (kombine diyaframlı balans ve kontrol vanaları) kullanılması doğru bir çözüm o lacaktır. Şekil 3'teki çalışma prensibinden de görüleceği gibi, basınçtan bağımsız balans ve kontrol vanası, entegre 6P kontrolörü sayesinde motorlu vana üzerinde fark basıncı sürekli olarak sabit tutmaktadırlar. Böylelikle kontrol vanası sistemdeki basınç dalgalanmalarından izole edilmiş olur ve tam yükte de kısmi yüklerde de
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=